آموس هوکشتاین، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا، روز دوشنبه سی‌ام مهر در سفر به لبنان، خواستار اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد برای بازگشت آرامش به این کشور شد؛ خواسته‌ای که با هر دعوت برای آتش‌بس میان اسرائیل و گروه حزب‌الله لبنان، مطرح می‌شود.
حزب‌الله از سوی جمهوری اسلامی ایران حمایت و از سوی آمریکا، گروهی تروریستی شناخته می‌شود.
درجریان تنش جاری نیز دولت لبنان و نجیب میقانی، نخست‌وزیر، بر آمادگی برای اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ و اعزام ارتش به مناطق جنوب رود لیطانی، تاکید کرد؛ اقدامی که آقای میقانی آن را راه ورود به بازگشت آرامش به لبنان می‌داند.
قطعنامه ۱۷۰۱ چیست؟
۱۱ اوت سال ۲۰۰۶ میلادی، شورای امنیت سازمان ملل متحد، با اجماع آرا، قطعنامه ۱۷۰۱ را تصویب کرد؛ قطعنامه‌ای که به ۳۴ روز جنگ میان اسرائیل و حزب‌الله پایان داد.
سازمان ملل متحد می‌گوید که این قطعنامه برای دو دهه، سنگ‌بنای آتش بس در مرزهای سوریه و لبنان و ثبات نسبی در این منطقه بود. نیروهای حافظ صلح سازمان ملل (یونیفیل) که شمارشان در حال حاضر ۱۰ هزار نفر ارزیابی می‌شود، برپایه همین قطعنامه و با هدف اجرای آن، در جنوب لبنان مسقر شدند.
برپایه این قطعنامه، شورای امنیت راه را برای افزایش شمار نیروهای حافظ صلح در جنوب لبنان و رساندن‌شان به ۱۵ هزار نفر، هموار کرد. این قطعنامه همچنین از استقرار نیروهای مسلح لبنان در جنوب این کشور و تضمین بازگشت آوارگان به خانه‌های‌شان در این مناطق، حمایت کرد.
نیروهای حافظ صلح از سال ۱۹۷۸ در لبنان حضور دارند و ماموریت‌شان هر سال تمدید می‌شود.
قطعنامه ۱۷۰۱ همچنین از اسرائیل و لبنان خواست به آتش‌بس دائم پاییبند باشند.
این قطعنامه از دست‌یابی به راه‌حلی دائم و بلندمدت برای تنش میان اسرائیل و لبنان، حمایت کرد؛ راه‌حلی برپایهٔ اتخاذ تدابر امنیتی برای جلوگیری از تنش مسلحانه از جمله ایجاد منطقه‌ای حائل میان خط آبی (حد فاصل میان لبنان و اسرائیل) و رود لیطانی، به گونه‌ای که این منطقه خالی از افراد مسلح و جنگ‌افزار جز در اختیار نیروهای حافظ صلح و ارتش لبنان باشد.
قطعنامههای ۱۵۵۹ و ۱۶۸۰
قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت همچنین از اجرای قطعنامههای پیشین این نهاد درباره لبنان، اعلام حمایت کرد، قطعنامه ۱۵۵۹، مصوب در سال ۲۰۰۴ و قطعنامه ۱۶۸۰، تصویب شده سال ۲۰۰۶، که خوستار خلع سلاح تمام گروه‌های مسلح در لبنان شده تا هیچ سلاحی خارج از چارچوب حکومت در لبنان باقی نماند.
این قطعنامه‌ها همچنین حضور نیروهای خارجی در لبنان بدون موافقت دولت این کشور را، منع کرده است.
قطعنامه ۱۷۰۱، فروش اسلحه و جنگ‌افزار به لبنان بدون مجوز دولت این کشور را منع کرده و از اسرائیل خواست، نقشه زمین‌های مین‌گذاری شده در جنوب لبنان را که باقیمانده از جنگ‌های گذشته است، در اختیار سازمان ملل قرار دهد.
اهمیت رود لیطانی در تنش جاری
در هر تنش میان اسرائیل و حزب‌الله، نام رود لیطانی، یکی از مهم‌ترین رودهای لبنان، نیز تکرار می‌شود.
اسرائیل بر عقب‌نشینی حزب‌الله تا شمال رود لیطانی، اصرار می‌کند، اما حزب‌الله بر ادامه حضور در جنوب این رود، تاکید می‌کند.
اسرائیل می‌خواهد حزب‌الله را از مناطق نزدیک به مرزهای خود دور و موشک‌های انبار شده در این مناطق را خارج و همچنین منطقه‌ای حائل برای تامین امنیت شمال اسرائیل ایجاد کند.
رود لیطانی، لبنان را به دو بخش شمالی و جنوبی تبدیل کرده و عمق منطقه جنوب لیطانی تا خط آبی هم‌مرز با شمال اسرائیل در دورتیرین نقطه که حدودا وسط رود است، به ۲۸ کیلومتر می‌رسد. نزدیک‌ترین فاصله رود تا مرز اسرائیل نیز ۶ کیلومتر است که در بخش شرقی رود قرار دارد.
«خط آبی» چیست؟
خط آبی را سازمان ملل متحد سال ۲۰۰۰ میلادی پس از خروج اسرائیل از جنوب لبنان رسم کرد. این خط لبنان را از بلندی‌های جولان جدا می‌کند.
با وجود این‌که سازمان ملل متحد همچنان بلندی‌های جولان را بخشی از خاک سوریه و تحت اشغال اسرائیل می‌داند، اما ایالات متحده، انضمام این منطقه به خاک اسرائیل را به رسمیت شناخته است.
طول خط آبی ۱۲۰ کیلومتر است؛ به همان اندازه مرز موقتی که جنوب لبنان را از شمال اسرائیل از هم جدا می‌کند. این خط ، یکی از مسائل اصلی مندرج در قطعنامه ۱۷۰۱ است که نیروهای حافط صلح سازمان ملل، ماموریت موقت تامین امنیت آن را بر عهده دارند.
خط آبی مرز نیست بلکه «خط عقب‌نشینی» موقتی است که سازمان ملل متحد سال ۲۰۰۰ برای اطمینان از خروج اسرائیل از جنوب لبنان رسم کرد. اسرائیل و لبنان همچنان بر سر مرزها، اختلاف دارند.
هرگاه که اسرائیل یا لبنان بخواهند دست به فعالیتی در نزدیکی خط آبی بزنند، باید از پیش نیروهای حافظ صلح را در جریان قرار دهند تا هیئت سازمان ملل، مقام‌های دو طرف را با هدف جلوگیری از هر سوء تفاهمی که می‌تواند به درگرفتن تنش بیانجامد، در جریان قرار دهند.
نیروهای حافظ صلح سازمان ملل متحد می‌گویند هرگونه عبور از خط آبی، نقض قطعنامه ۱۷۰۱ است.