اظهارات اولیه مدیر فنی سازمان جهانی بهداشت در مورد میزان و احتمال انتقال ویروس کرونای جدید توسط بیمارانی که هرگز علامتی ندارند، بازتاب گسترده‌ای را در پی داشته، و در نهایت خود این نهاد را به واکنش و ادای توضیحات تازه واداشته است.
ماریا فان کرخوفه، همه‌گیرشناس و مدیر امور فنی بهداشت جهانی، روز دوشنبه این هفته در جریان نشستی با خبرنگاران اظهار داشت «بنا بر داده‌های موجود به‌نظر می‌رسد انتقال ویروس از مبتلایانی که هرگز علامت ندارند به فرد دیگر، همچنان امر نادری باشد».
افرادی که علامت ندارند با افرادی که هنوز علائم بیماری را آشکار نکرده‌اند اما به ویروس مبتلا شده‌اند فرق دارند؛ در مورد اول بیمار هرگز نشانه‌ای بروز نمی‌دهد هرچند کروناویروس در بدن او وجود دارد. در مورد دوم فرد بیمار هنوز احساس بیماری نمی‌کند، اما نشانه‌ها در او هویدا خواهند شد.
اظهارات خانم فان کرخوفه بازتاب گسترده‌ای پیدا کرد. به‌ویژه از این بابت که دولت‌ها در تلاش برای بازگشایی و خروج از محدودیت‌ها هستند و چنین اظهار نظری می‌تواند در سیاست‌گذاری‌ها تاثیرات مهمی داشته باشد.
بدون علائم، پیش از بروز علائم و ابهامات دیگر
اظهارات مدیر امور فنی سازمان بهداشت جهانی در مورد یکی از کلیدی‌ترین پرسش‌های موجود در مورد میزان شیوع ویروس، با واکنش‌ها چشم‌گیری در جامعه علمی و پژوهشگران روبه‌رو شده است.
برای نمونه دکتر اریک توپول، پژوهشگر و نویسنده آمریکایی، در حساب کاربری خود در توئیتر نوشته این اظهارات «به‌طور مشخصی سردرگمی به بار می‌آورد».
دو روز پیش دانشکده بهداشت جهانی هاروارد گفته بود «شواهد حاک‌ست افراد بدون علائم می‌توانند ویروس کرونای سارس-۲ را انتقال دهند… حتی برخی شواهد حاکی‌ست افراد بیشترین ویروس را چند روز پیش از بروز علائم انتقال می‌دهند».
البته این توضیحات هاروارد به افرادی که هرگز علامتی نشان نمی‌دهند اشاره مشخصی ندارد، بلکه بیشتر متمرکز بر افرادی‌ست که در مرحله پیش‌علائم هستند و در نهایت هم علامت خواهند داشت.
جرمی فاتس، متخصص امور اضطراری از دانشگاه هاروارد، در توئیتر نوشته «از نظر من بیماری بدون علامت دقیقا همان دلیلی‌ست که ما به این همه‌گیری جهانی رسیده‌ایم».
با این حال دکتر فاتس هم در مورد نحوه بازتاب اظهارات مقام ارشد سازمان جهانی بهداشت ابراز تردید کرده و گفته احتمالا منظور این است که این نهاد موارد زیادی از افراد بدون علامت را در روند ردیابی بیماران ثبت نکرده‌است.
این موضوع البته پیشتر نیز مطرح شده بود. در اوایل شیوع بیماری شمار کم‌تری از افراد بدون علامت تست می‌شدند و آن‌هم معمولا اتفاقی؛ در نتیجه شمار کمی قابل ردیابی بودند. اما اکنون در برخی کشورها، تست‌گیری‌های همگانی در مراکز شیوع ویروس انجام می‌شود و به همین دلیل نیز آمار و برآوردها ممکن است در هفته‌های پیش‌‌رو تصویر بهتری ارائه کنند.
تلاش برای رفع ابهام از یک پرسش کلیدی
روز سه‌شنبه خود ماریا فان کرخوفه در مورد اظهاراتش توضیحات تازه‌ای ارائه کرد.
او گفته برداشت اولیه از اظهاراتش دقیق نبوده: «آن‌چه ما برای درک بهتر شرایط لازم داریم این است که بدانیم چه شماری از افراد جامعه اساسا علامت بیماری را هرگز بروز نمی‌دهند. و نیز باید بفهمیم چه شمار از این افراد ویروس را به دیگران انتقال می‌دهند».
برخی برآوردها و گمانه‌زنی‌های فعلی بهداشت جهانی حاکی‌ست افراد بیمار بیشترین میزان ویروس را در همان اوایل هویدا شدن علائم بیماری‌ست که انتقال می‌دهند.
برخی پژوهش‌ها از جمله در آمریکا و آلمان گمانه می‌زنند افرادی که به‌طور خفیف به کووید-۱۹ دچار می‌شوند بین ۸ تا ۹ روز قادر به انتقال ویروس هستند و هرچه شدت بیماری بیشتر باشد، زمان انتقال ویروس به دیگران هم طولانی‌تر است.
نزدیک به سه هفته پیش مرکز ملی بیماری‌های عفونی سنگاپور تحقیقاتی منتشر کرد که گمانه می‌زند مبتلایان تا روز یازدهم پس از بروز علامت، ویروس را انتقال می‌دهند.
البته سازمان جهانی بهداشت همچنان در حال جمع‌آوری اطلاعات در مورد میزان و شدت انتقال ویروس در بیماران مختلف است.
آن طور که این نهاد می‌گوید برپایه برآوردهای فعلی از تحقیقات در جوامع مختلف بین ۶ درصد تا ۴۱ درصد افرادی که به کرونا مبتلا می‌شوند علامت ندارند. اما این ارقام فاصله زیادی با هم دارند.
برخی برآوردها نیز نشان می‌دهد بیشتر افرادی که علائمی ندارند، جوان‌ترها و کسانی هستند که به بیماری‌های دیگری دچار نیستند. البته این نتایج نیز عمومی نیست و فعلا در مراحل اولیه قرار دارد.
خود ماریا فان کرخوفه گفته «در مقابل هر پرسشی که ما به پاسخی برایش می‌رسیم، ۱۰ پرسش دیگر به پاسخ نیاز دارد».