تازهترین گزارش «صندوق جهانی طبیعت» جای چندانی برای شادباش و تبریک گفتن نمیگذارد؛ طی اندکی بیش از چهار دهه اخیر، ۶۰ درصد حیات وحش، از پستانداران تا ماهیان و ماکیان از میان رفتهاست.
تازهترین گزارش «صندوق جهانی طبیعت» هفتم آبان ماه منتشر شده و در برگیرنده دادههایی از سال ۱۹۷۰ تا سال ۲۰۱۴ است: در این بازه زمانی شمار پستانداران، پرندگان، ماهیان، خزندگان و دوزیستان زیستگاه ما، ۶۰ درصد کاهش پیدا کردهاست.
درست در همان روزی که این گزارش منتشر شده، دولت چین قوانین خود در مورد کشتن برخی از کمیابترین گونههای جانوران، ببر و کرگدن، را تسهیل کرد؛ بیتوجه به انتقادهای کنشگران مدافع محیط زیست و حیات وحش.
شاید برای کسی در یک گوشه دنیا خوردن شاخ کرگدن برای مقابله با تب، نقرس یا افزایش «قوای جنسی» خندهدار باشد، اما در گوشه دیگری از دنیا عقایدی مانند این میتواند گونههایی از کمیابترین و کمنظیرترین جانوران را با خطر نابودی روبهرو کند. همزمان برای همان دیگری در همان گوشه دنیا نابودی گسترده و کمنظیر مهرهداران در گوشه دیگر موضوع عجیبی خواهد بود.
واقعیت اما اینجاست که گزارش «صندوق جهانی طبیعت» تردید چندانی نمیگذارد که ما نقش عمدهای در زندگی -یا در واقع مرگ- دیگر جانوران روی کره زمین داریم.
گزارش دو سالانه «صندوق جهانی طبیعت» نشان میدهد در صدر دلایلی که به کاهش شدید جانوران انجامیده، فعالیتها و اقدامات انسانی قرار دارند: تخریب و نابودی زیستگاه، روند بیرویه ماهیگیری، روند بیرویه شکار و اقدامات دیگری که بسیاری از آنها دلیل علمی هم ندارند.
در این گزارش گفته شده در چهار دهه گذشته شمار مهرهداران در آمریکای جنوبی و مرکزی ۸۹ درصد کاهش پیدا کردهاست. گونههای ساکن در آبهای شیرین نیز ۸۳ درصد کمتر شدهاند.
این گزارش ۱۱ نقطه مهم در جریان نابودی جنگلها را نیز شناسایی کردهاست؛ نقاطی که تخریب گستردهای صورت گرفته و در دهه پیشرو نیز این تخریب احتمالا ادامه پیدا خواهد کرد. در میان کشورهای توسعهیافته تنها شرق استرالیا در این فهرست قرار دارد.
برخی دیگر از این نقاط عبارت هستند از آمازون -جاییکه رئیسجمهوری تازه انتخابشده برزیل از احتمال خروج کشورش از پیمان مقابله با شرایط اقلیمی سخن گفته- حوضه آبریز کنگو، سوماترا و بورنئو در اندونزی و مالزی، جایی که سالهاست در مورد تخریب گسترده جنگلهای استوایی هشدار داده میشود.
«صندوق جهانی طبیعت» میگوید نابودی گونهها و حیات وحش بین ۱۰۰ تا هزار بار پرشتابتر از نرخهای پیشین، یعنی قبل از آنکه عامل انسانی دلیل اصلی باشد، انجام میگیرد.
مدیر کل «صندوق جهانی طبیعت»، مارکو لامبرتینی، به خبرنگاران گفته است «بدون شرایط اقلیمی باثبات، اقیانوسها و رودخانهای که به انتها میرسند، جنگلها خالی، زمینهای نابودشده، و فقدان تنوع زیستی، بیتوجه به شبکهای از زندگی که دور ما تنیده شده، خبری از شادی و رفاه و آسایش برای آیندگان نیز نخواهد بود».
صندوق جهانی طبیعت دو سال پیشرو را «بازه زمانی تعیینکننده» برای حیات وحش توصیف کرده و در گزارش خود گفته است «شاید ما واپسین نسلی هستیم که میتواند جلوی روند فعلی را بگیرد».