یوگا، که از دیرباز به دلیل تأثیرات مثبت بر انعطاف‌پذیری و سلامتی جسمی شناخته شده است، اکنون در مطالعات علمی جدید به عنوان ابزاری برای بهبود عملکرد شناختی و حتی محافظت در برابر بیماری‌هایی نظیر آلزایمر مورد توجه قرار گرفته است.
دکتر ست بیر سینگ کالسا، استادیار دانشکده پزشکی هاروارد و سردبیر مجله بین‌المللی درمانی یوگا، در تازه‌ترین مطالعات خود تأکید می‌کند که یوگا نه تنها بر جسم، بلکه بر ذهن نیز تأثیرات مثبت دارد.
به گفته وی، یوگا شامل تنفس، آرامش فیزیکی، مراقبه و حرکات ویژه است که در کنار هم به فرد کمک می‌کنند تا در تمام سطوح عملکرد بهینه‌ای داشته باشد.
بر اساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۵ انجام شده، یوگا توانسته است در بهبود توجه، سرعت پردازش، عملکرد اجرایی و حافظه در کودکان و بزرگسالان سالم مؤثر باشد. همچنین، یک پژوهش در سال ۲۰۲۱ نشان داده است که یوگا با بهبود شناخت، حافظه و عملکردهای اجرایی در بزرگسالان مسن‌تر همراه بوده است.
یکی دیگر از مطالعات جدید که به تازگی انجام شده، حاکی از آن است که یوگا می‌تواند برای افراد مسن‌تر که در معرض خطر کاهش توانایی‌های شناختی هستند نیز مفید باشد.
این مطالعه بر روی ۷۹ زن بالای ۵۰ سال انجام شد که خود از کاهش قابلیت‌های شناختی خبر داده بودند و به‌دلیل عوامل خطرزا نظیر یائسگی و بیماری‌های قلبی-عروقی در خطر ابتلا به آلزایمر قرار داشتند.
نتایج نشان داد که افرادی که در یک دورهٔ یوگا شرکت کرده بودند، در مقایسه با گروهی که تنها آموزش‌های حافظه را دنبال کرده بودند، دارای کاهش کمتری در عملکرد شناختی بودند.
نها گوته، استادیار دانشگاه نورث‌ایسترن، نیز بر اهمیت کاهش استرس و بهبود کارآیی عصبی-شناختی تاکید دارد.
وی می‌گوید: «یوگا با کاهش واکنش‌پذیری به استرس و بهبود توانایی مقابله، می‌تواند میزان قرار گرفتن در معرض هورمون‌های استرسی مانند کورتیزول را کاهش دهد. ما می‌دانیم که مغز در شرایط کم استرس بهتر کار می‌کند.»
علاوه بر این، تحقیقات نشان داده‌اند که یوگا می‌تواند به افزایش حجم ماده خاکستری در نواحی مهم مغزی مانند اسبک مغز، که در حافظه نقش دارد، و قشر جزیره‌ای که در توانایی تشخیص حالات داخلی بدن مؤثر است، کمک کند.
این یافته‌ها بیانگر آن است که یوگا نه تنها به عنوان یک فعالیت بدنی، بلکه به عنوان یک تمرین ذهنی نیز قابل توجه است.