همه‌پرسی؛ پیشنهاد خاتمی برای خروج از بحران

همه پرسی درباره حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری پیشنهادی بود که روز یکشنبه توسط محمد خاتمی و مجمع روحانیون مبارز مطرح شد.

برگزاری همه پرسی در ایران چگونه امکان پذیر است؟

محمود یگانلی، نماینده دور ششم مجلس شورای اسلامی از شهر ارومیه، در گفت و گو با « رادیو فردا» در پاسخ به این پرسش می گوید: « در فصل پنج قانون اساسی که مربوط به حق حاکمیت ملت و قوای ناشی از آن است، اصل ۵۹ می گوید: در مسائل بسیار مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ممکن است اعمال قوه مقننه از راه همه پرسی و مراجعه مستقیم به آراء مردم صورت گیرد. درخواست مراجعه به آرای عمومی باید به تصویب دو سوم مجموع نمایندگان مجلس برسد. مطابق اصل ۹۴ این مصوبه مجلس اگر به تصویب دو سوم نمایندگان مجلس برسد، باید به شورای نگهبان برود.»

اما برگزاری همه پرسی به شرط دیگری نیز نیاز دارد.

آقای یگانلی در این مورد اشاره می کند: « مطابق اصل صد و دهم در رابطه با وظایف و اختیارات رهبری، بند سوم می گوید که صدور فرمان همه پرسی هم در حوزه اختیارات رهبری است.»

بر اساس گزارش ها، محمد خاتمی در دیدار با خانواده زندانیان سیاسی اخیر، راه برون‌رفت از بحران فعلی را اتکا به آرای مردم و برگزاری رفراندوم قانونی دانست.

وی گفت: «این رفراندوم بایستی از سوی نهادهای بی‌طرف نظیر مجمع تشخیص مصلحت انجام گیرد. بایستی از مردم پرسید آیا وضعیت پیش آمده مطلوب است و از آن راضی هستند؟ اگر اکثریت مردم این وضع را قبول داشته باشند، ما هم تسلیم هستیم.»

مجمع روحانیون مبارز که محمد خاتمی دبیرکلی آن را بر عهده دارد، نیز در بیانیه ای اعلام کرد: «با توجه به اینکه اعتماد حداقل میلیون ها انسان نسبت به روند انتخابات سلب شده است، مجمع روحانیون مبارز بر اساس نص صریح قانون اساسی مصرانه می خواهد برای خروج از بن بست و بحران موجود به جای اصرار بر روش های ناکارآمد که تاکنون نتیجه ای جز سلب اعتماد بیشتر نداشته است، در یک همه پرسی که عموم مردم ایران بتوانند آزادانه در آن شرکت کنند، نسبت به آنچه اتفاق افتاده است، نظرخواهی شود.»

حسین باستانی، روزنامه نگار و تحلیلگر در فرانسه در این مورد به « رادیو فردا» می گوید: «صحبت آقای خاتمی و مجمع روحانیون مبارز ناظر بر دو واقعیت مهم است. یک اینکه آنها در واقع با طرح این پیشنهاد تاکید دارند که انتخابات ۲۲ خرداد را معتبر نمی دانند. چون اگر این انتخابات معتبر بود که دیگر احتیاجی نبود بعد از انتخابات راجع به همان دولت رفراندوم گذاشته شود. نکته دومی که در خصوص این پیشنهاد مهم است، این است که دستگاه های رسمی نظام و مشخصاً رهبر جمهوری اسلامی ایران، از دو روز بعد از انتخابات طوری حرکت کرده اند که انتخابات را زیر سئوال نبرند، نگذارند که باطل شود. در چنین شرایطی وقتی که انتخاباتی که جمع زیادی از منتقدین متقاعد شده اند که متقلبانه بوده، دیگر راه تجدید ندارد، طبیعتاً برای اینکه بشود در ادامه بحران ناشی از عدم مشروعیت این انتخابات را یک نوعی حل کرد، باید به راه حل های دیگری فکر کرد. وقتی نشود انتخابات را تجدید کرد، یکی از راه های ممکن می تواند برگزاری یک رفراندوم باشد، که نه انتخابات باطل شده باشد، که ظاهراً خط قرمز رهبری آن بوده، و هم اینکه بشود مشکلی که بر سر مشروعیت دولت پیش آمده را یک طوری برایش راه حل پیدا کرد.»

در هفته های اخیر، اصلاح طلبان خواهان ابطال انتخابات، آزادی زندانیان سیاسی و برگزاری مجدد انتخابات شدند. ولی آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، و شورای نگهبان با رد هرگونه تقلب گفته اند که انتخابات دهم ریاست جمهوری سالم برگزار شده است.

در عین حال، هواداران رهبر جمهوری اسلامی و محمود احمدی نژاد، معترضان به نتایج انتخابات را آشوبگر توصیف کرده اند. آنها همچنین کشورهای غربی را متهم به تلاش برای برپایی آنچه «انقلاب مخملی» نامیده اند، کردند.

در همین زمینه، مجمع روحانیون مبارز نوشته است: «جا دارد که حاکمیت به جای اعتماد به تحلیل‌های بیمار گونه و توهم زا، به پیشنهادهای خیرخواهانه عزیزانی چون هاشمی رفسنجانی توجه و اهتمام کنند تا در سایه آن رهبری، ملت و کشور همه برنده صحنه ای باشند که اگر وضع فعلی ادامه یابد، همگان بازنده خواهند بود.»

اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس خبرگان رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام در نماز جمعه هفته اخیر تهران با بحرانی خواندن وضعیت داخلی ایران، خواستار بررسی حوادث پس از انتخابات، قانع کردن معترضان و همچنین آزادی بازداشت شدگان هفته های اخیر شد. اما پیشنهادهای آقای هاشمی رفسنجانی با انتقادها و حملات شدید اصولگرایان مواجه شد تا آنجا که برخی از آنان او را همدست آشوبگران خواندند.