تا پیش از این موضعگیریها و پس از پایان مهلت روز جمعه که تهران قرار بود نظر خود را درباره گفتوگوهای وین اعلام کند، علی اصغر سلطانیه، نماینده ایران در آژانس بینالمللی انرژی اتمی گفته بود که ایران نظر خود را در این هفته اعلام خواهد کرد.
از سوی دیگر روز جمعه یان کلی، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت همچنان امیدوار است تهران هفته آینده با پیشنهاد عرضه سوخت اتمی که در وین ارائه شد، موافقت کند و افزود این مسئله برای آمریکا امری فوری است و صبر آمریکا نامحدود نیست. همزمان، برنارد کوشنر، وزیر امور خارجه فرانسه گفت برپایه علائمی که از ایران میرسد، اوضاع را چندان مثبت نمیبیند.
در برنامه دیدگاههای رادیو فردا با میهمانان این هفته از جمله به بررسی این پرسشها پرداختهایم که اهمیت پیشنهاد وین تا چه اندازه است و واکنشها به نتیجه مذاکرات وین، چه تحولی در وضعیت پرونده هستهای ایران پدید آورده است.
رسول نفیسی، استاد جامعه شناسی دانشگاه استریر در واشنگتن در این زمینه به رادیو فردا میگوید: آقای احمدینژاد انتظار نداشت روزنامههای مخالف این موضوع را اینقدر جدی بگیرند و آن را نوعی تسلیم در برابر کشورهای غرب به حساب بیاورند.
آقای نفیسی معتقد است دولت جمهوری اسلامی از نظریات پیشین خود عدول نخواهد کرد.
منصور فرهنگ، استاد علوم سیاسی در دانشگاه بنینگتون در ایالت ورمونت معتقد است مشکلی که برای ایران وجود دارد مشکل فنی نیست بلکه مشکل سیاسی است.
به باور آقای فرهنگ گزینههای حمله نظامی به ایران و تحریم آن در عمل به کنار گذاشته شده و دیپلماسی جای آن را گرفته است. اما برای ایران پذیرفتن این توافق به معنای یک تغییر اساسی در برخورد با دنیای غرب است.
علیرضا حقیقی، مدرس تاریخ خاورمیانه در دانشگاه تورونتو معتقد است اگر رفع تحریمهای موجود و کنار گذاشتن پرونده هستهای ایران از مذاکرات آژانس پیامد توافق وین باشد، ایران آن را خواهد پذیرفت اما اگر این توافق تنها به ارسال اورانیوم با غنای کم به روسیه محدود شود، قطعاً ایران قبول نخواهد کرد.
آقای نفیسی با اشاره به دوگانگی در دیدگاه های واشنگتن و پاریس میگوید مواضع آمریکا و دیگر کشورهای اروپایی در مقایسه با مواضع فرانسه ملایمتر است و از همین رو ایران تمایل داشت فرانسه را از توافق تازه کنار بگذارد.
به باور آقای نفیسی یکی از مسائل مورد اختلاف، حضور فرانسه در جریان غنیسازی است.
به باور آقای حقیقی تصمیم نهایی در مسئله هستهای تنها به دست دولت محمود احمدینژاد نیست در حالیکه آقای فرهنگ معتقد است همه طرفین ذینفع در این مذاکرات در پی منافع خود هستند. آقای فرهنگ میگوید تعریفی که رژیم ایران از منافع خود دارد با رفاه و امنیت جامعه ایران هماهنگ نیست.
آقای فرهنگ میافزاید توافق مقدماتی در این حد، «وقت خریدن» است برای آمریکا تا بتواند در فرصت بهتری گزینههایی مانند حمله نظامی و یا تحریمهای جدی را بررسی کند و برای ایران بیرون آمدن از یک بن بست اقتصادی و مشکلات داخلی است.
آقای نفیسی میپرسد باید دید که آیا دولت آقای احمدینژاد و کل نظام جمهوری اسلامی ایران علاقهای به تنشزدایی با غرب دارد و آیا از این تنشزدایی به عنوان وسیلهای برای ادامه سرکوب مردم استفاده نمیکند و آیا اگر ایران وارد جرگه بینالمللی شود سپاه پاسداران از آن استقبال خواهد کرد.
آقای نفیسی معتقد است نمیشود امیدوار بود که نتیجه مثبتی از جریان مذاکرات هستهای حاصل شود.
آقای حقیقی با اشاره به نگرانی اسرائیل از مذاکرات وین میگوید اسرائیل مایل نیست که وضعیتی پیش بیاید که حق غنیسازی برای ایران به رسمیت شناخته شود.
به باور وی با توجه به وضعیت شکننده منطقه در نقاطی مانند عراق، افغانستان و پاکستان، طبیعی است که آمریکا محتاطتر با ایران برخورد کند ضمن اینکه اسرائیل هم حس میکند که تعویق تحریمهای جدید علیه ایران سبب میشود که این کشور قدرت بیشتری کسب کند.
آقای حقیقی واکنش روزنامههای حامی دولت را ناشی از مشکلات داخلی و عدم محبوبیت دولت میداند. به گفته وی این رسانهها میکوشند توافقهای بینالمللی میان ایران و کشورهای غربی به ویژه آمریکا را برجسته کنند تا از این جهت بخشی از نارضایتیهای درون جامعه را کمرنگتر کنند و طبقه متوسط متمایل به تنشزدایی با غرب را خوشنود سازند.
آقای نفیسی معتقد است تم روزنامههای هوادار دولت همان تم پیشین است و آقای احمدینژاد نیز همچنان بر ادامه برخورد با روحیه «جهادی» تاکید دارد.
به گفته آقای نفیسی آنچه در آینده ایران بسیار نگرانکننده است، برخورد میان ایران و اسرائیل است که محتملترین و خطرناکترین و بدترین حاصل سرکشیهای ایران از قراردادهای بینالمللی است.
آقای فرهنگ نیز در پیوند با این موضوع میگوید ایران در چارچوب دادههای بینالمللی دست بالاتری دارد، هم به خاطر مشکلات آمریکا در منطقه و هم مشکلاتی که بین دولت اوباما و اسرائیل در پیوند با مسئله فلسطین ایجاد شده است. اما ضعف ایران از جهت داخلی و اقتصادی سبب میشود که روزنامهها و دستگاههای تبلیغاتی حکومت علاقهمند به حل و فصل حتی کوتاه مدت مناقشه هستهای ایران شوند و با طرح آن به عنوان یک دستاور بزرگ سیاسی برای ایران بتوانند با مشکل مشروعیت دولت روبهرو شوند.
به باور آقای فرهنگ بعید مینماید که نرمش نسبی ایران در جریان مذاکرات، برای رفع نگرانیهای آمریکا کافی و حرکتی در روند حل مسائل عمیقتر میان دو کشور باشد.
آقای فرهنگ نتیجه میگیرد برای بیرون آوردن پرونده هستهای ایران از شورای امنیت و تغییر تحریمها مذاکرات وسیعتر و مشوقهای بزرگتری از هر دو سوی مذاکره ضرورت دارد.