لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
سه شنبه ۶ آذر ۱۴۰۳ تهران ۰۸:۲۶

«بازی دوگانه» ایران در افغانستان


محمود احمدی نژاد و حامد کرزی
محمود احمدی نژاد و حامد کرزی
روزنامه گاردین، چاپ لندن، با اشاره به سخنان محمود احمدی نژاد در سفر اخیر خود به کابل می‌نویسد انتقادات تند رئیس جمهوری ایران از حضور آمریکا در افغانستان مسلما باعث خجالت میزبان او حامد کرزی شده است.

محمود احمدی نژاد در کنفرانس خبری خود در کابل با لحنی تند دولت آمریکا را که بزرگ‌ترین حامی‌ و متحد افغانستان است به باد حمله گرفت و گفت: « آنها خودشان تروریست‌ها را خلق کردند و اکنون مدعی مبارزه با تروریسم هستند.» آقای احمدی نژاد آمریکا را به پیشبرد یک سیاست دوگانه در افغانستان متهم کرد.

به نوشته گاردین سخنان رئیس جمهور ایران در حقیقت پاسخی بود به گفته‌های رابرت گیتس وزیر دفاع آمریکا که در همان زمان به هنگام سفر به افغانستان گفته بود ایران از یک سو با دولت افغانستان دوستی می‌کند و از سوی دیگر به شکل پوشیده به طالبان کمک مالی می‌رساند.

رادیو آزادی (بخش افغان رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی):
در طول کنفرانس خبری آقای احمدی نژاد در کابل رئیس جمهور افغانستان پریشان به نظر می‌رسید چون نمی‌دانست که آقای احمدی نژاد در جملات بعدی خود چه خواهد گفت. رئیس جمهور ایران حضور آمریکا در افغانستان را به‌شدت مورد انتقاد قرار داد ولی راه حل مشخصی برای حل بحران این کشور ارائه نکرد. تنها پیشنهاد او « تقویت حکومت قانونی افغانستان و اداره امور کشور و امنیت توسط دولت بود»

گاردین می‌نویسد تاکید محمود احمدی نژاد بر مفهوم « دولت قانونی » بدون دلیل نبود. حامد کرزی نیز مثل محمود احمدی نژاد در یک انتخابات اختلاف برانگیز و پر شائبه به مقام ریاست جمهوری رسیده است. مشروعیت هر دو رئیس جمهور به چالش کشیده شده و آن دو اولین کسانی بودند که برای یکدیگر پیام پیروزی فرستادند.

اما با وجود شباهت دو رئیس جمهور از نظر ضعف مشروعیت و با وجود تماس‌های سیاسی و فرهنگی طولانی بین دو کشور ، روسای جمهوری ایران و افغانستان با یکدیگر تفاوت‌های فراوانی دارند. از نگاه احمدی نژاد احتمالا حامد کرزی یک سیاستمدار دست نشانده و ضعیف است. در مقابل آقای کرزی احتمالا احمدی نژاد را بسیار تندرو می‌داند و برخلاف آن چیزی که نشان می‌دهد، معتقد نیست که رئیس جمهور ایران دلسوز و خیرخواه کشورهای همسایه باشد.

روزنامه گاردین نتیجه می‌گیرد که حدی از عدم اعتماد بین دو طرف وجود دارد. حامد کرزی از کمک مالی ایران همیشه قدردانی کرده ولی در عین حال نگران چگونگی صرف کمک‌های مالی است. بخش اعظم کمک‌های مالی ایران در پروژه‌های زیر ساختی و به‌خصوص حمل و نقل در ولایت هرات مصرف می‌شود که در جوار مرز‌های شرقی ایران قرار دارد. حجم کمک‌های ایران به افغانستان از پنجاه میلیون دلار در سال ۲۰۰۱ اکنون به ۶۶۵ میلیون دلار رسیده است.

اسماعیل خان، والی سابق ولایت هرات، از متحدان نزدیک حکومت ایران است. پس از شکست در برابر طالبان اسماعیل خان به همراه چند هزار نفر از جنگجویان خود در سال ۱۹۹۵ به ایران گریخت. اکنون حکومت ایران با تکیه به این تماس تاریخی و با افزایش مناسبات تجاری و گسترش پروژه‌های عمرانی حضور خود را در ولایت هرات گسترش داده است.ایران در عین حال اقدامات آمریکا در جوار مرزهای شرقی خود را زیر نظر دارد. دولت ایران نگران است که آمریکا از خاک افغانستان برای انجام عملیات خرابکارانه و یا حمله احتمالی علیه آن کشور استفاده کند.

به نوشته گاردین یکی دیگر از نگرانی‌های حامد کرزی روابط نزدیک ایران با شیعیان افغانستان است. کریم خلیلی رهبر این گروه هم اکنون معاون رئیس جمهور افغانستان است و حزب وحدت اسلامی‌ به رهبری او که در جریان جنگ‌های داخلی افغانستان توسط ایران حمایت می‌شد، دومین نیروی موثر در مبارزه با طالبان بود.

برخی از تحلیلگران آمریکایی معتقدند که حکومت ایران تماس خود را با جنگسالاران و رهبران مجاهدین سابق حفظ کرده تا در صورت لزوم برای تشدید و یا ایجاد تنش در افغانستان از آنها استفاده کند. شاید این تحلیل درست باشد چون محمود احمدی نژاد در سفر به افغانستان بخش اعظم وقت خود را صرف دیدار با این افراد کرد.

گاردین یادآوری می‌کند که در سال ۲۰۰۱ دولت ایران با استفاده از نفوذ و تماس خود با بخش‌هایی از مجاهدین افغان به عملیات آمریکا برای سرنگونی طالبان کمک کرد. از آن زمان تاکنون وضعیت افغانستان به شدت تغییر کرده و بسیاری از همین رهبران اکنون طرفدار حضور نیروهای بین‌المللی در افغانستان هستند.

تحلیلگر گاردین در پایان می‌نویسد رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا، در مورد کمک ایران به طالبان احتمالا اشتباه می‌کند. دولت ایران همیشه دشمن طالبان بوده و آنها را وهابی‌های دست نشانده عربستان سعودی می‌داند. حکومت ایران ترجیح می‌دهد منابع خود را در جناح‌ها و نیروهایی سرمایه گذاری کند که هم با طالبان مخالفند و هم با آمریکا. هر چند بسیاری از این چهره‌ها اکنون جزو مقام‌های ارشد حکومت افغانستان هستند ولی ایران می‌داند که در صورت تغییر اوضاع آنها نیز ممکن است موضع خود را تغییر دهند.

در چنین حالتی وزیر دفاع آمریکا حق دارد نگران «بازی دو گانه» حکومت ایران در افغانستان باشد. ولی حقیقت تاریخی این است که افغانستان همیشه صحنه نفوذ و اعمال قدرت کشورهای دیگر و بازی‌های دوگانه بوده است.
XS
SM
MD
LG