احمد داود اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، گفته است که از نظر این کشور حصول به یک توافق برای مبادله سوخت هسته‌ای ایران بر اساس توافقنامه بین ترکیه و برزیل با دولت ایران هنوز هم محتمل است.
وزیر خارجه ترکیه این سخنان را روز پنجشنبه در مرکز پژوهش‌های استراتژیک «چتم هاوس» در لندن بیان کرد و افزود که «توافقنامه تهران عملاً مرده است و تحریم‌های جدیدی علیه ایران به تصویب رسیده است. اما هنوز هم احتمال موفقیت برای طرح مبادله اورانیوم و حصول به یک توافق در این مورد با تهران وجود دارد. باید دید که این عملی خواهد شد یا نه؟»
براساس توافقنامه سه‌جانبه‌ای که در اردیبهشت ماه، در تهران به امضا رسید، ایران موافقت کرده است که بخشی از اورانیوم غنی شده خود را به خارج فرستاده و با پذیرش طرح مبادله سوخت هسته‌ای که در اساس توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی پیشنهاد شده بود بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای خود را زیر نظارت جامعه بین‌المللی قرار دهد.
اما این توافقنامه ناکافی و دیرهنگام بود چرا که به فاصله چند روز پس از آن، دور چهار تحریم‌ها علیه ایران در شورای امنیت به تصویب رسید و دولت آمریکا و سپس اتحادیه اروپا هر یک تحریم‌های جداگانه و یکجانبه‌ای را علیه ایران به اجرا گذاشتند.
غرب نگران است که دولت ایران در پی تولید سلاح هسته‌ای است اما جمهوری اسلامی همواره تأکید کرده که برنامه‌های اتمی‌اش مقاصد صلح‌آمیز دارد.
آقای داود اوغلو در ادامه افزود: «دولت ایران در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای خود باید با شفافیت بیشتری عمل کند و به تعهدات خود با گروه ۵+۱ پایبند باشد. در مقابل پنج عضو شورای امنیت و آلمان نیز به جای تشدید فضای رویارویی، باید به احتمال حصول یک چنین توافقی توجه بیشتری نشان دهند».
وی ادامه داد: «ترکیه به فعالیت‌های خود در راستای این راه حل دیپلماتیک ادامه خواهد داد. ما مداخله نظامی در منطقه را نمی‌خواهیم. ما تحریم‌های بیشتر را نمی‌خواهیم چون بر اقتصاد ما تأثیر می‌گذارد. ما با سلاح‌های هسته‌ای در منطقه نیز مخالفیم».
وزیر خارجه ترکیه گفت که تلاش‌های ترکیه و برزیل به شکست نیانجامیده است و این موضوع را این گونه تشریح کرد که «ما به جهان نشان دادیم که از طریق دیپلماسی می‌توان به نتایجی دست یافت. مشکل در این بود که هیچکس واقعاً باور نمی‌کرد که برزیل و ترکیه بتوانند ایران را قانع کنند. به همین خاطر برای جامعه جهانی انطباق با این شرایط جدید دشوار بود».
براساس توافقنامه تهران، دولت ایران پذیرفت که حدود ۱۲۰۰ کیلوگرم از اورانیوم با غلظت پایین خود را ظرف یک ماه به ترکیه منتقل کند و در مقابل ظرف یکسال حدود ۱۲۰ کیلوگرم سوخت مورد نیاز برای رآکتور تحقیقاتی تهران را دریافت کند.
دیپلمات‌های غربی در واکنش به این توافق حجم اورانیوم ایران را که به خارج منتقل می‌شود، ناکافی دانسته و اعلام کردند که از زمان طرح اولیه این پیشنهاد تاکنون ایران توانسته است حجم اورانیوم با غلظت اندک خود را دو برابر کند.
روز نهم ماه ژوئن شورای امنیت سازمان ملل متحد چهارمین مجموعه تحریم‌ها علیه ایران را تصویب کرد و در جریان رأی‌گیری تنها ترکیه و برزیل از اعضای غیردائم شورای امنیت در اعتراض به بی‌توجهی غرب به تلاش‌های میانجیگری این دو کشور به این قطعنامه رأی مخالف دادند.
آن طور که رویترز گزارش می‌کند، اقدامات دیپلماتیک ترکیه و برزیل به عنوان نمونه‌ای از توسعه نفوذ و قدرت کشورهای بزرگ در حال توسعه قلمداد شد که هر یک به نوع خود بر قدرت و تأثیرگذاری خود در مسائل منطقه‌ای و جهانی می‌افزایند.
از آن زمان تاکنون دولت ایران اعلام کرده که طبق شروط خاصی حاضر است گفت‌وگوهای قبلی خود را با قدرت‌های بزرگ از سر بگیرد ولی این مذاکرات قبل از ماه سپتامبر نخواهد بود. در همین حال ایران اعلام کرده که قبل از آن تاریخ رایزنی‌ها با ترکیه و برزیل را مجدداً آغاز خواهد کرد.
سعید جلیلی مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران در نامه‌ای خطاب به مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرده که مذاکرات دو طرف در مورد مسائل گوناگون و از جمله بحران هسته‌ای می‌تواند از ماه سپتامبر آغاز شود.
بیشتر بخوانید:
براساس توافقنامه سه‌جانبه‌ای که در اردیبهشت ماه، در تهران به امضا رسید، ایران موافقت کرده است که بخشی از اورانیوم غنی شده خود را به خارج فرستاده و با پذیرش طرح مبادله سوخت هسته‌ای که در اساس توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی پیشنهاد شده بود بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای خود را زیر نظارت جامعه بین‌المللی قرار دهد.
اما این توافقنامه ناکافی و دیرهنگام بود چرا که به فاصله چند روز پس از آن، دور چهار تحریم‌ها علیه ایران در شورای امنیت به تصویب رسید و دولت آمریکا و سپس اتحادیه اروپا هر یک تحریم‌های جداگانه و یکجانبه‌ای را علیه ایران به اجرا گذاشتند.
غرب نگران است که دولت ایران در پی تولید سلاح هسته‌ای است اما جمهوری اسلامی همواره تأکید کرده که برنامه‌های اتمی‌اش مقاصد صلح‌آمیز دارد.
آقای داود اوغلو در ادامه افزود: «دولت ایران در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای خود باید با شفافیت بیشتری عمل کند و به تعهدات خود با گروه ۵+۱ پایبند باشد. در مقابل پنج عضو شورای امنیت و آلمان نیز به جای تشدید فضای رویارویی، باید به احتمال حصول یک چنین توافقی توجه بیشتری نشان دهند».
وی ادامه داد: «ترکیه به فعالیت‌های خود در راستای این راه حل دیپلماتیک ادامه خواهد داد. ما مداخله نظامی در منطقه را نمی‌خواهیم. ما تحریم‌های بیشتر را نمی‌خواهیم چون بر اقتصاد ما تأثیر می‌گذارد. ما با سلاح‌های هسته‌ای در منطقه نیز مخالفیم».
وزیر خارجه ترکیه گفت که تلاش‌های ترکیه و برزیل به شکست نیانجامیده است و این موضوع را این گونه تشریح کرد که «ما به جهان نشان دادیم که از طریق دیپلماسی می‌توان به نتایجی دست یافت. مشکل در این بود که هیچکس واقعاً باور نمی‌کرد که برزیل و ترکیه بتوانند ایران را قانع کنند. به همین خاطر برای جامعه جهانی انطباق با این شرایط جدید دشوار بود».
براساس توافقنامه تهران، دولت ایران پذیرفت که حدود ۱۲۰۰ کیلوگرم از اورانیوم با غلظت پایین خود را ظرف یک ماه به ترکیه منتقل کند و در مقابل ظرف یکسال حدود ۱۲۰ کیلوگرم سوخت مورد نیاز برای رآکتور تحقیقاتی تهران را دریافت کند.
دیپلمات‌های غربی در واکنش به این توافق حجم اورانیوم ایران را که به خارج منتقل می‌شود، ناکافی دانسته و اعلام کردند که از زمان طرح اولیه این پیشنهاد تاکنون ایران توانسته است حجم اورانیوم با غلظت اندک خود را دو برابر کند.
روز نهم ماه ژوئن شورای امنیت سازمان ملل متحد چهارمین مجموعه تحریم‌ها علیه ایران را تصویب کرد و در جریان رأی‌گیری تنها ترکیه و برزیل از اعضای غیردائم شورای امنیت در اعتراض به بی‌توجهی غرب به تلاش‌های میانجیگری این دو کشور به این قطعنامه رأی مخالف دادند.
آن طور که رویترز گزارش می‌کند، اقدامات دیپلماتیک ترکیه و برزیل به عنوان نمونه‌ای از توسعه نفوذ و قدرت کشورهای بزرگ در حال توسعه قلمداد شد که هر یک به نوع خود بر قدرت و تأثیرگذاری خود در مسائل منطقه‌ای و جهانی می‌افزایند.
از آن زمان تاکنون دولت ایران اعلام کرده که طبق شروط خاصی حاضر است گفت‌وگوهای قبلی خود را با قدرت‌های بزرگ از سر بگیرد ولی این مذاکرات قبل از ماه سپتامبر نخواهد بود. در همین حال ایران اعلام کرده که قبل از آن تاریخ رایزنی‌ها با ترکیه و برزیل را مجدداً آغاز خواهد کرد.
سعید جلیلی مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران در نامه‌ای خطاب به مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرده که مذاکرات دو طرف در مورد مسائل گوناگون و از جمله بحران هسته‌ای می‌تواند از ماه سپتامبر آغاز شود.
