وزارت‌های ناتمام؛ تغییرات کابینه احمدی‌نژاد

محمود احمدی‌نژاد،‌ بین روسای جمهوری ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی رکورددار تغییر در کابینه است.

دولت‌های آقای احمدی‌نژاد با برکناری مرضیه وحید دستجردی در روز پنجشنبه،‌ هفتم دی ماه،‌ از سال ۸۴ تاکنون دو وزیر استیضاح شده،‌ یک وزیر فوت شده و ۱۶ تغییر، جابه‌جایی و حذف را تجربه کرده است که در نوع خود کم سابقه است.

البته دولت نهم در تغییر وزرا اعم از برکناری،‌ استیضاح و مرگ قابل مقایسه با دولت دهم نبوده است؛ دولت نهم در اعمال و انجام تغییرات وزرا تا آنجا پیش رفت که اگر محمدحسین صفارهرندی،‌ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت نهم، برکناری خود را می‌پذیرفت و تن به خروج از دولت می‌داد،‌ دولت نهم با تغییراتی گسترده - بیش از نیمی از وزرا - مطابق اصل ۱۳۶ قانون‌ اساسی از حد نصاب می‌افتاد.

اگر تغییرات معاونان اول و دیگر معاونان محمود احمدی‌نژاد در دو دولت و روسای بانک مرکزی در دولت‌های نهم و دهم را به مجموع تغییرات کابینه اضافه کنیم، دیگر تردیدی باقی نمی‌ماند که این دولت از بابت رفت و آمد،‌ اعضای کابینه در میان دولت‌های پس از انقلاب بی‌نظیر بوده‌ است.

از سال ۸۴ تا سال ۹۱،‌ ساختمان بانک‌ مرکزی، سه رییس کل را به خود دیده است؛ محمود احمدی‌نژاد با ابراهیم شیبانی به عنوان رییس کل بانک مرکزی،‌ کار خود را شروع کرد،‌ اما او در میانه راه به دلیل اختلاف با رییس دولت،‌ سکان سیاست های پولی و بانکی را به طهماسب مظاهری داد،‌ اما او نیز از پس اختلاف نظر با اعضای دولت و رییس آن برنیامد و در نهایت صندلی ریاست کلی بانک مرکزی را به محمود بهمنی وانهاد.

پرویز داودی، معاون اول محمود احمد‌ی‌نژاد، در دولت نخست او،‌ نتوانست کار را تا پایان راه ریاستش بر قوه مجربه به پایان برساند و معاون اولی را به یار دیرین محمود احمدی‌نژاد،‌ اسفندیار رحیم مشایی سپرد،؛ اما این تغییر و تحول چنان با واکنش‌های مقام‌های جمهوری اسلامی روبرو شد که اسفندیار رحیم مشایی نتوانست معاون اولی در دولت را ادامه دهد. او پس از نوشتن نامه آیت‌الله علی خامنه‌ای،‌ رهبر جمهوری اسلامی ایران، کسوت معاون اولی رییس دولت را به محمدرضا رحیمی سپرد تا تغییرات در کابینه محمود احمدی‌نژاد،‌ محدود به تغییر وزرا نماند.

اما در میان وزرا و وزارتخانه‌های ناتمام محمود احمدی‌نژاد، دو وزارتخانه نفت و کشور رکورددار تغییر در میان وزارت‌های دولتی هستند. این دو وزارت مهم و کلیدی دولت در این کمتر از هشت سال ،‌چهار وزیر را تجربه کرده‌اند به این معنا که به طور متوسط هر دو سال وزارت کشور و وزارت نفت ایران را طی سال‌های ۸۴ تا ۹۱،‌ یک نفر جدید اداره کرده است.

پرسر و صداترین تغییر و برکناری در دولت‌های محمود احمدی‌نژاد، برکناری منوچهر متکی،‌ وزیر خارجه دولت دهم در آذرماه سال ۸۹ بود.

متکی به دلیل حضور بیش از ۵ ساله‌اش در دولت محمود احمدی‌نژاد،‌ آن زمان باسابقه‌ترین وزیر دولت به حساب می‌آمد و به «شیخ‌الوزرا» کابینه معروف شده بود،‌ اما هیچ کدام از اینها باعث نشد او درست زمانی که به عنوان وزیرخارجه جمهوری اسلامی به کشور سنگال رفته‌بود، از کار برکنار نشود.

برکناری وزیرخارجه جمهوری اسلامی،‌آن هم در سفر کاری با واکنش‌های بسیاری در میان مقام‌های جمهوری اسلامی از جمله علی لاریجانی، رییس مجلس شورای سالامی همراه شد.

تلاش ناکام محمود احمدی‌نژاد برای برکنارکردن حیدر مصلحی در فروردین سال ۹۰ که در قالب پذیرفتن استعفای وزیر اطلاعات، در حال شکل‌گیری بود، از جمله تغییرات در کابینه آقای احمدی‌نژاد بود که در رسانه‌ها و فضای سیاسی ایران سر و صدای بسیاری به پاکرد.

اگرچه رییس دولت به خواست خود یعنی کنارگذاشتن حیدر مصلحی نرسید،‌ اما ورود آیت‌الله علی خامنه‌ای به موضوع و قهر یازده روزه محمود احمدی‌نژاد سرآغاز علنی شدن و روشن‌شدن اختلاف‌ها در اردوگاه اصولگرایان بود که آنها را به دودسته حامیان دولت و وفاداران به رهبری جمهوری اسلامی تقسیم کرد.

اما نخستین خروج پر سر و صدای کابینه محمود احمدی‌نژاد، به برکناری داوود دانش جعفری،‌ وزیر امور اقتصادی و دارایی دولت نهم در اردیبهشت ماه سال ۸۶، بازمی‌گردد که در مراسم تودیع و معارفه او برخلاف رسم معمول و مالوف جمهوری اسلامی،‌ آقای دانش جعفری سکوت را کناری نهاد و زبان به انتقاد دولت از رییس تا دیگر وزرا گشود و پرده از نابسامانی‌های تصمیم‌گیری در دولت برانداخت.

نگاهی به جدول تغییرات وزرای محمود احمدی‌نژاد طی این سال‌ها نشان می‌دهد که هیچ وزیری نتوانسته از ابتدای دوره کاری او تاکنون پست خود را حفظ کند و تنها خود اوست که از ابتدای سال ۸۴ تا دی ماه سال ۹۱ توانسته بر کرسی ریاست بر کابینه بنشیند.

این حجم بی‌سابقه از تغییرات در دو کابینه محمود احمدی‌نژاد در حالی اتفاق افتاده که او در نخستین مصاحبه تلویزیونی خود پس از ورود به پاستور در تیرماه سال۸۴،‌ گفته بود: «برای تسکیل کابینه‌ای در شان ملت ایران،‌ روزانه بیش از ۱۷ ساعت فعالیت می‌کنم.»

اما هیچ‌یک از وزرایی که پس از روزانه ۱۷ ساعت فعالیت انتخاب شده بودند تا پایان دوره دوم دولت محمود احمدی‌نژاد تحمل نشدند و هیچ‌‌کدام از آنان نتوانستند در همان وزارتخانه‌هایی که در ابتدا با نشستن بر کرسی آنها به دولت راه یافته‌ بودند‌،‌ کار خود را ادامه دهند.

دولت محمود احمدی‌نژاد تا مردادماه سال آینده که ریاست بر دولت را به دیگری واگذارد،‌ شاید تغییرات دیگری را تجربه کند،‌ اما بعید است که این دولت بتواند رکورد تغییرات در دولت را که در اختیار دولت نخست محمود احمدی‌نژاد است،‌ جابه‌جا کند.

با این حال از بابت تغییرات در کابینه،محمود احمدی‌نژاد مانند بسیاری از شاخص‌های دیگر،‌ رکوردی کم سابقه در میان روسای جمهوری پس از انقلاب سال ۵۷، برجای گذاشته است.

_{جدول تغییرات وزرای دو دولت محمود احمدی‌نژاد}