عباس عراقچی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت خارجه ایران، می‌گوید که تحریم دلار «هم خواست ایران و هم خواست آمریکایی‌هاست» و تأکید کرده که جمهوری اسلامی «تمایلی به استفاده از نظام بانکی آمریکا» ندارد.
آقای عراقچی در یک گفت‌وگوی تلویزیونی با شبکه خبر تلویزیون ایران، که یکشنبه شب پنجم اردیبهشت ماه به طور زنده و مستقیم پخش می‌شد، با اشاره به مشکلات ناشی از استفاده از نظام مالی آمریکا برای ایران، گفته است که «درخواست ما این است که از وابستگی به دلار خارج شویم، و با ارزهای دیگر کار کنیم».
معاون وزیر خارجه ایران با اشاره به توقیف نزدیک به دو میلیارد دلار از دارایی‌هایی ایران در آمریکا، تصریح کرده که ورود به نظام مالی آمریکا «به دلیل احکام ناعادلانه و غیرمحترم دادگاه‌های این کشور، خطرناک است» و افزوده است که اگر این پول وارد نظام مالی آمریکا نشده بود، «آمریکایی‌ها نمی‌توانستند به آن دست درازی کنند».
او در عین حال تأکید کرده که «اقدام آمریکا در این باره خصومت‌آمیز است و ما حتماً با آن برخورد می‌کنیم و در پی استیفای این پول هستیم».
دیوان عالی آمریکا روز اول اردیبهشت ماه تأیید کرد که اموال توقیف شده بانک مرکزی ایران به ارزش دو میلیارد دلار در یک بانک آمریکایی، به عنوان غرامت به خانواده‌های قربانیان آمریکایی بمبگذاری‌های سال ۱۹۸۳ و سایر حملات «مرتبط با ایران» داده شود.
این حکم با اعتراض مقام‌های جمهوری اسلامی مواجه شده و در تازه‌ترین واکنش محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، اقدام آمریکا را «خلاف حقوق بین‌الملل» و نوعی «دستبرد به اموال ایران» توصیف کرده و تأکید کرده است که تهران حکم دادگاه آمریکایی در این زمینه را «به رسمیت نمی‌شناسد».
در روزهای گذشته مقام‌های ارشد دولتی، اقدام دولت محمود احمدی‌نژاد در خرید اوراق قرضه دولتی آمریکا و خارج نکردن این دارایی‌ها پس از تحریم‌ها را زمینه‌ساز توقیف دارایی‌ها دانسته‌اند، و آن را «بی‌احتیاطی و بی‌تدبیری» توصیف کرده‌اند.
بانک مرکزی ایران، از سال ۲۰۰۳ میلادی با همکاری با یک بنیاد مالی به نام کلیراستریم در لوکزامبورگ در حال سرمایه‌گذاری از طریق اوراق قرضه بوده و بخشی از این اوراق در سیتی بانک آمریکا نگهداری می شد. مقام‌های دولت محمود احمدی‌نژاد نیز از همین رو می‌گویند دولت محمد خاتمی مسئول رخدادهای اخیر است. اگرچه تلاش های قضایی برای توقیف این دارایی ها در سال ۲۰۰۸ آغاز شد.
در مورد حکم دادگاه عالی آمریکا، عباس عراقچی در گفت‌وگوی تلویزیونی خود گفته است که معرفی وکیل از سوی ایران برای حضور در دادگاه، موجب تأیید صلاحیت دادگاه از سوی ایران شده، و در مورد حضور در دادگاه با وزارت خارجه مشورت نشده است.
«استفاده از ارزی غیر از دلار به نفع ایران و دیگر کشورهاست»
معاون وزیر خارجه ایران در این گفت‌وگوی تلویزیونی یادآور شده که تحریم دلار و استفاده نکردن از سیستم بانکی آمریکا، تحریم هسته‌ای نیست و جزو تحریم‌های نخستین است که آمریکا در مقطعی اجرای آن را متوقف کرد اما در سال ۲۰۰۸ مبلادی این تحریم دوباره برقرار شد.
او تأکید کرده که این تحریم بر اساس برجام از بین نمی‌رود و در در عین حال گفته گرچه در چرخه دلار استفاده از نظام مالی آمریکا همچنان برقرار است اما جمهوری اسلامی تمایلی به استفاده از نظام مالی آمریکا ندارد.
آقای عراقچی افزوده است که «تحریم دلار هم خواست ایران و هم خواست آمریکایی‌هاست» و آمریکایی‌ها نمی‌خواهند آن را لغو کنند.
او در مقابل به به کشورهایی که تمایل به همکاری با ایران دارند، توصیه کرده در پی راهکارهای جایگزین باشند.
معاون وزیر خارجه در این گفت‌وگوی تلویزیونی به نمونه‌هایی از معاملات ایران با دیگر کشورها بر پایه «ین»، «یورو»، «روپیه»، و دیگر ارزها اشاره کرده و همچنین تأکید کرده که استفاده ئیگر کشورها از ارزهایی غیر از دلار در رابطه با ایران «شدنی است و به نفع ایران و کشورهای دیگر است».
در روزهای گذشته، اظهارات مختلفی پیرامون اقدامات دولت آمریکا برای تسهیل برخی تحریم‌ها برای شرکت‌های غیرآمریکایی که تمایل به معامله با ایران دارند مطرح شده بود، و برخی از قانونگذاران آمریکایی از جمله پل رایان، رئیس مجلس نمایندگان، نیز مخالفت خود را با این اقدامات احتمالی و دسترسی ایران به دلار آمریکا ابراز کرده‌اند.
یکی از نگرانی‌های دیگر این است که بانک‌های غیرآمریکایی به دلیل نگرانی از تحریم‌های ایالات متحده در مورد روابط بانکی با ایران محتاط هستند.
موضوعی که ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی ایران که به تازگی به مقام‌های مالی آمریکا دیدار داشته، این گونه تشریح کرده که بانک‌های بزرگ به دلیل جریمه‌هایی که از طرف آمریکا اعمال شد، از برقراری روابط بانکی با ایران «هراس و تردید» دارند اما بانک‌های کوچک و متوسط با ایران مشکلی ندارند.
در این زمینه هم عباس عراقچی گفته است که برخی بانک‌های اروپایی به دلیل مراوداتی که در زمان تحریم با ایران داشتند از طرف آمریکایی‌ها جریمه شدند. او افزوده این بانک‌ها توافق‌نامه‌ای را با وزارت خزانه‌داری و دادگستری آمریکا امضا کرده و متعهد شده‌اند که با ایران کار نکنند.
معاون وزیر خارجه ایران اضافه کرده که یکی از مشکلات سر راه مبادلات بانکی این موافقت‌نامه‌ها است که «همچنان معتبر هستند»، گرچه «همه این موافقت‌نامه‌ها مدت‌دار هستند و از حدود یک سال دیگر بیشتر آنها به پایان می‌رسد».
آقای عراقچی در عین حال یادآور شده که موافقت‌نامه‌های سه بانک بیش از یک سال دیگر زمان دارد..
انباری در عمان، برای مازاد آب سنگین
اما بخش دیگری از سخنان عباس عراقچی به موضوع فروش مازاد آب سنگین تولیدی اراک اختصاص داشت.
معاون وزیر خارجه ایران در این زمینه گفته است که «برای آب سنگین تولیدی اراک، انباری در کشور عمان داریم که مازاد آب سنگین را در آنجا نگهداری می‌کنیم و به مشتریان تحویل می‌دهیم».
او تأکید کرده که اختصاص انباری در عمان برای این کار «تحت فشار آمریکایی‌ها نبوده و برای سهولت کار انجام شده است».
آقای عراقچی گفته است که «تا کنون حدود ۲۰۰ تن آب سنگین در کارخانه اراک تولید شده» و رآکتور جدید که در چهار پنج سال آینده راه‌اندازی می‌شود «به ۶۰ تن آب سنگین نیاز دارد».
او در عین حال اضافه کرده که «در برجام پیش‌بینی شده که ایران ۱۳۰ تن آب سنگین را برای این رآکتور ذخیره کند».
به گفته معاون وزیر خارجه، ایران هم اکنون «۷۰ تن تولید مازاد دارد» و کارخانه آب سنگین نیز در حال تولید است که این موجب می‌شود ایران وارد بازار فروش این محصول شود.
به گفته این مقام مسئول علاوه بر آمریکا که در گام نخست مشتری این محصول شد، «روس‌ها نیز برای خرید ۴۰ تن آب سنگین در حال مذاکره هستند».
آقای عراقچی گفته است که «فروش آب سنگین با دلار انجام شده و خریدار تصمین کرده که مبلغ را به واسطه کشور دیگری به ایران برساند».
جمعه گذشته ایالات متحده آمریکا اعلام کرد که در اجرای توافق هسته‌ای، ۳۲ تن آب سنگین از ایران می‌خرد.
در این زمینه اما وال استریت جورنال در گزارشی نوشت که ایالات متحده آمریکا که از حدود ۷۰ سال پیش، تولیدکننده آب سنگین است، نگران است تهران نتواند خریداری برای این ماده پیدا کند و ذخایر آب سنگینش افزایش پیدا کند.
