سومین و آخرین مناظره دو کاندیدای ریاست جمهوری آمریکا در حالی انجام شد که فقط ۱۹ روز به انتخابات باقی مانده است. روز انتخابات همیشه روز سه شنبه پس از اولین دوشنبه در ماه نوامبر است که امسال برابر با ۸ نوامبر می‌شود. در این روز نمایندگان ملت از کلیه سطوح ملی و ایالتی تا فرمانداران ایالت و رئیس جمهوری آمریکا با رای مردم تعیین می‌شوند.
پس از پشت سر نهادن آخرین مرحله مناظره و بحث، کاندیدا‌ها فرصت مشابهی نخواهند داشت تا از طریق برجسته کردن اشکالات رقیب و نشان دادن توانایی‌های خود در مقام رئیس جمهور آینده آمریکا، رای دهندگان را تحت تاثیر قرار دهند. البته تبلیغات تلویزیونی می‌تواند ادامه داشته باشد ولی قطعاً قدرت نفوذ یک جلسه ۹۰ دقیقه‌ای مناظره را نخواهد داشت.
سومین مناظره به همان روش مناظره اول در یک دانشگاه انجام شد –دانشگاه لاس وگاس در ایالت نوادا. اینبار مجری مناظره کریس والاس خبرنگار با سابقه شبکه تلویزیونی فاکس نیوز بود. گرچه مجری کوشش داشت کاملاً در مقابل دو کاندیدا بی‌طرفی خود را حفظ کند ولی شبکه فاکس نیوز به شدت به محافل راست محافظه کاران نزدیک‌تر است و در روزهای قبل از مناظره برنامه‌هایش با محتوای انتقادی شدید علیه هیلاری کلینتون پخش می‌شد. در عین حال دوربین‌های خبری ده‌ها شبکه دیگر مراسم را به طور مستقیم از دانشگاه لاس وگاس پخش می‌کردند. کریس والاس اولین خبرنگاری بود که درتاریخ شبکه فاکس نیوز چنین برنامه‌ای را اجرا می‌کرد.
جالب اینجاست که مجری مناظره اول به عنوان یک جمهوری خواه برای رای دادن در انتخابات ثبت نام کرده است، در حالیکه کریس والاس، به گزارش نشریه واشنگتن پست در سال ۲۰۰۶، دست کم برای بیش از دو دهه به عنوان یک دموکرات ثبت نام کرده بود.
(برای ایرانی‌ها کریس والاس و شبکه فاکس نیوز به عنوان یکی از مخالفان معامله اتمی با ایران شناخته شده است. ضمن اینکه پدر کریس والاس بنام مایک والاس -خبر نگار و مجری معروف برنامه ۶۰ دقیقه شبکه سی بی‌اس- در زمان انقلاب اسلامی مصاحبه بسیار چالشی با آیت الله خمینی انجام داد که فایل ویدیویی آن هنوز در یوتیوب موجود است و در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌گردد. بد نیست بدانید که ناپدری کریس والاس نیز خبر نگار شبکه خبری سی بی‌اس بوده است).
در آغاز هر یک از دو کاندیدا‌ها از دو طرف وارد شدند و بدون سلام و احوالپرسی و بدون دست دادن پشت جایگاه تعیین شده خود قرار گرفتند در حالیکه در اولین مناظره برخورد صمیمانه‌ای داشتند. مبارزه انتخاباتی دو کاندیدا را تبدیل به دو خصم آشتی ناپذیر کرده و برای اولین بار در تاریخ انتخاباتی آمریکا رابطه آنان از حد معمول و طبیعی رقابت انتخاباتی خارج شده و بخصوص از جانب دونالد ترامپ با کلمات رکیک و توهین آمیز همراه بوده است. در همین مناظره دونالد ترامپ از واژه «Nasty» (مزخرف، بد) برای توصیف هیلاری کلینتون استفاده کرد که موجب خشم بسیاری از بینندگان شد.
مسایل مهمی که به زعم مجری از اقدامات حائز اهمیت در زمان رئیس جمهور آینده آمریکا خواهد بود مورد پرسش قرار گرفت. این مسایل ابعاد گسترده‌ای را می‌پوشاند و ازانتخاب قضات دیوانعالی کشور گرفته، تا متمم قانون اساسی در مورد حق داشتن تفنگ برای هر آمریکایی، مسایل مربوط به مهاجران و مهاجرت‌های غیر قانونی، نقش روسیه در انتخابات آمریکا و حملات سایبری، اقتصاد و کارآفرینی، برنامه اقتصادی و نحوه مدیریت مالی ومالیاتی را شامل می‌شد. علاوه بر آن، اتهام‌های دونالد ترامپ در مورد برخورد‌های نامناسب با زنان، سیاست خارجی و دفاعی، و سیاستگزاری‌های مرتبط با اقتصاد آمریکا نیز مورد سوال قرار گرفت.
در آغاز بحث دو کاندیدا نظر خود را در مورد انتخاب قضات دیوانعالی مطرح کردند و کلینتون در این زمینه به ضرورت رعایت حقوق زنان و دگرباشان جنسی تاکید و از حق زنان برای سقط جنین و شرایط ویژه پزشکی صحبت کرد در حالیکه ترامپ معتقد بود باید برای سقط جنین تنبیه قانونی وضع شود. دو کاندیدا در مورد متمم دوم قانون اساسی و حق داشتن اسلحه نیز اختلاف نظر داشتند. ترامپ معتقد بود که این متمم باید دست نخورده باقی بماند در حالیکه کلینتون می‌گفت به علت نبود قوانین درست سالانه حدود ۳۳۰۰۰ نفر کشته می‌شوند.
در زمینه مرز‌ها و ساخت دیوار برای جلوگیری از ورود مهاجرین نیز نظر دو کاندیدا تکرار نظریات پیشین بود و ترامپ همچنان بر نظریه ساخت دیوار تاکید کرد اما اینبار سعی کرد کلینتون را به عنوان کسی که در مقطعی از ساخت دیوار حمایت کرده معرفی کند. اما ترامپ از تکرار این ادعا که دیوار را با هزینه مکزیکی‌ها خواهد ساخت خودداری کرد.
نظریات دو کاندیدا در مورد نحوه رفتار با مهاجران غیر قانونی همچنان چالشی باقی ماند. کلینتون معتقد بود بخش عمده‌ای از رقم ۱۱ میلیون مهاجر غیر قانونی افرادی هستند که در آمریکا متولد شده‌اند و نمی‌توان بدون رسیدگی به وضعیت آنان اقدم به اخراجشان کرد.
مجری سعی کرد به دونالد ترامپ فرصتی بدهد تا به اتهام وارده از سوی ۹ زنی که پس از آخرین مناظره و درز کردن ویدیویی که در آن ترامپ نسبت به زن‌ها به شیوه‌ای بسیار زننده صحبت کرده است را پاسخ بدهد. و واکنش ترامپ طبق معمول فرار از ارائه یک پاسخ قانع کننده بود. وی موضوع را افسانه دانست ولی در واقع با گفتن اینکه «اکثرآن‌ها تکذیب شده‌اند» به طور تلویحی اصل اتهامات را پذیرفت ولی متذکر شد که هیلاری کلینتون و کمپین وی آن‌ها را به عرصه تبلیغات ضد ترامپ فرستاده است.
در نقطه مقابل این سوال قضیه ایمیل‌های شخصی هیلاری کلینتون قرار دارد که مناظره نتوانست موجب تغییر دیدگاه رای دهندگان در مورد آن بشود و حرف تازه‌ای در اینمورد زده نشد.
کریس والاس مجری فاکس نیوز به صراحت از دونالد ترامپ پرسید با توجه به اینکه وی مدعی است بنای سیستم انتخابات ریاست جمهوری بر تقلب است آیا نتیجه انتخابات را – هرچه که باشد- خواهد پذیرفت؟
پاسخ ترامپ -که البته چندان غیر منتظره نبود- بیشتر این ادعا را مطرح کرد که میلیون‌ها نفر که واجد شرایط نیستند برای انتخابات ثبت نام کرده‌اند ولی دلایل و مستنداتی برای این ادعا ارایه نکرد.
پاسخ مستقیم ترامپ به سوال کریس والاس در مورد پذیرش یا عدم پذیرش نتیجه انتخابات این بود که در روز ۸ نوامبر (روز انتخابات) در مورد اینکه به نتایج انتخابات احترام خواهد گذاشت یا نه تصمیم خواهد گرفت. او رسانه‌ها و اف بی‌آی را متهم به دسیسه به نفع خانم کلینتون کرد. بسیاری از آمریکاییان این پاسخ را اهانتی به دموکراسی آمریکایی دانسته و حتی جمهوری خواهان آنرا ضربه‌ای به موجودیت حزب جمهوریخواه تلقی کرده‌اند.
خانم کلینتون پاسخ ترامپ را «هولناک» دانست و متقابلاً ترامپ را متهم کرد که بخاطر سرخوردگی ناشی از ضعف در مبارزات انتخاباتی دموکراسی ما را دست پایین گرفته است.
در حقیقیت این بخش از مناظره امکان یک حمله را برای خانم کلینتون فراهم کرد. هیلاری کلینتون لیستی از مواردی را برشمرد که دونالد ترامپ در طول زندگی خود هر بار نتوانسته است به نتیجه مطلوب برسد مدعی شده که علیه او تقلب شده است. خانم کلینتون از همین موقعیت استفاده کرد و ترامپ را بازیچه ولادیمیر پوتین دانست.
خانم کلینتون از بنیان دموکراسی در آمریکا دفاع کرد و گفت در طول ۴۰ سال اخیر و در بیش از ۲۰۰ مورد انتخابات ملی کسی ادعای تقلب نکرده است.
در سیاست خارجی، مسایلی مانند آغاز عملیات برای آزادی موصل مطرح شد. ترامپ تحلیلی که مرتبط به سیاستگذاری در اینموردباشد را ارائه نکرد و اصولا این ضعف عمده ترامپ است که در هیچ موردی قادر به ارائه نظریه‌هایی برای سیاست گذاری نیست بلکه فقط می‌تواند به انتقاد بپردازد و در این کار نیز از ادبیاتی نا‌مربوط و واژگانی تکرار استفاده می‌کند.
کریس والاس از خانم کلینتون پرسید اگر موصل آزاد شود و برای حفظ وضعیت آن موقعیتی پیش بیاید، آیا وی با اعزام نیروهای آمریکا به عراق موافق خواهد بود؟ جواب کلینتون منفی بود. او گفت هیچوقت نیروهای نظامی آمکریکا را به عراق اعزام نخواهد کرد ولی با تحمیل منطقه پرواز ممنوع می‌توان امنیت را در آن بخش از عراق برقرار کرد. پاسخ ترامپ کاملاً متفاوت و حتی می‌توان گفت بی‌ربط بود چرا که ترامپ معتقد بود آزادی موصل به نفع ایران است و پس از آن شروع به انتقاد از توافق اتمی کرده و مدعی شد با این توافق ۱۵۰ میلیارد دلار پولهای ایران آزاد شده و علاوه بر آن یک میلیارد و هفتصد میلیون دلار نقد به ایران پرداخت شده است. به این ترتیب به طور تلویحی حتی با آزاد سازی موصل مخالفت کرد.
در سیاست خارجی، کلینتون ترامپ را متهم کرد که می‌خواهد شرکای آمریکا و پیمان ناتو را تضعیف کند. وی همچنین روسیه و پوتین را پشت سر حملات سایبری به آمریکا معرفی کرد و ترامپ را ب عروسک پوتین نامید. ترامپ همچون گذشته معتقد بود که ژاپن، کره جنوبی، آلمان و کشورهایی مانند عربستان سعودی و قطر باید سهم خود را در برابر حمایت آمریکا بپردازند. ترامپ دست کم دوبار در طول مناظره گفت پوتین را نمی‌شناسد ولی طعنه زد که پوتین برای دولت آمریکا و وزیر خارجه سابقش احترامی قایل نیست و همین امر موجب خشم کلینتون شده است.
سوالات اقتصادی و کار آفرینی از دو کاندیدا پاسخهایی مشابه دو مناظره قبلی را به دنبال داشت. در زمینه کاهش و افزایش مالیات‌ها نیز حرف‌ها تکراری بود و هریک مدعی بودند که مالیات‌ها را به قصد افزایش بازدهی اقتصادی کم خواهند کرد. هر چند هریک از دو کاندیدا صحبت از افزایش مالیات برای گروههای دیگری از جامعه می‌کنن اما در مورد اینکه این امر چگونه به تراز و موازنه اقتصادی کمک خواهد کرد فورمول مشخصی ارائه نمی‌دهند. در مجموع کار‌شناسان اقتصادی معتقدند برنامه اقتصادی کلینتون ارجحیت‌هایی به برنامه اقتصادی ترامپ دارد ولی نگرانی‌ها در مورد برنامه‌های حمایتی دولت فدرال (تامین اجتماعی) در هر دو برنامه بجای خود باقی می‌ماند.
مناظره سوم از نظر محتوایی چالشی‌تر از دو مناظره قبلی بود. در دو مناظره قبلی حملات از دو طرف به شخصیت و زندگی خصوصی افراد می‌شد تا نامناسب بودن آن کاندیدا را به عنوان رئیس جمهور به اثبات برساند. ساعاتی پس از پخش مناظره سوم اولین گمانه زنی‌های آماری نشان می‌دهد که هیلاری کلینتون به نحو ملموسی بر دونالد ترامپ برتری داشته داشته است.
در حالی که متحدین ترامپ مدعی هستند او برای دموکراسی احترام قایل است، دقایقی پس از مناظره لیدزی گراهام سناتور جمهوری خواه ایالت کارولینای جنوبی در توئیتر، مناظره دونالد ترامپ و اظهارات وی را برای کشور و حزب حمهوری خواهان زیانبار دانسته و گفت اگر ترامپ انتخابات را ببازد بخاطر تقلب نیست بلکه بخاطر این است که وی به عنوان یک کاندیدا نتوانست اعتماد عمومی را جلب کند. نکته‌ای که لیندزی گراهام مطرح می‌کند موجبات نگرانی بسیاری از سناتور‌ها و نمایندگان عضو حزب جمهوری خواه است. عملکرد ترامپ تا این لحظه، بیش از نتیجه انتخابات ریاست جمهوری، امکان انتخاب بسیاری از نمایندگان و سناتور‌ها را با خطر قابل ملاحظه‌ای روبرو کرده است.
برخی پیش بینی می‌کنند که ممکن است تا حدود ۲۵ نماینده جمهوری خواه در انتخابات پیش رو نتوانن کرسی‌های خود را حفظ کنن و به این ترتیب اکثریت در کنگره به دست دموکرات‌ها خواهد افتاد. این پیش بینی نشان می‌دهد که نگرانی پل رایان رئیس جمهوری خواه کنگره کاملا مشروع بوده که چند هفته پیش عدم حمایت خود را از دونالد ترامپ اعلام و از سایر نمایندگان جمهوری خواه خواست بجای حمایت از ترامپ به تحکیم جایگاه خود و حزب بپردازند.
گفته می‌شود، هیلاری کلینتون کاندیدای دموکرات‌ها حمایت نسبی رای دهندگان آمریکایی را در اختیار دارد هرچند که سطح آن پائین‌تر از گذشته. همین امر باعث ریزش آمار رای دهندگان و یا گرایش آنان به سمت کاندیداهای مستقل و یا حزب سبز می‌شود. در عین حال باید نتیجه گرفت که با در نظر گرفتن جوانب کلی انتخابات فعلی، مگر اینکه رویداد غیر منتظره‌ای در راه باشد، هیلاری کلینتون آخرین گام‌هایش را به سمت کاخ سفید بر می‌دارد.
-----------------------
نظر نویسنده الزاماً بازتاب دیدگاه رادیو فردا نیست.
