دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، روز دوشنبه ۱۹ فروردین کلیت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست «سازمان‌های تروریستی خارجی» قرار داد.
به گفته مقام‌های دولت آمریکا قرار دادن سپاه در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی باعث انزوای بیشتر ایران خواهد شد و حاوی این پیام است که آمریکا تداوم حمایت ایران از گروه‌های شورشی و دیگر اقدامات بی‌ثابت‌کننده در خاورمیانه را تحمل نخواهد کرد. در عین حال به نوشته آسوشیتدپرس این اقدام پیامدهای گسترده‌ای برای نیروهای آمریکایی و سیاست‌های این کشور در خاورمیانه و دیگر نقاط داشته باشد.
آقای ترامپ در بیانیه‌ای که به همین مناسبت منتشر کرد، گفت: «امروز، من رسماً برنامه دولتم برای معرفی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از جمله نیروی قدس را، ذیل بخش ۲۱۹ قانون مهاجرت و امنیت، به عنوان سازمانی تروریستی اعلام می‌کنم».
وی افزود: «این اقدام بی‌سابقه که توسط وزارت خارجه صورت گرفته، بیانگر این واقعیت است که ایران نه تنها یک کشور حامی تروریسم است، بلکه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فعالانه در تامین مالی و ترغیب تروریسم به عنوان ابزاری برای کشورداری مشارکت دارد».
به گفته رئیس‌جمهوری آمریکا، «سپاه پاسداران ابزار اصلی حکومت ایران در راستای هدایت و اجرای کارزار بین‌المللی تروریسم است».
آقای ترامپ تصریح کرد: «این نخستین بار است که ایالات متحده بخش دیگری از حکومت [ایران] را در فهرست تروریستی وزارت خارجه قرار می‌دهد. و بیانگر این حقیقت است که اقدامات ایران اساسا متفاوت از سایر کشورهاست».
وی افزود: «این تصمیم، کانون توجه و میزان فشار حداکثری بر رژیم ایران را بسط می‌دهد و خطرات معامله تجاری با، یا پشتیبانی کردن از، سپاه پاسداران را شفاف می‌سازد. اگر با سپاه پاسداران معامله کنید یعنی اینکه سرمایه تروریسم را فراهم کرده‌اید».
رئیس‌جمهوری آمریکا تاکید کرد: «این تصمیم واجد پیام روشنی به تهران است که حمایتش از تروریسم عواقب جدی بدنبال خواهد داشت. ما به فشار مالی خود و افزایش هزینه بر رژیم ایران بدلیل پشتیبانی‌اش از فعالیت‌های تروریستی، تا زمانی که از رفتار بدخواهانه و یاغی‌گرانه‌اش دست بردارد، ادامه می‌دهیم».
تصمیم آقای ترامپ در آستانه سالگرد خروج این کشور از توافق شش قدرت جهانی با ایران بر سر برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی و تشدید تحریم‌های تهران در حوزه‌های نفتی، کشتیرانی و بانکی است که اثرات منفی وسیعی بر اقتصاد ایران داشته است.
لحظاتی پس از بیانیه رئیس‌جمهوری آمریکا، مایک پومپئو وزیر خارجه نیز در سخنانی گفت که این یک اقدام مهم برای مقابله با «تروریسم رژیم ایران» است و «ما به مردم ایران کمک می‌کنیم تا آزادی خود را دوباره بدست آورند».
به گفته وی، «استفاده از تروریسم به محور سیاست خارجی رژیم ایران بدل شده است. قرار دادن سپاه پاسداران از جمله نیروی قدس در این فهرست، کمک خواهد کرد تا رژیم از ابزارهای خود برای این سیاست ویرانگر محروم شود. فشار حداکثری تا زمانی که رژیم ایران از بلندپروازی‌های مرگبار خود دست نکشیده است ادامه خواهد یافت».
وی همچنین به همه بانک‌ها و طرف‌های تجاری درباره عواقب معامله با سپاه پاسداران پس از تصمیم واشینگتن، هشدار داد.
آقای پومپئو گفت: «طرف‌های تجاری و بانک‌ها در سراسر جهان وظیفه روشنی دارند تا اطمینان حاصل کنند شرکت‌هایی که تراکنش‌های مالی انجام می‌دهند به هیچ وجه با سپاه پاسداران معامله نمی‌کنند».
پیش از اعلام تصمیم واشینگتن، محمدعلی جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران، تهدید کرد که ایران دست به اقدام تلافی‌جویانه خواهد زد و «ارتش و نیروهای امنیتی آمریکا در منطقه غرب آسیا از آرامش امروز برخوردار نخواهند بود».
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، نیز گفته است که اقدام احتمالی آمریکا در این خصوص، «پیامدهایی» برای نیروهایش در منطقه به دنبال خواهد داشت.
این تهدیدات در حالی ابراز می‌شود که فرمانده کل سپاه در ۲۸ تیر ۹۶ نیز گفته بود که در صورت اجرای قانون کاتسا، آمریکا باید پایگاه‌های نظامی خود در منطقه را از محدوده دو هزار کیلومتری برد موشک‌های ایران خارج کند.
کنگره آمریکا در سال ۲۰۱۷ قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها -موسوم به کاتسا- را تصویب کرد، و این قانون مبنای قرار گرفتن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در شمول دستور اجرایی ۱۳۲۲۴ قرار گرفت.
در اجرای قانون کاتسا، وزارت خزانه‌داری آمریکا در اکتبر ۲۰۱۷ سپاه پاسداران را در زمره سازمان‌های تروریستی جهانی شناخت و این نیروی نظامی را تحریم کرد. البته پیش از آن، سپاه پاسداران مشمول بسیاری از تحریم‌های آمریکا بود اما این اقدام، کلیت سپاه را یک‌جا هدف تحریم قرار داد.
وزارت خزانه‌داری آمریکا پیشتر در سال ۲۰۰۷ و در چارچوب دستور اجرایی ۱۳۲۲۴، نیروی قدس سپاه را تحریم و به عنوان سازمانی تروریستی معرفی کرده بود.
با این حال به‌رغم آنکه هم نیروی قدس و هم کلیت سپاه توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا در فهرست تروریستی قرار گرفته، و تحریم شده‌اند، این نخستین بار است که وزارت امور خارجه کلیت سپاه را وارد فهرست خود می‌کند.
سازمان‌ها، اشخاص یا گروه‌های خارجی به دو شکل متفاوت ممکن است در فهرست گروه‌ها و سازمان‌های تروریستی آمریکا قرار گیرند: یا در فهرست وزارت خارجه آمریکا که به آن «اف‌تی‌او» (FTO) می‌گویند یا در چارچوب دستور اجرایی ۱۳۲۲۴ که در این صورت به این اشخاص یا سازمان‌ها عنوان «سازمان تروریستی خارجی» اطلاق می‌شود.
گرچه بسیاری از فرماندهان و نهادهای مرتبط با سپاه مدت‌هاست که در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار دارند، اما تصمیم روز دوشنبه آمریکا، ناظر بر قرار گرفتن نام سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی وزارت خارجه آمریکا، می‌تواند تحولی مهم به‌شمار آید.
از سوی دیگر، به نوشته خبرگزاری آسوشیتدپرس، گرچه سپاه پاسداران کنترل و نفوذ گسترده‌ای در اقتصاد ایران دارد ولی مجازات جدید آمریکا علیه سپاه می‌تواند اثرات محدودی داشته باشد.
با این وجود، این اقدام می‌تواند فعالیت نظامی و سیاسی آمریکا را در منطقه، به‌ویژه در عراق، به طرز قابل توجهی پیچیده کند؛ جایی که شبه‌نظامیان شیعه و احزاب عراقی با حکومت ایران ارتباط تنگاتنگ دارند.
این امر همچنین در لبنان، کار را برای دیپلمات‌های آمریکایی در خصوص ارتباط با مهره‌های ذی‌نفوذ در این کشور محدودتر خواهد کرد، چرا که سپاه پاسداران با حزب‌الله که بخشی از دولت لبنان محسوب می‌شود، ارتباط نزدیک دارد.
در حال حاضر حدود ۵۲۰۰ نیروی آمریکایی در عراق هستند و دو هزار نیرو نیز در خاک سوریه به سر می‌برد. به علاوه اینکه ناوگان پنجم آمریکا در بحرین مستقر است و ایالات متحده پایگاهی نیز در قطر به نام «العدید» دارد که به گفته خبرگزاری آسوشیتدپرس، تمام این نیروها و پایگاه‌ها در معرض خطر خواهند بود.
وزارت امور خارجه آمریکا بیش از ۶۰ گروه و سازمان را از جمله القاعده، گروه حکومت اسلامی (داعش)، حزب‌الله لبنان و برخی از تشکیلات فلسطینی را در فهرست «سازمان‌های تروریستی خارجی» قرار داده است.
با قرار گرفتن سپاه در این لیست، کنگره آمریکا یک هفته فرصت دارد تا این تصمیم را بررسی کند. در صورتی که مخالفتی وجود نداشته باشد، این تصمیم اجرایی خواهد شد.
