هم اکنون رقابتی گسترده در تولید برق از انرژی خورشیدی در خاورمیانه در جریان است، و همچنان یک پرسش مهم مطرح است: ایران، سرزمین آفتاب، کجای این رقابت قرار دارد؟
منطقه خاورمیانه یکی از بهترین مناطق جهان برای تولید انرژی الکتریکی از نور خورشید است. ایران هم پس از عربستان از نظر میزان تابش دارای بهترین وضعیت است.
جنوب ایران در هر متر مربع توان دریافت شش کیلو وات انرژی خورشیدی را در هر ساعت دارد و در باقی نقاط ایران این میزان پنج کیلو وات است. بیشتری میزان قدرت جذب انرژی خورشید هم متعلق به جنوب عربستان سعودی با عدد هفت کیلو وات ساعت در هر متر مربع است.
هم اکنون سه کشور عربستان، امارات و مراکش برنامه‌های بسیار گسترده‌ای را برای تولید برق خورشیدی در دستور کار خود قرار داده‌اند. این در حالی است که ایران از رقبای منطقه‌ای خود در تولید برق از انرژی خورشیدی عقب افتاده است.
پیام باقری نایب رئیس سندیکای صنعت برق به ایسکانیوز گفته است «به نظر می‌رسد که نسبت به فعالیت‌هایی که در دنیا در حوزه انرژی خورشیدی و تجدیدپذیر اتفاق می‌افتد، فاصله ما زیاد است و سرعتمان با آنها منطبق نیست. در برنامه ششم توسعه مقرر شده است سالی هزار مگاوات انرژی تجدیدپذیر وارد مدار شود. همچنین تا پایان برنامه باید پنج هزار مگاوات ظرفیت منصوبه کشور از محل انرژی تجدیدپذیر باشد. این در حالی‌ست که ظرفیت نصب شده هم‌اکنون پنج درصد است. این موضوع بیانگر این است که نتوانستیم خودمان را با برنامه ششم توسعه تطبیق دهیم.»
ایران در حالی در زمینه تولید انرژی خورشیدی چندان جدی نیست که چندی پیش امارات بزرگترین نیروگاه خورشیدی جهان را با پنل‌های خورشیدی راه‌اندازی کرد.
این نیروگاه خورشیدی می‌تواند ۱.۱ گیگاوات برق از طریق انرژی خورشیدی تولید کند. این در حالی است که نیروگاه اتمی بوشهر قادر است در بهترین وضعیت کمتر از این مقدار برق تولید کند.
امارات در نیروگاه نور در ابوظبی این مقدار برق را از طریق پنل‌های خورشیدی و با کمک دو شرکت ژاپنی «ماروبــِنی» و کارخانه ساخت پنل خورشیدی «جینکو» به بهره‌برداری رسانده است.
یکی از نکات مهم در این نیروگاه قیمت پایین برق تولیدی آن است که حدود دو سنت برای هر کیلو وات ساعت است.
در ایران طی چند سال گذشته دو نیروگاه هفت مگاواتی وارد مدار شده بودند. این در حالی است که ایران می‌خواهد تا سال ۲۰۳۰ میلادی، ۷۵۰۰ مگاوات برق از انرژی خورشیدی تولید کند. با این همه ظرفیت نیروگاه‌های موجود در ایران که با انرژی خورشیدی کار می‌کنند فاصله زیادی با این برنامه دارند.
در مقابل در عربستان سعوی برنامه بسیار گسترده‌ای برای تولید برق از انرژی خورشیدی در حال پیگیری است. عربستان قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ بزرگترین نیروگاه خورشیدی جهان را وارد مدار کند: نیروگاهی که توان ۲۰۰ گیگاواتی دارد. این نیروگاه از نظر توان تولید ۲۰۰ برابر بزرگتر از نیروگاه کنونی برق خورشیدی نور در امارات خواهد بود.
عربستان سعودی برای رسیدن به این ظرفیت بالا، جدیدترین روش تولید برق خورشیدی را انتخاب کرده است. در ایران و امارات بیشتر نیروگاه‌های برق از روش پنل‌های خورشیدی بهره می‌برند این در حالی است که عربستان از نیروگاه حرارتی خورشیدی استفاده می‌کند که گذشته از توان بیشتر دز زمینه تولید برق در هنگام شب و نبود انرژی خورشیدی هم توان کار کردن دارد.
در این روش، با جمع شدن نور توسط آینه‌ها در نقطه‌ای مشخص، دمای نمک مذاب به بیش از ۵۰۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. این نمک مذاب در مدار جریان می‌یابد و در بخش اول در مجاورت لوله‌های آب قرار می‌گیرد تا بخار پر فشار آب را تولید کند.
این بخار هم پره‌های توربین‌های تولید برق را به حرکت در می‌آورد. در بخش دوم نمک مذاب با دمای بالا در مخازنی ذخیره می‌شود تا در هنگام شب و نبود نور خورشید وارد مدار شوند و برای حرکت دادن پره توربین‌های تولید برق، بخار آب را تولید کنند.
در ایران تنها دو نیروگاه تحقیقاتی و کم ظرفیت از این روش استفاده می‌کنند. نیروگاهی که در شهر‌های یزد و شیراز قرار دارند.
البته ایران می‌تواند با توجه به فراوانی گاز از روش نیروگاه‌های سیکل ترکیبی گاز و انرژی خورشیدی هم استفاده کند. در این نیروگاه‌ها، مدار تولید برق از خورشید با مدار تولید برق از طریق بخار آب توسط انرژی گاز، به‌صورت ترکیبی استفاده می‌شوند. این روش یکی از پربازده‌ترین روش‌های تولید برق در جهان است.
