آژانس بینالمللی انرژی اتمی، چهار روز پس از اعلام درگذشت یوکیا آمانو اعلام کرد که شورای حکام کورنِل فِروتسا از رومانی را به عنوان مدیرکل موقت آن نهاد برگزیده است.
این اولین جلسه ۳۵ عضو شورای حکام آژانس پس از درگذشت یوکیا آمانو در سن ۷۲ سالگی بود. دوشنبه گذشته گفته شد آقای آمانو به دلیل ابتلا به یک بیماری که درباره آن توضیح داده نشده، درگذشت.
از همان زمان گمانه‌زنی برای تعیین جانشین او آغاز شد چرا که نهادی که او هدایت آن را برعهده داشت، در زمینه راستی‌آزمایی از یکی از حساس‌ترین فناوری‌های امروز نقش کلیدی ایفا می‌کند.
به دلیل همین حساسیت بود که بامداد پنجشنبه اعضای شورای حکام در وین گردهم آمدند، در مراسمی ابتدا به یوکیا آمانو ابراز احترام کردند و پس از این تشریفات کار اصلی آنها آغاز شد. این اولین بار است که مدیرکل آژانس در جریان ایفای مسئولیت فوت کرده و شورای حکام باید فرد دیگری برای هدایت این نهاد برگزیند.
آنطور که در بیانیه کوتاه آژانس پس از برگزاری جلسه روز پنجشنبه آمده، کورنِل فِروتسا به عنوان مدیرکل موقت این نهاد برگزیده شده است. او تا زمانی که مدیرکل بعدی انتخاب شود، سکان هدایت آژانس را با اختیارات کامل را در اختیار خواهد داشت.
کورنِل فِروتسا کیست؟
کورنِل فِروتسا روندی مشابه بسیاری از مقام‌های ارشد آژانس بینالمللی انرژی اتمی را طی کرده است. او مدتی کوتاه خبرنگار حوزه سیاست خارجی بوده و سپس وارد دستگاه دیپلماسی رومانی شده است. پس از کسب تجربه در وزارت خارجه، به عنوان دیپلمات راهی وین شده و حدود پنج سال کشورش رومانی را در آژانس بینالمللی انرژی اتمی نمایندگی می‌کرد تا آنکه در سال ۲۰۱۳ یعنی شش سال پیش به عنوان هماهنگ‌کننده ارشد مدیرکل برگزیده شد.
در مجامع عمومی آقای فِروتسا کسی بود که پا به پای یوکیا آمانو حضوری مستمر و تعیین‌کننده داشت. او در این سمت در کنار کار بر روی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی، همانند پل ارتباطی یوکیا آمانو با کشورهای عضو آژانس فعالیت می‌کرد. و شاید به دلیل همین شناخت کافی از سازوکار این نهاد ملل متحد، دست‌کم تا زمان تعیین مدیرکل، هدایت آژانس را برعهده گرفت.
نماینده آرژانتین؛ رقیب جدی فِروتسا
اگرچه در همین چند روزی که صحبت از شانس‌های رسیدن به سمت مدیرکلی می‌شود، برخی ناظران به یک دیپلمات دیگر هم اشاره می‌کنند؛ رافائل ماریانو گروسی، سفیر آرژانین در آژانس. همتای روس آقای گروسی در آژانس روز پنجشنبه در توئیتر درباره تمایل روسیه به انتخاب این دیپلمات آرژانتینی گفت که برای پاسخ به این سؤال زود است گرچه آقای گروسی را همکاری خوب و حرفه‌ای توصیف کرد.
رافائل ماریانو گروسی پیش از نمایندگانی آرژانتین در آژانس، رئیس کابینه در دفتر مدیرکل سازمان منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی و سپس به مدت سه سال رئیس کابینه مدیرکل آژانس (یوکیا آمانو) در امور سیاسی بود. تجربه رافائل گروسی از اواخر دهه نود میلادی در حوزه خلع سلاح، او را تبدیل به یکی از جدی‌ترین نامزد‌های پست مدیرکلی آژانس کرده است.
مسیر «کوتاه» یا «بلند» پیش‌رو
مشخص نیست روند گفت‌وگو درباره انتخاب مدیرکل آینده در روز پنجشنبه چگونه پیش رفته است. به هر حال ۳۵ عضو شورای حکام تلاش خواهند کرد تا شخصی نزدیکتر به رویکرد خود را به این کرسی برسانند. اینکه چرا در جلسه پنجشنبه نامزدی مشخص نشد سؤالی بود که آژانس بینالمللی انرژی اتمی، درباره آن به رادیوفردا پاسخ نداد؛ اگرچه که دور از ذهن نیست که مسکوت ماندن این موضوع تا جلسه بعدی شورای حکام حکایت از دشواری مسیر پیش رو دارد. قرار است شورای حکام طی روزهای آینده بار دیگر در این زمینه تشکیل جلسه دهد.
تمایل ایالات متحده آمریکا در این زمینه به روشنی در یک بیانیه در روز پنجشنبه منعکس شده است. نماینده آمریکا در جریان نشست روز پنجشنبه تأکید کرده است که این کشور ترجیح می‌دهد مدیرکل تازه هر چه زودتر انتخاب شود. بنا بر این بیانیه آمریکا از اعضای شورای حکام خواسته است که «مانع احتمال انتخاب مدیرکل» پیش از برگزاری کنفرانس عمومی در ماه سپتامبر نشوند.
کنفرانس عمومی سالانه آژانس که در ماه سپتامبر برگزار می‌شود از آن جهت اهمیت دارد که روند انتخاب مدیرکل توسط شورای حکام باید در این کنفرانس به رای نهایی گذاشته شود و در صورت تصمیم نگرفتن شورای حکام در این زمینه تا پایان تابستان، انتخاب مدیرکل دائمی می‌تواند تا یک‌سال دیگر به تعویق بیافتد مگرآنکه روندی تازه برای انتصاب مدیر کل به کار رود.
همه اعضای شورای حکام با واشینگتن هم‌نظر نیستند. از آن جمله روسیه است که به روندهای پیشین انتخاب مدیرکل اشاره کرده و می‌گوید این روند معمولا بیش از یک‌سال یا بیشتر طول کشیده است. میخائیل اولیانف نماینده روسیه در آژانس در توئیتر در پاسخ به خبرنگار وال استریت جورنال می‌نویسد که برای مسکو اعتبار انتخابات اهمیت دارد و «اگر شورای حکام بازه زمانی آمریکا را بپذیرد، بسیاری از کشورها که در پی نامزد کردن افراد هستند، زمان کافی برای این کار نخواهند داشت».
به هر حال آژانس بینالمللی انرژی اتمی در کنار وظیفه خطیر نظارت بر رفتار جامعه بینالمللی در زمینه استفاده صلح آمیز از انرژی اتمی، درگیر موضوعات پیچیده این روزها در حوزه امنیت بین‌الملل و مشخصاً پرونده مناقشه برانگیز برنامه هسته‌ای ایران است. پرونده‌ای که خصوصاً با خروج آمریکا از برجام، مسکو و واشینگتن درباره آن توافق نظر ندارند و آژانس بینالمللی انرژی اتمی برای این دو عرصه مهمی برای رویارویی در این زمینه است.
