در روزهای اخیر با مخابره خبر تصرف بندر عدن از سوی جدایی‌طلبان جنوب یمن، برگ تازه‌ای به وضعیت پیچیده و گره‌خورده این کشور پرتنش اضافه شده‌است.
حوثی‌های شیعه مورد حمایت ایران از مدت‌ها پیش با تصرف صنعا، پایتخت یمن، باعث شده‌اند دولت رسمی یمن مقر خود را به بندر عدن در جنوب کشور منتقل کند.
در جنوب، هم نیروهای دولت یمن و هم گروه جدایی‌طلبان جنوب دست به دست هم داده و مدت چهار سال و نیم است که با حوثی‌ها می‌جنگند. اما در روزهای اخیر خبر رسید که جدایی‌طلبان به هم‌پیمان خود، یعنی نیروهای دولتی، حمله کرده وکنترل پایگاه‌های نظامی و کاخ ریاست جمهوری در عدن را به دست گرفته‌اند.
صنعا و عدن، دو شهر اصلی کشور، هر دو در غرب یمن واقع شده‌اند و در مناطق بیابانی شرق کشور یک نیروی سومی نیز حضور و در برخی نقاط حاکمیت دارد: القاعده و چند گروه جهادی دیگر.
در نقشه زیر رنگ سبز روشن مربوط به مناطق در دست حوثی‌ها (انصارالله) است. نارنجی روشن منطقه در دست نیروهای دولت یمن و جدایی‌طلب‌های جنوب، و رنگ سبز تیره منطقه القاعده و دیگر جهادی‌ها را نشان می‌دهد.
اما چرا در جبهه مخالفان حوثی‌ها شکاف افتاده و در عدن، یکی به دیگری حمله کرده‌است؟
عبد رَبُّه منصور هادی، رئیس‌جمهور قانونی یمن که در روزهای اخیر کاخ ریاست‌جمهوری او در عدن به دست جدایی‌طلبان افتاده، از حمایت ائتلافی به رهبری عربستان برخوردار است و این ائتلاف می‌کوشد او را به قدرت بازگردانده پیشروی حوثی‌های مورد حمایت ایران را مهار کند.
در این میان امارات متحده عربی نیز بیکار نبوده و طی سال‌ها، ۹۰ هزار فرد مسلح یمنی را، متشکل از جدایی‌طلبان جنوب و جنگجویان نوار ساحلی، آموزش و تشکل نظامی داده‌است.
جدایی‌طلبان جنوب، موسوم به «مجلس انتقالی جنوب»، هیچ‌وقت علاقه چندانی به عبد ربه هادی منصور نداشته‌اند و همواره او را به سوءمدیریت و فساد متهم کرده‌اند. یمن شمالی و یمن جنوبی در سال ۱۹۹۰ میلادی به هم پیوسته و تشکیل یک کشور دادند اما جدایی‌طلبان جنوب همواره از این‌که دولت مرکزی یمن در دست «شمالی‌ها» بوده ابراز نارضایتی کرده‌اند.
جدایی‌طلبان جنوب از این نیز هراس دارند که نیروهای اسلام‌گرای تندرو در داخل ائتلاف سعودی ممکن است در صورت پیروزی ائتلاف در آینده، جنوب کشور را قبضه کرده و به القاعده اجازه ورود به عدن و دیگر مناطق را بدهند.
برخلاف عبد ربه منصور هادی و ائتلاف سعودی که معتقد به یک یمن متحد هستند، جدایی‌طلبان جنوب بر این باورند که در صورت شکست حوثی‌ها و پیروزی ائتلاف نیز یمن را نمی‌شود به صورت یک کشور یکپارچه نگه داشت.
بدین صورت، دولت یمن و «مجلس انتقالی جنوب» گرچه هر دو در یک جبهه علیه حوثی‌ها نبرد می‌کنند اما هریک دستور کار متفاوت و حامی جداگانه خود را دارند. تنش‌ها بین این دو گروه از ۱۸ ماه پیش فزونی گرفته‌است.
نقش امارات
امارات متحده عربی و گروه مورد حمایتش در یمن، یعنی «مجلس انتقالی جنوب»، از این‌که رئیس‌جمهور این کشور، عبد ربه منصور هادی، با یک گروه پرنفوذ اسلام‌گرا به نام «جماعت اصلاح یمن» هم‌پیمان شده به نگرانی افتاده‌اند.
در حالی که سعودی‌ها می‌گویند «جماعت اصلاح» برای «بازسازی» یمن نیرویی حیاتی است، اماراتی‌ها این گروه را جماعتی تندرو و مرتبط با اخوان‌المسلمین و «مضر» برای منطقه می‌دانند.
وقتی که در روزهای اخیر، یعنی دهم مرداد، حمله موشکی و پهپادی نیروهای حوثی به یک رژه ارتشیان دولت یمن در عدن، ده‌ها کشته بر جای گذاشت که تعدادی از آنها از اعضا و حتی فرماندهان ارشد «مجلس انتقالی جنوب» بودند، جدایی‌طلبان جنوب، «جماعت اصلاح» را به دست داشتن در این حمله متهم کردند.
این حمله و از دست دادن یکی از فرماندهان مهم، برای «مجلس انتقالی جنوب» قطره آخری بود که صبرشان را لبریز کرد و باعث شد وارد کاخ ریاست‌جمهوری و دیگر ساختمان‌های دولتی در عدن شوند. عبد ربه منصور هادی خود البته بیشتر اوقات را در ریاض به‌سر می‌برد.
از قضا و از سویی دیگر، فعال‌تر شدن جدایی‌طلبان جنوب همزمان شده است با تصمیم حامی آنها، امارات متحده، به کاهش حضور نظامی خود در یمن.
امارات متحده عربی می‌گوید به خاطر مصالحه‌ای که اخیراً بر سر بندر مهم حُدیده بین نیروهای ائتلاف و حوثی‌ها برقرار شده دیگر نیازی به لشکرکشی بزرگ امارات نیست. بندرگاه حدیده مبدأ اصلی واردات به یمن است و میلیون‌ها شهروند گرسنه در یمن به این بندر و وارداتش وابسته هستند.
دیپلمات‌ها می‌گویند امارات همچنین به این نتیجه رسیده که کارزار بمباران حوثی‌ها بی‌نتیجه بوده و ائتلاف عربستان که امارات نیز در آن شرکت داشته، نتوانسته در یمن به راه حلی نظامی دست پیدا کند.
افزایش فشار دولت‌های غربی برای قطع این بمباران‌ها که تاکنون جان ده‌ها هزار نفر را گرفته و مسئله «وجهه بد» این بحران انسانی، از دیگر دلایل کاهش نیروهای اماراتی در یمن عنوان شده است.
از سویی دیگر، با بالا گرفتن تنش بین ایران و آمریکا در خلیج فارس، امارات نمی‌خواهد بر ریسک این درگیری یا خطر درگیر شدن نیروهای خودش در چنین بحرانی بیفزاید.
تحلیلگران می‌گویند که عربستان سعودی در اصل از این کاهش نیروها خرسند نیست زیرا برای مقابله با حوثی‌ها به ۹۰ هزار نیروی تمرین‌دیده توسط امارات نیاز دارد. عربستان به این خاطر به دنبال «آشتی» هرچه سریع‌تر جدایی‌طلبان با دولت منصور هادی است.
روز دوشنبه ولیعهد امارات متحده عربی در نزدیکی مکه با پادشاه عربستان دیدار داشت و از طرف‌های درگیر در عدن خواست تا اختلافات خود را «از طریق گفت‌وگو» حل‌وفصل کنند.
