اعتراضات گسترده معترضان در عراق و لبنان ناخشنودی فزاینده‌ای را برای مقامات جمهوری اسلامی ایران رقم زده است و آنها این اعتراضات را به «طرح دشمنان خارجی» منسوب می‌دانند که می‌خواهند «مراسم اربعین را به هم زده» و از نفوذ جمهوری اسلامی در منطقه بکاهند.
معترضان عمدتاً شیعه عراقی به فساد در ادارت دولتی، ضعف در ارائه خدمات عمومی مانند آب و برق و نیز سطح بالای بیکاری اعتراض دارند. در لبنان نیز معضل فساد در صدر اعتراض‌ها قرار دارد.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی می‌گوید «آمریکا و سرویس‌های اطلاعاتی غربی «با پشتیبانی پول کشورهای مرتجع منطقه» قصد دارند امنیت عراق و لبنان را برهم بزنند و حسین شریعتمداری، نماینده او در موسسه کیهان، نیز خواستار «تسخیر» سفارت ایالات متحده و عربستان سعودی در بغداد شده است.
تیترهای رسانه‌های داخلی ایران نیز در این زمینه مانند این تیتر خبرگزاری فارس است که «هدف جریان عبری ـ عربی عدم شکل‌گیری راهپیمایی اربعین است» و «پشت اعتراضات عراق فتنه قدرت‌گیری لائیک‌هاست.»
در زمینه چندوچون اعتراضات در عراق و لبنان و شیوه نگاه و برخورد جمهوری اسلامی و متحدانش با این اعتراضات، خبرگزاری آسوشیتدپرس روز چهارشنبه، هشتم آبان، مطلبی منتشر کرده است که محتوای آن در زیر می‌آید:
پرواز قاسم سلیمانی به بغداد و روز بعد از آن
آسوشیتدپرس می‌نویسد: «یک روز بعد از بروز اعتراضات ضد دولتی در عراق، قاسم سلیمانی، فرمانده نیروهای برون‌مرزی سپاه پاسداران، شب‌هنگام به بغداد پرواز کرد و خود را با هلیکوپتر به منطقه امنیتی موسوم به منطقه سبز رساند.
در آنجا گروهی از مقامات عالی امنیتی با شنیدن این‌که جلسه‌شان قرار است به‌جای نخست‌وزیر کشور با ریاست قاسم سلیمانی برگزار شود متعجب شدند.
قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس و معمار تشکیلات امنیت منطقه‌ای جمهوری اسلامی است و حضور او در آن جلسه نشانگر نگرانی تهران از این اعتراضات؛ این اعتراض‌ها در سراسر پایتخت عراق و در قلب منطقه شیعه‌نشین این کشور سر بر آورده و یکی از درخواست‌های معترضان پایان یافتن دخالت ایران در عراق است.
اعتراضات در عراق و لبنان به نارضایتی‌های محلی برمی‌گردد و عمدتاً متوجه نخبگان سیاسی آن کشورهاست، اما این اعتراض‌ها چالشی نیز برای جمهوری اسلامی به‌وجود آورده زیرا ایران از دولت‌های هر دو کشور و همچنین گروه‌های مسلح قدرتمند در این کشورها از نزدیک حمایت می‌کند.
آسوشیتدپرس: قاسم سلیمانی در جلسه محرمانه به مقام‌های عراقی گفته است: ما در ایران بلدیم با اعتراضات چگونه برخورد بکنیم
سرکوب اعتراضات در عراق هر روز خشونت‌بارتر می‌شود و در بیروت نیز هواداران حزب‌الله به اردوگاه اصلی معترضان حمله کرده‌اند و این روند، ترس از واکنش شدید ایران و متحدانش علیه معترضان را برانگیخته است.
طبق گفته دو مقام ارشد آشنا با محتوای جلسه محرمانه یادشده که نخواسته‌اند نامشان فاش شود قاسم سلیمانی به مقام‌های عراقی گفته است که «ما در ایران بلدیم با اعتراضات چگونه برخورد بکنیم.» او افزوده است که «این اتفاق در ایران افتاد و ما آن را تحت کنترل آوردیم.»
اما با گذشت تقریباً یک ماه، اعتراضات در عراق از سر گرفته شده و تظاهرات در لبنان همچنان ادامه دارد و هر دو متوجه دولت‌ها و جناح‌های متحد با تهران است. این اعتراضات، آن‌هم در شرایطی که جمهوری اسلامی درگیر تحریم‌های ایالات متحده است، نفوذ منطقه‌ای ایران را تهدید می‌کند.
یک روز بعد از حضور سلیمانی در بغداد، درگیری‌ها بین معترضان و نیروهای امنیتی در عراق بسیار شدیدتر شد و با شلیک‌های تک‌تیراندازان ناشناس به سر و سینه تظاهرکنندگان، شمار کشته‌شدگان از ۱۰۰ نفر گذشت. در کمتر از یک هفته نزدیک به ۱۵۰ معترض کشته شدند.»
در مورد نقش نیروی قدس سپاه و فرد سلیمانی در سیاست داخلی عراق پیش از این گزارش‌ها و مقالات مختلفی منتشر شده اما جزئیاتی که خبرگزاری آسوشیتدپرس از حضور او در جلسه یادشده در منطقه سبز بغداد آورده یکی از صریح‌ترین اشارات به این موضوع است.
در همان روزهای سفر قاسم سلیمانی به بغداد، فالح الفیاض، رئیس گروه شیعه شبه‌نظامی حشد الشعبی که مهم‌ترین گروه متحد جمهوری اسلامی در عراق است نیز اعلام کرد که این گروه به عنوان نیروی ذخیره برای جلوگیری از «کودتا یا شورش» آماده انجام دستورهای دولت این کشور است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس در ادامه مقاله خود به این باور در میان بسیاری از معترضان عراقی اشاره می‌کند که برای سرکوب تظاهرکنندگان «شهروندان ایرانی» وارد صحنه شده‌اند.
پیش از این در گزارش‌های دیگر، ازجمله در گزارش‌های خبرگزاری رویترز، معترضان دیگر در گفت‌وگو با رسانه‌ها مدعی شده‌اند افرادی که به آنها شلیک می‌کنند «ایرانی هستند و فارسی حرف می‌زنند».
آسوشیتدپرس همچنین به مسئله قدرت گرفتن مالی شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران و نوع اداره کشور از سوی دولت‌های برخوردار از پشتیبانی جمهوری اسلامی در عراق و لبنان اشاره می‌کند.
«امپراتوری اقتصادی» گروه‌های شبه‌نظامی
آسوشیتدپرس ادامه می‌دهد: «در جریان اعتراضات جدید این هفته، مردانی با لباس شخصی سیاه و ماسک در مقابل سربازان عراقی ایستادند، با معترضان روبه‌رو شدند و گاز اشک‌آور شلیک کردند.
اهالی شهرها می‌گویند از هویت این لباس‌شخصی‌ها بی‌خبرند و حدس برخی این است که این افراد ایرانی هستند.
هشام الهاشمی، از تحلیلگران امنیتی عراقی می‌گوید: «ایران از این تظاهرات‌ها می‌ترسد زیرا از زمان حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳، از طریق احزاب نزدیک به خود موفق شده به بیشترین دستاوردها در دولت و پارلمان [عراق] دست پیدا کند. ایران نمی‌خواهد این دستاوردها را از دست بدهد؛ بنابراین سعی کرده است از طریق احزاب در دست خود اعتراضات را به روشی کاملاً ایرانی مهار کند. اما این روش کار نکرده است.»
اعتراضات عراق پس از وقفه‌ای مختصر، روز جمعه با تجمع معترضان در میدان تحریر بغداد و درگیری با نیروهای امنیتی دوباره آغاز شد.
معترضان تلاش می‌کردند بر روی یک پل منتهی به منطقه سبز، از موانع عبور کرده و به آن منطقه برسند. مقر حکومت عراق و چندین سفارتخانه در منطقه سبز واقع شده است.
در جنوب عراق معترضان به دفاتر احزاب سیاسی و شبه‌نظامیان تحت حمایت دولت متحد با ایران حمله کرده و آنها را به آتش کشیدند.
در کشوری که دومین تولیدکننده بزرگ نفت اوپک است، اهالی فقیر شکایت دارند که شبه‌نظامیان قدرتمند شیعه وابسته به ایران، برای خود امپراتوری‌های اقتصادی برپا کرده‌اند و با در دست گرفتن پروژه‌های دولتی مربوط به بازسازی، به فعالیت‌های تجاری غیرقانونی مشغولند.
علی العراقی، یک معترض ۳۵ ساله از شهر ناصریه در جنوب عراق که شاهد درگیری‌های بسیار خشن بین معترضان و نیروهای امنیتی بوده است می‌گوید: «همه احزاب و جناح‌ها فاسد هستند و این به ایران ارتباط دارد، زیرا از آنها استفاده می‌کند تا بتواند نظام حاکمیت آخوندی خود را به عراق صادر کند.»
او در ادامه می‌گوید: «مردم مخالف این هستند و به همین دلیل است که شما شاهد خیزش علیه ایران هستید.»
شب سه‌شنبه، مردان نقاب‌دار که به نظر می‌رسد با نیروهای امنیتی عراق در ارتباط باشند، به روی معترضان در کربلا، شهری مقدس که با شهادت یکی از مشهورترین چهره‌های اسلام شیعه مرتبط است، آتش گشودند.
در این خونریزی دست‌کم ۱۸ معترض کشته و صدها نفر زخمی شدند و این می‌تواند نقطه عطف بدیمنی را در موضوع اعتراضات رقم بزند.
در بغداد، معترضان پرچم ایران را آتش زدند. چند روز پیشتر، معترضان در مقابل کنسولگری ایران در کربلا جمع شده فریاد می‌زدند: «ایران، برو بیرون، برو بیرون!»
لبنان و حزب‌الله
بخش پایانی مقاله آسوشیتدپرس نیز در مورد وضعیت لبنان است. این خبرگزاری می‌نویسد:
«در لبنان صدها هزار نفر به خیابان‌ها آمده و خواستار استعفای دولت تحت تسلط جناح‌های طرفدار ایران هستند. مانند عراق، این اعتراضات بر مطالبات محلی متمرکز است.
ایهام کامل، سرپرست بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در گروه اوراسیا، توضیح می‌دهد: «اعتراضات در عراق و لبنان در درجه اول مربوط به سیاست محلی و طبقه سیاسی فاسدی است که نتوانسته است درست عمل کند.»
او در ادامه می‌گوید که «این اعتراضات نشان‌دهنده عدم موفقیت الگوی استفاده از گروه‌های نیابتی است که در چارچوب آن ایران قادر به گسترش نفوذ خود است اما متحدانش از اداره کارآمد کشورها عاجزند.»
معترضان لبنانی کمتر به ایران و متحد اصلی آن یعنی گروه شبه‌نظامی حزب‌الله اشاره کرده‌اند، اما خشم آنها بیشتر متوجه رئیس جمهور و وزیر امور خارجه لبنان است، که از یک حزب مسیحی می‌آیند که اتحاد نزدیکی با حزب‌الله دارد.
یکی از شعارهای معترضان، شعار «همه یعنی همه»، نشان می‌دهد که هیچ‌یک از جناح‌های لبنان، از جمله حزب‌الله و متحدانش، از ملامت معترضان مستثنی نیستند.
آسوشیتدپرس: حسن نصرالله می‌گوید قدرت‌های خارجی در حال سوءاستفاده از این اعتراضات برای تضعیف گروه او هستند
هفته گذشته، تقریباً در همان زمان که حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله، اعلام کرد هواداران خود را از صفوف معترضان خارج می‌کند، تظاهرکنندگان شعارهایی علیه نصرالله سر دادند و کار به درگیری فیزیکی بین معترضان کشید.
حسن نصرالله (بدون مشخص کردن نام قدرت‌ها) گفت که قدرت‌های خارجی در حال سوءاستفاده از این اعتراضات برای تضعیف گروه او هستند و هشدار داد که چنین اقداماتی می‌تواند کشور را دوباره به جنگ داخلی بکشاند.
روز سه‌شنبه، هواداران حزب‌الله به مقر اصلی معترضان در بیروت یورش بردند. اندکی پس از آن، نخست‌وزیر کشور، سعد حریری، یک سیاستمدار تحت حمایت غرب که با اکراه با جناح‌های طرفدار ایران در یک دولت وحدت ملی همکاری کرده بود، استعفا داد.
معترضان هم به هنگام غروب آفتاب به میدان بازگشتند و اولین پیروزی خود از زمان آغاز تظاهرات در ۱۷ اکتبر را جشن گرفتند.
حزب‌الله قدرتمندترین نیروی مسلح در لبنان است و پس از جنگ داخلی ۱۹۹۰–۱۹۷۵ تنها گروهی بود که حاضر به خلع سلاح نشد.
حزب‌الله این‌گونه استدلال می‌کند که برای دفاع از کشور در برابر اسرائیل، که از سال ۱۹۸۲ تا ۲۰۰۰ جنوب لبنان را اشغال کرده بود، نیاز به سلاح دارد.
حزب‌الله هزاران جنگجو را به سوریه فرستاد تا به شکست دادن قیام علیه رئیس جمهور سوریه بشار اسد، یکی دیگر از هم‌پیمانان مهم ایران، کمک کند.
شبه‌نظامیان قدرتمند عراقی تحت حمایت ایران که در ابتدا برای نبرد با داعش بسیج شده بودند نیز در کنار نیروهای اسد جنگیدند. ایران اعتراضات طرفدار دموکراسی، معروف به جنبش سبز، را نیز در خود ایران، پس از انتخابات ریاست جمهوری مورد مناقشه ۲۰۰۹ با خشونت سرکوب کرده است.
عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه از «تأسف عمیق» تهران از به تعداد بالای معترضان کشته‌شده در عراق سخن گفته و اظهار داشته است که «مطمئنیم دولت، ملت و روحانیون عراق می‌توانند بر این مشکلات غلبه کنند.»
