مقابله و آمادگی در برابر زمین‌لرزه، به‌ویژه در کشورها و مناطق زلزله‌خیز، مراحل مختلفی دارد، که از آماده‌سازی و مقاوم‌سازی سازه‌ها، مدیریت پیش از وقوع حادثه، تا کمک‌رسانی و اقدامات پس از وقوع را در بر می‌گیرد.
نکات زیر، نکاتی‌ست که پژوهشگران و متخصصان، از جمله در ایالات متحده و ژاپن یا متخصصان سازمان صلیب سرخ، بر انجام آن‌ها در هنگام وقوع زمین‌لرزه و پس از آن بر آن‌ها تاکید دارند.
هوشیاری
در صورت احساس لرزه، به‌ویژه در مناطق مستعد، هرچند سخت می‌شود هیجان‌زده نشد، اما باید فورا و بدون تلف‌کردن وقت از خودمان محافظت کنیم.
داخل خانه
- زانو زدن، پناه گرفتن، حفظ موقعیت:
به این معنی که باید فورا در جایی که می‌تواند به‌مانند محافظ بدن، به‌ویژه بخش‌های خطرپذیر مانند سر، عمل کند، پنهان شویم و موقعیت پوششی خود را حفظ کنیم. برای نمونه اگر زیر میز پنهان می‌شویم پایه‌ها را نگه داریم تا همچنان مثل چتری از ما در برابر خطر حفاظت کند.
سر و نیم‌تنه بخش‌های مهمی هستند که باید آن‌ها را (مثلا با حائل کردن دست‌ها) پوشاند.
تا جایی که می‌شود -در اسرع وقت ولی بدون حرکت برای مدت طولانی- از مناطق خطرناک، پنجره‌ها، و لوازم سنگینی که احتمال سقوط آن‌ها هست، دوری کرد.
صلیب سرخ می‌گوید اگر در تخت‌خواب هستیم، با پوشاندن سر مثلا با بالش و حفظ شکل حلقوی برای محافظت از نیم‌تنه و کاستن از سطح در معرض خطر، در محل بمانیم.
روی صندلی چرخ‌دار باید در یک محل محافظ پناه گرفت، خم شد (شکل حلقوی) و دست‌ها و بازوها را، از قرار دادن در پشت سر تا زانو، حائل و محافظ بدن کرد.
- باقی‌ماندن در محل تا پایان لرزه‌ها یا زمانی که خروج امن ممکن است:
فرار در هنگام زمین‌لرزه، به‌ویژه لرزه‌های شدید نه تنها کار آسانی نیست، بلکه می‌تواند خطرناک باشد. مطالعات زیادی حاکی‌ست بسیاری از آسیب‌ها ناشی از سقوط اشیا است. در محلی که از ما در برابر سقوط اشیا و لوازم و خطرات دیگر محافظت می‌کند، باقی بمانیم تا لرزه متوقف شود.
مراقب باشیم تا سقوط اشیا آسیب زیادی به ما نزند. فراموش نباید کرد که در زمان زمین‌لرزه‌های شدید، اشیا بزرگی مانند مبل‌ها ممکن است حرکت کنند یا کتابخانه و یخچال ممکن است فرو بیافتد.
صلیب سرخ می‌گوید بیشتر زخم‌ها و جراحت‌ها در زمان زلزله، به این خاطر رخ می‌دهد که ما مدت طولانی این طرف و آن طرف می‌رویم، می‌افتیم، با خطر شکستگی یا رگ‌به‌رگ شدن روبه‌رو می‌شویم، و به بخش‌های حساس بدن مانند سرمان ضربه وارد می‌شود.
- دوری کردن از خطر پس از لرزه
در هنگام خروج از محل، پس از پایان لرزه، از پله‌ها استفاده کنیم، و نه آسانسور.
بوی گاز، بوی دود حتی بدون مشاهده آتش‌سوزی، از جمله مسائل هشداردهنده است.
باید تا جایی که می‌شود از محلی که بوی گاز می‌آید دوری کرد.
در صورتی که دود جایی را گرفته، باید تا جایی که می‌شود خودمان را از سطحی که دود گرفته و می‌تواند به ریه‌ها آسیب بزند، محافظت کرد، مثلا با نیم‌خیز شدن.
هنگام دور شدن از منطقه خطر باید مراقب باشیم تا اشیا یا لوازم خطرناک روی ما نیافتد. می‌توان از وسایلی مانند بالش، سینی یا مانند این‌ها برای محافظت از سر استفاده کرد.
خارج از خانه
- دوری کردن از سازه‌ها و هر آن‌چه خطر سقوط آن وجود دارد -مانند درخت‌ها، ساختمان‌ها، دکل‌های برق، چراغ‌ها- در اسرع وقت. ماندن در محل امن.
- اگر در حال رانندگی هستیم؛ توقف در یک محل امن، کشیدن ترمز دستی، ماندن در خودرو. پس از پایان لرزه‌ها می‌توانیم خودرو را به یک جای امن برانیم. باید تا جایی که می‌شود از پل‌ها، دکل‌های برق، درخت‌ها، ساختمان‌ها و هر آن‌چه خطر سقوط و فرو ریختن آن وجود دارد، دور ماند.
- در کوه و تپه‌ها باید مراقب سقوط سنگ و رانش زمین بود.
۱۰ نکته ژاپنی در هنگام زمین‌لرزه
- محافظت، پناه گرفتن، حفظ موقعیت در زمان زلزله.
- حفظ آرامش، چک کردن تمام آن‌چه ممکن است به آتش‌سوزی بیانجامد. خاموش کردن فوری حریق‌های کوچک. اگر غذا روی گاز است پس از لرزه‌ها فورا خاموش کنیم.
- دوری کردن از اضطراب؛ اضطراب می‌تواند به جراحت و خطر بیشتر بیانجامد. مراقبت در برابر شیشه خورده‌ها، پنجره‌ها، سقف و هر آن‌چه ممکن است سقوط کند.
- اطمینان از این‌که خروج از محل بسته شدنی و بی‌خطر است. درها و پنجره‌ها را با احتیاط باز کنیم.
- دوری کردن از دیوارها. اگر بیرون خانه هستیم، دوری کردن از آن‌چه احتمال سقوط آن است.
- دوری کردن از آتش‌سوزی‌ها و حریق‌های بزرگ.
- کسب اطلاعات از منابع درست و قابل اطمینان.
- کسب اطمینان به این‌که اعضای خانواده و سپس همسایه‌های نزدیک در امنیت هستند.
- کمک به یکدیگر برای کمک به دیگران؛ برای نجات افراد از زیر آوار یا اشیا و لوازم با همسایه‌ها همکاری کنیم و اگر می‌توانیم به اعضای خانواده و همسایه‌ها کمک‌های اولیه ارائه کنیم.
- بستن گاز و قطع برق؛ اگر بوی گاز و خطر فوری تهدید نمی‌کند حتما شیر اصلی گاز را ببندیم و برق را از منابع اصلی قطع کنیم، سپس از خانه خارج شویم.
