در مراسمی که به میزبانی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، روز سه‌شنبه ۲۵ شهریور در کاخ سفید برگزار شد، توافقنامه‌های عادی‌سازی روابط امارات متحده عربی و بحرین با اسرائیل امضا و مناسبات رسمی بین آنها آغاز شد.
پس از سخنرانی‌های دونالد ترامپ، بنیامین نتانیاهو، عبدالله بن‌زاید و عبداللطیف الزیانی، هر چهار تن در پشت میزی در برابر مهمانان توافق‌ها را امضا کردند.
با وجود اهمیت این رویداد، رئیس‌جمهوری آمریکا و مهمانان عالی‌رتبه او به دلیل شیوع ویروس کرونا از دست دادن خودداری کردند.
در تمامی دقایقی که سخنرانی‌های شخصیت‌ها در کاخ سفید در جریان بود، صدای آژیر پرتاب موشکی در جنوب اسرائیل به صدا درآمده بود. نیروهای امنیتی اسرائیل شلیک احتمالی راکت از غزه به سوی بخش‌های جنوبی اسرائیل را بررسی می‌کنند.
رسانه‌های اسرائیل می‌گویند حماس که حاکم بر نوار غزه است، امکان داده است که گروه‌های مسلح فلسطینی خشم خود را از رویداد کاخ سفید، با شلیک راکت به اسرائیل ابراز کنند.
کاخ سفید صدها تن از دیپلمات‌ها و مقامات ارشد آمریکایی و خارجی را به این مراسم دعوت کرده بود.
جرد کوشنر، داماد و مشاور ارشد رییس جمهوری، رابرت اوبراین، مشاور امنیت ملی کاخ سفید و مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، که در ماه‌های گذشته برای پیشبرد این توافق‌ها تلاش کرده بودند و با وجود کرونا سفرهای متعددی به خاورمیانه و خلیج فارس انجام داده بودند، در کنار مایک پنس، معاون رئیس‌جمهوری، و دیوید فریدمن، سفیر آمریکا در اسرائیل، در این مراسم دونالد ترامپ را همراهی کردند.
سخنرانی ترامپ و نتانیاهو
دونالد ترامپ در آغاز مراسم و پیش از امضای توافق‌ها در برابر مهمانان کاخ سفید گفت: «ما امروز اینجا گردآمده‌ایم تا روند تاریخ را تغییر داده و پس از دهه‌ها جدایی و نزاع در طلیعه روز نوینی برای خاورمیانه ایستاده‌ایم تا آینده‌ای جدید را برای مردم آن، شامل همه ادیان، رقم بزنیم».
رئیس‌جمهوری آمریکا افزود: «توافق ابراهیم، درهای اماکن تاریخی اسرائیل را به روی مسلمانان سراسر جهان خواهد گشود و آنها می‌توانند در مسجدالاقصی، سومین مکان مقدس مسلمانان، نماز بخوانند».
او تصریح کرد که «این توافق‌ها پایه توافق‌های جامع در تمامی منطقه خواهد بود که کسی تصور آن را به‌ویژه در دوره کنونی نمی‌کرد».
به گفته آقای ترامپ، «ساکنین خاورمیانه در طول نسل‌ها در نزاع‌ها و دروغ‌ها درگیر بودند؛ دروغ‌هایی که یهودیان و اعراب را دشمن یکدیگر معرفی می‌کرد و یا این دروغ که مسجدالاقصی زیر آماج حملات است. این دروغ‌ها از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شد و دایره خشونت در منطقه و جهان را برمی‌افروخت».
رئیس‌جمهوری آمریکا تاکید کرد: «این توافق نشان داد که این رهبران بر این شیوه‌های شکست خورده پیشین فائق آمده‌اند و روند جدیدی را آغاز می‌کنند و کشورهای بیشتری به این رهبران عالی خواهند پیوست».
به گفته او، «امروز جهان می‌بیند که آنها همکاری را بر نزاع ترجیح می‌دهند؛ شکوفایی را به جای فقر انتخاب می‌کنند و امید را جایگزین نومیدی می‌کنند».
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، نیز در آغاز این مراسم اظهار داشت: «توافق ابراهیم، امیدی برای همه پیروان ادیان ابراهیمی است».
وی افزود: «امروز یک روز تاریخی و یک نقطه عطف تاریخی است» که «ملت یهودی در چند نسل خود و دولت یهود (اسرائیل) برای ورود به این مقطع دهه‌ها تلاش و نیایش کرده است».
آقای نتانیاهو با قدردانی عمیق از دونالد ترامپ گفت در سایه رهبری و تلاش صادقانه شما این تحول تاریخی و مهم جامه عمل پوشیده است.
نخست‌وزیر اسرائیل با قدردانی از وزیران خارجه امارات و بحرین، و ضمن نام بردن از رهبران امارات متحده عربی و بحرین که توافق با اسرائیل را پذیرفته‌اند، از سایر کشورهای عربی خواست که به صلح با اسرائیل روی آورند؛ «السلام علیکم».
بنیامین نتانیاهو گفت مردم اسرائیل قدرشناس صلح هستند و خود من زخمی جنگ بوده‌ام و برادرم، یوناتان نتانیاهو، به دست تروریست‌ها در عملیات «انتبه» کشته شد؛ والدین من عزادار مرگ برادرم بودند. برای کسانی که زخمی جنگ‌ها بوده‌اند، صلح با برکت و یک ارمغان ارزشمند است.
نخست‌وزیر اسرائیل ابراز امیدواری کرد که با گسترش توافق‌های صلح، نزاع دیرینه در خاورمیانه برای همیشه خاتمه یابد.
وی گفت: «اسرائیلی‌ها، اماراتی‌ها و بحرینی‌ها از هم‌اکنون با آغوش باز به سوی صلح می‌روند و توافق‌های اولیه را از جمله برای غلبه بر کرونا امضا کرده‌اند».
آقای نتانیاهو گفت: «بگذارید نبض صلح را در این لحظه احساس کنیم و من به عنوان کسی که برای کشورم تلاش کرده‌ام و آن را به ثبات و قدرت رسانده‌ام، سخنان دونالد ترامپ را تکرار می‌کنم که این قدرت صلح به ارمغان آورده است».
سخنرانی وزیر خارجه امارات
عبدالله بن‌زاید، وزیر خارجه امارات، در برابر مهمانان مراسم کاخ سفید در حالی که به زبان عربی سخن می‌گفت، تأکید کرد که فرا رسیدن این «روز صلح» «بدون تلاش‌های صادقانه آمریکا امکان‌پذیر نبود».
او از تلاش‌های جرد کوشنر قدردانی کرد و از بنیامین نتانیاهو نیز به عنوان کسی نام برد که «صلح را انتخاب کرده» و «الحاق اراضی فلسطینی را متوقف کرده است».
عبدالله بن‌زاید این را نیز گفت که با این «دستاورد تاریخی»، منطقه از فواید آن بهره خواهد برد تا سرعت‌دهنده به شکوفایی اقتصادی و برطرف کننده فقر و رنج باشد.
وزیر خارجه امارات گفت کشورش مفتخر است که پیشگام دستاوردهای فناوری و رفاه برای ملت خود باشد و این توافق دستاوردها را بیشتر ارتقاء خواهد داد.
او افزود که کشورش «در کنار فلسطینیان می‌ایستد» و از آنها حمایت خواهد کرد.
عبدالله بن‌زاید گفت در این دوران سخت کرونا، کشورش کمک‌های گسترده‌ای به همه مردم منطقه و جهان انجام داده است.
وزیر خارجه امارات در بخش پایانی سخنرانی‌اش گفت صلح نیازمند شجاعت است و کشورش این شجاعت را داشته است.
سخنرانی وزیر خارجه بحرین
عبداللطیف الزیانی، وزیر خارجه بحرین که چهارمین و آخرین سخنران آیین امضای توافق‌ها در کاخ سفید بود، امروز را «روزی کاملاً تاریخی» نامید که در سایه صلح‌طلبی پادشاهی بحرین به‌دست آمده است.
وزیر خارجه بحرین از ولیعهد امارات نیز که شجاعت ورود به مسیر صلح را داشته است، با گرمی بسیار قدردانی کرد.
آقای الزیانی پس از قدردانی از بنیامین نتانیاهو گفت تحقق این دستاورد بزرگ حاصل تلاش‌های دونالد ترامپ است که با تیمی از افراد سختکوش در مسیر کوشش برای رسیدن به صلح عادلانه و جامع کماکان کوشش می‌کنند.
وزیر خارجه بحرین گفت: «فرصت طلایی صلح شکوفایی اقتصادی و ثبات و آرامش و رفاه را نصیب ملت‌ها خواهد کرد.»
پوشش ویژه رسانه‌ها و واکنش‌ها
شبکه‌های متعدد رادیویی و تلویزیونی اسرائیل، امارات و بحرین در برنامه‌های پوشش ویژه این رویداد با شخصیت‌ها و مردم در کشور مقابل مصاحبه کردند. اکثر آنها تأکید داشتند که برخلاف توافق‌های صلح اسرائیل با مصر و اردن، این پیمان‌ها غیر از همکاری‌های گسترده دولتی، بشارت‌دهنده روابطی کاملاً گرم بین ملت‌ها نیز خواهد بود.
موفقیت واشینگتن در دستیابی به این توافق‌ها با کارزار دونالد ترامپ در آستانه انتخابات برای دومین دوره ریاست‌جمهوری او مصادف شده است، اما میزان تاثیر آن بر رأی‌دهندگان آمریکایی مشخص نیست.
صدها فلسطینی، عمدتاً جوانان، در ساعت امضای توافق‌ها در واشینگتن، در کرانه باختری و غزه تظاهرات کردند و سران عربی را «خیانتکار» نامیدند.
در حالی که امارات گفته است که توافق آن کشور و اسرائیل مانع از الحاق ۳۰ درصد از اراضی کرانه باختری به اسرائیل شده، ۸۶ درصد از فلسطینیان در یک نظرسنجی گفته‌اند که این توافق «تنها در راستای منافع اسرائیل است».
۵۳ درصد از فلسطینیان ساکن کرانه باختری و نوار غزه در نظرسنجی مرکز فلسطینی پژوهش‌‌های سیاسی، توافق امارات و اسرائیل را «خیانت» نامیده و ۹۲ درصد اصولاً طرح صلح «معامله قرن» دونالد ترامپ را رد کرده‌اند.
دیدارهای پیش از آغاز مراسم رسمی
دونالد ترامپ، پیش از آغاز مراسم امضای توافقنامه‌ها، دیدارهای جداگانه‌ای با وزیران خارجه بحرین و امارات و سپس با نخست‌وزیر اسرائیل داشت.
آقای ترامپ در دیدار خصوصی با بنیامین نتانیاهو گفت: پیمان‌های امارات و بحرین با اسرائیل سرآغاز یک روند است و کشورهای بیشتری در این مسیر گام برخواهند داشت.
او همچنین گفت پنج تا شش کشور دیگر در راه هستند، اما نام آنها را نبرد.
رئیس‌جمهوری آمریکا گفت امیدوار است که فلسطینیان نیز به مسیر صلح با اسرائیل بازگردند تا بتوان با آنها هم به توافق صلح دست یافت.
وی ابراز اطمینان کرد که فلسطینی‌ها «در لحظه درست» وارد این مسیر شوند.
ترامپ: وضعیت اقتصادی ایران وخیم است، بعد از انتخابات توافق خواهند کرد
رئیس‌جمهوری آمریکا در آغاز مراسم امضای توافق‌های صلح امارات متحده عربی و بحرین با اسرائیل در کاخ سفید، ابراز اطمینان کرد که در پی پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، ایران با این کشور وارد توافق سیاسی خواهد شد.
دونالد ترامپ در دیدار با عبدالله بن زاید، وزیر خارجه امارات، گفت وضع اقتصادی ایران بسیار وخیم شده است.
او گفت: «می‌خواهم معامله‌ای انجام دهم که برای ایران خیلی خوب باشد و ایران خوشحال شده و خیلی زود ثروتمند خواهند شد».
آقای ترامپ افزود: «ایرانی‌ها قبل از انتخابات وارد مسیر توافق نمی‌شوند» زیرا «امیدوارند که به توافق بهتری با جو خواب‌آلود (جو بایدن، نامزد دمکرات‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری) برسند».
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، نیز در دیدار جداگانه‌ای با رئیس‌جمهوری آمریکا پیش از امضای توافق‌ها با امارات و بحرین، گفت ایران در صدد منزوی کردن اسرائیل بود اما ایران اکنون خود در انزوای شدید گرفتار شده است.
آقای نتانیاهو افزود: «ما مناسبات قوی در خاورمیانه داریم؛ اسرائیل اصلا منزوی نیست بلکه از پیروزی دیپلماسی بزرگ و تاریخی خود بهره می‌برد در حالی که کسی که منزوی شده، ایرانی‌ها هستند که فشار سنگینی بر آنها وارد می‌شود».
«پیمان صلح» یا «بیانیه صلح»؟
توافق عادی‌سازی امارات متحده عربی و اسرائیل که رئیس‌جمهوری آمریکا خبر آن را روز ۲۳ مرداد اعلام کرده بود، با عنوان «پیمان صلح» امضا می‌شود.
اما توافق بحرین و اسرائیل با نام «بیانیه صلح» امضا خواهد شد زیرا از روز ۲۱ شهریور که آقای ترامپ توافق دو کشور برای عادی‌سازی روابط را اعلام کرد، دولت‌های اسرائیل و بحرین فرصت کافی برای نگارش و تنظیم جزئیات «پیمان صلح» را نداشته‌اند.
عنوان «بیانیه صلح» اسرائیل و بحرین پس از تکمیل جزئیات به «پیمان صلح» تغییر خواهد کرد.
از نظر قوانین اسرائیل، «پیمان صلح» باید به تصویب دولت برسد و به کنست (مجلس) ارائه شود. ارزیابی می‌شود که این روند، بدون مانع، تکمیل شود زیرا قریب به اتفاق جناح‌های سیاسی در اسرائیل از این پیمان‌های «تاریخی» حمایت کرده‌اند.
از نظر حاکمان امارات و بحرین نیز تصویب نهایی این پیمان‌ها در نهادهای قانونی آنها امری قطعی به نظر می‌رسد.
«پیمان‌های صلح» امارات و بحرین با اسرائیل شامل مبادله سفیر، گشایش سفارتخانه، پروازهای مستقیم، همکاری و سرمایه‌گذاری و همکاری در عرصه‌های اقتصادی، بازرگانی، فن‌آوری، سایبری، امنیتی و امور دیگر خواهد بود.
قرار است جزئیات کامل پیمان‌ها و تعهدات متقابل بعداً منتشر شود.
رهبران اسرائیل و بحرین، با صراحت بیشتری در قیاس با سران امارات، تأکید کرده‌اند که این پیمان‌ها شامل همکاری در برابر ایران نیز هست.
وزیر دفاع بحرین که این هفته با همتای اسرائیلی خود گفت‌وگوی تلفنی داشت، در روز مراسم کاخ سفید گفت پیمان بحرین و اسرائیل برای «دفاع» از بحرین در برابر ایران اهمیت دارد.
اکثر روزنامه‌های اسرائیل، امارات و بحرین در صفحات نخست خود در روز سه‌شنبه با عناوین بزرگی در تشویق صلح، بر آغاز دورانی جدید برای کشورهای خود و منطقه تأکید داشتند.
اسرائیل در ۷۱ سال موجودیت خود تنها با دو کشور عربی مصر و اردن پیمان کامل صلح داشته که هنوز معتبر هستند.
بعد از پیمان صلح مصر و اسرائیل که ۴۲ سال پیش در سال ۱۹۷۸ امضا شد، ۲۶ سال دیگر طول کشیده بود تا اردن در سال ۱۹۹۴ پیمان صلح با اسرائیل را امضا کند.
پیمان صلح مصر و اردن با اسرائیل در زمان دولت‌های دموکرات در آمریکا (ریاست‌جمهوری جیمی کارتر و بیل کلینتون) به‌دست آمدند.
این نخستین بار است که یک دولت جمهوریخواه آمریکا موفق شده است دو پیمان صلح را میان اسرائیل با دو کشور عربی یک‌جا ایجاد کند.
نمایندگانی در مجالس سوئد و نروژ خواسته‌اند که کمیته نوبل صلح، معتبرترین جایزه صلح جهانی، را به دونالد ترامپ اعطا کند. بنیامین نتانیاهو نیز اخیراً به طور تلویحی از جایزه نوبل صلح که به او هم داده شود، سخن گفت.
رهبران وقت مصر و اردن، به عنوان کشورهایی که دشمن اسرائیل بوده و در همه جنگ‌ها علیه اسرائیل از آغاز تشکیل این کشور مشارکت داشتند، همراه با رهبران وقت اسرائیل جایزه نوبل صلح گرفته‌اند.
امارات و بحرین که دهه‌ها بعد از برپایی اسرائیل، به عنوان کشور مستقل موجودیت یافتند، با اسرائیل در جنگ نبوده‌اند.
مجموعه‌ای از گزارش‌ها و سخنان مقامات اسرائیلی حاکی است که روابط پنهان میان کشورشان و برخی امیرنشین‌های حوزه خلیج فارس از دهه نود میلادی قرن بیستم در جریان بوده که از حدود سه سال گذشته کمابیش علنی شد.
شماری از شیعیان و سایر مردم بحرین که مخالف به رسمیت شناختن اسرائیل و صلح با آن هستند، در چهار شبی که از تصمیم منامه به عادی‌سازی رابطه با اسرائیل سپری شده است، تظاهرات کرده‌اند.
تمامی جناح‌های فلسطینی و همچنین ترکیه دولت‌های ابوظبی و منامه را شدیداً نکوهش کرده و حاکمان آن را به نادیده گرفتن آرمان و حقوق فلسطینیان متهم کرده‌اند.
ایران که ارتباطات نزدیکی با شیعیان بحرین دارد، به منامه هشدار داده که سزای این «خیانت» را خواهد پرداخت. سپاه پاسداران نیز به «حاکم جلاد» در بحرین اخطار داده که «منتظر انتقام سخت مجاهدان قدس» باشد.
