اتحادیه اروپا روز دوشنبه ۱۵ دی‌ماه هشدار داد اقدام ایران برای آغاز غنی‌سازی ۲۰ درصدی «انحراف قابل ملاحظه» از تعهداتش در برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به «برجام» خواهد بود.
پیتر استانو، سخنگوی اتحادیه اروپا، اظهار داشت بروکسل قبل از اینکه تصمیمی اتخاذ کند منتظر دریافت گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در روز دوشنبه می‌ماند.
علی ربیعی، سخنگوی دولت حسن روحانی، روز دوشنبه اعلام کرد که ایران در مجتمع غنی‌سازی شهید علی‌محمدی در فردو کار تولید اورانیوم غنی‌شده ۲۰ درصدی را آغاز کرده است.
او این اقدام را پیرو مصوبه اخیر مجلس ایران دانست و گفت با وجود اینکه دولت این مصوبه را به مصلحت نمی‌دانست ولی «قانون مصوب مجلس را لازم الاجرا می‌داند و به آن پایبند خواهد بود».
این میزان غنی‌سازی فراتر از رقمی است که در برجام تعیین شده است یعنی غنی‌سازی ۳.۶۷ درصدی.
سخنگوی اتحادیه اروپا گفت: «اگر این تصمیم اجرایی شود... انحراف قابل ملاحظه از تعهدات ایران در برنامه جامع اقدام مشترک» است.
آقای استانو تاکید کرد که این موضوع «مانع جدی در مسیر عدم اشاعه هسته‌ای» است.
یک سخنگوی آژانس به خبرگزاری فرانسه گفته که این نهاد فعالیت در سایت فردو را زیرنظر دارد و رافائل گروسی، مدیرکل، قرار است روز دوشنبه گزارشی در این زمینه تسلیم شورای حکام آژانس کند.
سخنگوی اتحادیه اروپا با اشاره به این گزارش گفت که بعد از دریافت آن، درباره نوع واکنش به اقدام ایران تصمیم‌گیری می‌کنیم.
او اظهار داشت: «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نهادی مستقل است که وظیفه نظارت و راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای ایران را برعهده دارد. و ما بر اساس ارزیابی آن تصمیم می‌گیریم و اقدام می‌کنیم».
در همین حال، کاظم غریب‌آبادی سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین، گفت که «بازرسان آژانس مهر و موم یک سیلندر ۱۳۷.۲ کیلوگرمی اورانیوم ۴.۱ درصد را برداشته و این سیلندر به خط تولید وصل و تولید اورانیوم تا غنای ۲۰ درصد از سوی ایران آغاز شد».
او افزود: «این اقدام به دنبال نامه مورخ ۱۱ دی‌ماه ایران به آژانس صورت گرفت».
از سوی دیگر، وزیر خارجه ایران در توئیتی نوشت که جمهوری اسلامی بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی، غنی‌سازی ۲۰ درصدی را از سر گرفته و «به نحو مقتضی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع‌رسانی شده است».
محمدجواد ظریف گفته که «اقدامات جبرانی ما در انطباق کامل با بند ۳۶ برجام است و بعد از سال‌ها عدم پایبندی چند عضو دیگر برجام اجرا شده است».
او تصریح کرده که «تدابیر ما در صورت پایبندی همه به تعهداتشان، کاملا بازگشت‌پذیر است».
جمهوری اسلامی ایران در دو سال اخیر بارها از کشورهای اروپایی انتقاد کرده که به تعهداتشان در زمینه بهره‌مندی تهران از مزایا و منافع اقتصادی برجام پایبند نبوده‌اند.
بر اساس برجام که تیرماه سال ۹۴ بین ایران و شش قدرت جهانی به امضاء رسید، تهران پذیرفت که بسیاری از فعالیت‌های هسته‌ایش را متوقف کند و اورانیوم را در سطحی که قابل بهره‌برداری برای تولید سلاح هسته‌ای نباشد غنی‌سازی کند.
در مقابل، کشورهای عضو این توافق پذیرفتند که تحریم‌های سازمان ملل و هسته‌ای علیه ایران را لغو کنند.
ولی ایالات متحده که از امضاءکنندگان اولیه این توافق بود، اردیبهشت ۹۷ در دولت دونالد ترامپ از برجام خارج شد و تحریم‌های شدیدی علیه ایران وضع کرد.
تهران یک‌سال بعد، در واکنش به اقدام آمریکا، به صورت تدریجی از تعهدات خود در برجام عدول کرد و مجلس شورای اسلامی ۱۲ آذر امسال با تصویب طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها»، راه را برای فشار بیشتر بر غرب و کاهش تعهدات باقیمانده ایران باز کرد.
بر اساس این طرح، دولت ایران موظف به ذخیره کردن سالانه ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۲۰ درصد است.
نصب و راه‌اندازی یک‌هزار دستگاه سانتریفوژ آی‌آر۶ در طول یک‌سال آینده، تولید ماهانه ۵۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده، و راه‌اندازی کارخانه تولید اورانیوم فلزی اصفهان تا اردبیهشت سال آینده از دیگر مصوبات مجلس است.
به رغم خروج آمریکا از برجام، سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و بریتانیا همراه با روسیه و چین اعلام کرده‌اند که به برجام وفادار خواهند ماند مادامی که ایران به تعهداتش عمل کند.
