خبرگزاری ایسنا گزارش داد که ایران «مرکز مونتاژ سانتریفیوژهای پیشرفته» نطنز را که تیرماه سال ۹۹ در جریان یک حادثه تخریب شد دوباره راه‌اندازی کرده است.
این خبر روز شنبه، ۲۱ فروردین، در جریان سخنرانی حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، در مراسم «روز ملی فناوری هسته‌ای» اعلام شد.
در این مراسم، حسن روحانی از مسئول پروژه راه‌اندازی این مرکز درباره جزئیات این پروژه سوال کرده و مسئول مذکور بدون ارائه جزئیات درباره این پروژه می‌گوید که برای تولید سانتریفیوژهای پیشرفته نسل ۶، «طبیعی است مشکلات اولیه داشته باشیم که بعد از تولید زنجیره اول به مرور حل می‌شود و در تولید انبوه مشکلات رفع خواهد شد».
نام این مسئول اعلام نشده، ولی به نقل از او آمده است که برای رسیدن به تولید صنعتی این محصولات «چند سال زمان نیاز» است.
روز ۱۲ تیرماه سال ۹۹ در تاسیسات نطنز وقوع یک انفجار به تخریب گسترده «مرکز مونتاژ سانتریفیوژ ایران» منجر شد.
این انفجار موجب کند شدن روند تولید این نوع سانتریفیوژ شده است و بر اساس گزارش روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز، این رخداد برنامه هسته‌ای ایران را تا دو سال با تاخیر مواجه می‌کند.
حکومت ایران شورای عالی امنیت ملی را مسئول انتشار گزارش مربوط به انفجار در این مرکز معرفی کرده است، ولی این شورا به دلیل آن چه «ملاحظات امنیتی» اعلام شد تاکنون گزارش دقیقی از علت بروز انفجار در این مرکز منتشر نکرده است.
پیش از این گزارش‌هایی درباره احتمال حمله هوایی یا سایبری به این مرکز منتشر شده بود، ولی حکومت ایران با رد این گزارش‌ها گفته است این حادثه «خرابکاری» بوده است.
علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، روز ۱۸ شهریور سال گذشته اعلام کرده بود که کار ساخت «سالن مدرن‌تر، وسیع‌تر و فراگیرتری از نظر همه ابعاد» برای تولید سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر در کوه‌های اطراف نطنز آغاز شده است.
در مراسم «روز ملی فناوری هسته‌ای»، بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران گفته است که ۱۳۳ «دستاورد و پیشرفت هسته‌ای» ایران راه‌اندازی می‌شود که به گفته او یکی از این موارد، «شروع تست مکانیکی سانتریفیوژ» نسل ۹ است.
حسن روحانی، رئيس جمهور ایران نیز در سخنرانی به مناسبت این روز گفت که نسل ۹ سانتریفیوژ، «۵۰ تا ۶۰برابر سانتریفیوژهای قدیمی محصول در اختیار ما قرار می‌دهد» و فناوری ایران در «سطح بالایی» قرار گرفته است.
تست و راه‌اندازی سانتریفیوژهای پیشرفته ایران در ماه‌های گذشته به یک موضوع بحث‌برانگیز بین ایران و کشورهای عضو برجام تبدیل شده است.
بر اساس توافق هسته‌ای موسوم به برجام، ایران تنها می‌تواند از سانتریفیوژهای نسل اول «آی آر ۱» برای غنی‌سازی اورانیوم در حدی معین استفاده کند، اما ایران از اردیبهشت پارسال حجم غنی‌سازی را افزایش داده و نسل بیشتری از سانتریفیوژهای جدید و ممنوع شده را در نطنز راه‌اندازی کرده است.
تاسیسات نطنز ظرفیت کافی برای کار ۵۰ هزار سانتریفیوژ دارند و بر اساس برجام ایران تنها حق دارد پنج هزار و ۶۰ سانتریفیوژ نسل اول در سایت نطنز داشته باشد.
کشورهای اروپایی عضو برجام پیش از این بارها از ایران خواسته‌اند که تحقیق درباره سانتریفیوژهای پیشرفته و نصب این سانتریفیوژها در نطنز را متوقف کند و این اقدامات را خلاف برجام دانسته‌اند، ولی مقام‌های ایران می‌گویند این اقدامات را در واکنش به خروج دولت ترامپ از برجام انجام داده و در صورت رفع تحریم‌ها به اجرای تعهدات خود طبق برجام باز خواهند گشت.
ایران، کشورهای باقیمانده در برجام و آمریکا در روزهای گذشته مذاکرات متعددی درباره احیای برجام داشته‌اند.
دولت جو بایدن، ، رئیس جمهوری ایالات متحده به دنبال راهی برای احیای توافق هسته‌ای با ایران است، اما مقامات ایران گفته‌اند که ابتدا تمامی تحریم‌های دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ باید لغو شود.
در واکنش یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا هم گفته است، پافشاری ایران بر لزوم رفع تمام تحریم‌های دوران دونالد ترامپ، می‌تواند مذاکرات برای احیای برجام را به بن‌بست بکشاند.
