جمهوری اسلامی و نظارت بین‌المللی بر انتخابات؛ گفت‌وگو با تورج اتابکی
مشروعیت انتخابات در جمهوری اسلامی در تمامی دوره‌ها، از سوی منتقدان و مخالفان در داخل و خارج از کشور، به طور جدی رد شده است. یکی از انتقادات اصلی، نظارت استصوابی و وجودِ ردِّ صلاحیت‌های گسترده بوده و هست. به گونه‌ای که منتقدان، این فرایند را به کلی صوری و نمایشی توصیف و صرفاً «رأی‌گیری» می‌خوانند و نه انتخابات.
اما تفاوت‌های انتخابات واقعی در جهان امروز با انچه که در جمهوری اسلامی برگزار می‌شود دقیقاً چیست؟ آیا در سایر کشورهای جهان نیز نظارت استصوابی وجود دارد؟ و چرا جمهوری اسلامی، به نظارت‌های بین‌المللی بر انتخابات خود تن نمی‌دهد؟
ستادهای انتخاباتی علیرضا زاکانی و امیرحسین قاضی‌زاده، اخبار مربوط به انصراف این دو کاندیدا از انتخابات ریاست جمهوری را تکذیب کردند.
پیش از این گزارش‌هایی درباره انصراف این دو کاندیدا به نفع ابراهیم رئیسی منتشر شده بود.
آقای قاضی‌زاده که با شعار «دولت سلام» در انتخابات حضور یافته است، در توییتی با اشاره به این اخبار نوشته است که خودش را «اصلح» می‌داند و «تا آخر ایستاده» است.
بر اساس نتایج نظرسنجی ایسپا که روز ۲۰ خرداد منتشر شد، آرای احتمالی علیرضا زاکانی و امیرحسین قاضی‌زاده بین ۲ تا ۳ درصد برآورد شده بود.
عبدالناصر همتی، کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری در مناظره‌های انتخاباتی از این دو کاندیدا و سعید جلیلی و محسن رضایی به عنوان «کاندیداهای پوششی» نام برده بودند که در حال کمک به ابراهیم رئيسی هستند.
آقای زاکانی با رد این موضوع از آقای همتی به عنوان «کاندیدای روکشی» نام برد و گفت او به عنوان نماینده دولت روحانی و برای توجیه عملکرد این دولت در مناظره‌ها حضور دارد.
جمال عرف، معاون سیاسی وزیر کشور ایران، می‌گوید در نظرسنجی‌ها میزان مشارکت مردم در انتخابات ریاست جمهوری آینده بین ۳۷ تا ۴۷ درصد برآورد شده است.
او تعداد کل واجدان شرایط را بیش از ۵۹ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر اعلام کرد و گفت در صورتی که انتخابات به دور دوم کشیده شود، وزارت کشور آماده برگزاری «دور دوم در جمعه بعد از ۲۸ خرداد» است.
کاهش میزان مشارکت یکی از مهم‌ترین بحث‌های مربوط به انتخابات ریاست جمهوری در ایران بوده است.
در حال حاضر بر اساس نظرسنجی‌ها میزان مشارکت بین ۲۵ تا ۴۱ درصد برآورد شده است و مشارکت ۴۷ درصدی بالاترین عددی است که اکنون توسط معاون سیاسی وزارت کشور اعلام شده است.
در صورت تحقق این اعداد، کمترین میزان مشارکت در انتخابات در سال‌های پس از انقلاب ۵۷ رقم خواهد خورد.
کاهش بی‌اعتمادی به صندوق‌های رای و حکومت جمهوری اسلامی، گسترش فقر و نارضایتی گسترده مردم از وضعیت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، تداوم برخوردهای امنیتی، سرکوب گسترده و خونین اعتراضات مردمی به ویژه در آبان ۹۸، پنهان‌کاری درباره سرنگون کردن هواپیمای اوکراینی به دست سپاه، سوءمدیریت همه‌گیری کرونا و رد صلاحیت گسترده نامزدها از جمله دلایلی است که برای کاهش اقبال مردم و دفاع از تحریم انتخابات مطرح شده است.
لغو سفر رئیسی به تبریز
رئیس ستاد مرکزی ابراهیم رئیسی، کاندیدای ریاست جمهوری، از لغو سفر او به تبریز بر اساس اعلام ستاد کرونا خبر داد.
به گزارش ایسنا، رضا صدیقی روز دوشنبه، ۲۳ خرداد گفت که این سفر آقای رئیسی با وجود «پیش‌بینی پروتکل‌های بهداشتی» و «تمهیدات حفاظتی ویژه» لغو شده است.
حسن روحانی، رئیس‌جمهور روز پنج شنبه، ۲۰ خرداد خواستار برخورد «قاطع» و «جدی» با آن دسته از نامزدهای انتخابات شد که پروتکل‌های بهداشتی مربوط به کرونا در برنامه‌های تبلیغاتی آنها رعایت نمی‌شود.
این اظهارات آقای روحانی یک روز پس از برگزاری گردهمایی انتخاباتی ابراهیم رئیسی، نامزد انتخابات ریاست جمهوری و رئیس وقت قوه قضائیه در اهواز مطرح شد.
گردهمایی تبلیغاتی آقای رئیسی در اهواز با حضور هزاران نفر از اهالی این شهر در ورزشگاه تختی در حالی برگزار شده بود که بر اساس گزارش‌ها و عکس‌های منتشرشده از این گردهمایی، برخی حاضران بدون استفاده از ماسک و رعایت فاصله اجتماعی دیده می‌شدند.
در همین حال عکس‌هایی هم از گردهم‌آیی این نامزد ریاست جمهوری در شهر یاسوج با حضور سعید محمد منتشر شده بود که در این عکس‌ها هم ازدحام مردم قابل توجه بود.
ستاد کرونا اوایل خرداد اعلام کرده بود که برگزاری هرگونه «تجمع انتخاباتی در فضای بسته» و «راه‌اندازی کارناوال‌های تبلیغاتی» از سوی نامزهای انتخابات ممنوع است.
واجدان شرایط رأی در خارج از کشور
سخنگوی وزارت خارجه ایران می‌گوید که بر اساس برآوردهای غیررسمی، سه میلیون و نیم نفر واجد شرایط رای در خارج از کشور وجود دارد.
به گفته سعید خطیب‌زاده همچنین ۱۳۳ نمایندگی ایران و ۲۳۴ شبعه اخذ رای در خارج از کشور کار اخذ رای انجام خواهند داد.
آقای خطیب‌زاده همچنین با اشاره به امتناع دولت کانادا از اجازه به برگزاری انتخابات ایران در آن کشور گفت که «نگاه دوگانه دولت کانادا، موجب سنگ‌اندازی در راه حقوق شهروندان ایرانی می‌شود».
به گفته سخنگوی وزارت خارجه ایران، دولت تلاش کرده تا زمینه رای دادن ایرانیان مقیم کانادا در نقاط مرزی با آمریکا فراهم شود. روابط دیپلماتیک ایران و کانادا از شهریور ۱۳۹۱ قطع است.
به گفته معاون سیاسی وزیر کشور، بیش از ۵۹ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در انتخابات ریاست جمهوری ایران که ۲۸ خرداد برگزار خواهد شد، واجد شرایط هستند.
جدل بر سر موضوع بدهکاران بزرگ بانکی
سخنگوی قوه قضائیه ایران در واکنش به مباحث مطرح‌شده دربارهٔ بدهکاران بانکی در مناظره سوم می‌گوید که اقدامات انجام‌شده در این باره بر اساس تدابیر قوه قضائیه است نه بانک مرکزی.
در مناظره سوم انتخابات ریاست جمهوری، عبدالناصر همتی، نامزد ریاست جمهوری و رئیس سابق بانک مرکزی در کاغذی نام ۱۱ بدهکار عمده بانکی را در اختیار ابراهیم رئیسی، دیگر نامزد ریاست جمهوری و رئیس فعلی قوه قضائیه قرار داد.
ساعتی بعد از این اقدام آقای همتی، تصویری این دست‌نوشته که در آن نام بدهکاران عمده بانکی نوشته شده بود، منتشر شد.
سخنگوی قوه قضائیه ایران، روز دوشنبه، ۲۳ خرداد ضمن دفاع از عملکرد قوه قضائیه در رسیدگی به پرونده‌های معوقات و بدهکاران بانکی گفته است که «در این پرونده‌ها تاکنون نه تنها سیستم بانکی مدعی نبوده بلکه در برخی از موارد مانع‌تراشی هم داشته است».
در ارتباط با مسئله انتخابات، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران روز دوشنبه با انتشار ویدیویی ضمن اشاره به «سختی‌ها و ناروایی‌های بسیاری که کام مردم را تلخ کرده»، گفت که به نظر او، «قهر با صندوق رأی قطعاً راه‌حل نیست و اگر به مشکلات نیافزاید از آنها نخواهد کاست».
در ماه‌های گذشته با شکل‌گیری کارزارهای متعدد دربارهٔ تحریم انتخابات پیش‌بینی می‌شود که مشارکت در این دوره به کمترین میزان در چهار دهه اخیر برسد.
سخنرانی خامنه‌ای در مورد انتخابات
در آستانه برگزاری سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، خبرگزاری ایلنا از سخنرانی تلویزیونی علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در روز چهارشنبه ۲۶ خرداد ۱۴۰۰ خبر داد.
قرار است سخنرانی خامنه‌ای ساعت ۱۹ به صورت زنده از صداوسیمای جمهوری اسلامی پخش شود.
قبلاً اعلام شده بود که قرار بود زمان این سخنرانی ساعت ۲۰ باشد.
رهبر جمهوری اسلامی پیش از این در ششم خرداد با حمایت از رویه شورای نگهبان در رد صلاحیت گسترده، از مردم خواسته بود به افرادی که تحریم انتخابات را «ترویج» می‌کنند، «اعتنا» نکنند.
آیت‌الله خامنه‌ای در سخنان خود همچنین از نامزدهایی که رد صلاحیت شدند، اما به گفته او به تصمیم شورای نگهبان «احترام گذاشتند»، تشکر کرده بود.
پشتیبانی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از رئیسی
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم که مهم‌ترین تشکل روحانیون اصولگرا محسوب می‌شود، با صدور اطلاعیه‌ای از ابراهیم رئيسی، کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری، حمایت کرده است.
در اطلاعیه جامعه مدرسین که روز دوشنبه ۲۴ خرداد صادر شد، از ابراهیم رئيسی به عنوان «کاندیدای اصلح» نام برده و اعلام شده است که «بیش از دو سوم اعضای جامعه» موافق این موضوع هستند.
این تشکل سیاسی، مذهبی که در حال حاضر ۴۱ روحانی عضو آن هستند، سال ۹۶ نیز از آقای رئيسی حمایت کرده بود.
حمایت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از رئيسی در حالی اعلام می‌شود که هر شش روحانی عضو شورای نگهبان، عضو این تشکل سیاسی نیز هستند.
کروبی: اصلاح‌طلبان از «نابودیت جمهوریت» جلوگیری کنند
مهدی کروبی، از رهبران جنبش سبز، از اصلاح‌طلبان خواسته است که هر چه سریع‌تر، نامزدی را که «مقبولیت بیشتری دارد» معرفی کنند.
آقای کروبی از سال ۸۹ و پس از اعتراض به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۸، در حصر خانگی به سر می‌برد و این خبر را روز دوشنبه ۲۴ خرداد حسین کروبی، فرزند وی، اعلام کرده است.
حسین کروبی به وب‌سایت «جماران» گفته است که جریانی به دنبال «نابودیت جمهوریت» هستند و گروه‌های اصلاح‌طلب باید با یکدیگر متحد شوند و از این موضوع جلوگیری کنند.
در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰، برخی از اصلاح‌طلبان از محسن مهرعلیزاده و عبدالناصر همتی حمایت کرده‌اند و در نظرسنجی‌ها، رای همتی بیشتر از مهرعلیزاده برآورد شده است.
بر اساس گزارش‌های منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی، احزاب اصلاح‌طلب قرار است امشب جلسه‌ای برگزار کنند و درباره این‌که از کدام یک از این کاندیدا حمایت کنند، تصمیم‌گیری کنند.
در همین حال، خبرگزاری ایسنا به نقل از محسن مهرعلیزاده نوشته است که او قصد کناره‌گیری از انتخابات ندارد.
تهدید تعداد زیادی از دانشجویان
تشکل «دانشجویان متحد» خبر داده که در روزهای گذشته «بیش از ده فعال دانشجویی و تعداد زیادی از دانشجویان» از سوی نهادهای امنیتی احضار شده‌اند و درباره «فعالیت در بازه انتخابات ریاست‌جمهوری» تهدید شده‌اند.
این تشکل صنفی، سیاسی از «وادادگی مسئولین دانشگاه‌ها و وزارت علوم» درباره این بازداشت‌ها انتقاد کرده و احضار دانشجویان در شهرهای مختلف را نشان‌دهنده «رویه‌ای سازمان‌یافته در سرکوب فضای سیاسی» ایران دانسته است.
گروه «دانشجویان متحد» از سال ۹۵ فعالیت خود را به صورت یک شبکه دانشجویی-رسانه‌ای شروع کرد و بهار سال ۹۹ برخی اعضای این گروه توسط نهادهای امنیتی بازداشت و فعالیت‌های این گروه محدود شد.