سعید مدنی، جامعهشناس که به دعوت دانشگاه ییل ایالات متحده برای گذراندن فرصتی مطالعاتی عازم این کشور بود، با ممانعت سازمان اطلاعات سپاه پاسداران در فرودگاه نتوانست به این سفر برود و ممنوع الخروج شد.
آقای مدنی در نامهای به غلامحسین محسنی اژهای، رئیس قوه قضاییه ایران، شرحی از این رخداد که روز سهشنبه هفتم دی به وقوع پیوست ارائه داده و گفته که اقدام نیروهای امنیتی با بسیاری از اصول میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی و قوانین ایران در تعارض است.
این اقدام در حالی رخ داده است که مقامات جمهوری اسلامی طی ماههای اخیر در سخنرانیهای خود بارها از ایرانیان خارج از کشور دعوت کرده بودند که به ایران بازگردند و مدعی شدند که تضمین میدهیم با برخوردهای قضایی و اطلاعاتی مواجه نخواهند شد و کسی نیز مانع خروج آنها از کشور نخواهد شد.
آقای مدنی در نامه خود عنوان کرده که پس از دریافت کارت پرواز و تحویل چمدان، به آخرین گیت در فرودگاه مراجعه کرد اما در این مرحله به بهانه کنترل صحت ویزای آمریکا به دفتر نیروی انتظامی برده شد و از سوی ماموران نهادهای مختلف امنیتی بازجویی شد.
این جامعهشناس در نامه خود نوشته که پس از پاسخ به سئوالات مامور سازمان اطلاعات سپاه درباره مواضع، دیدگاهها و فعالیتهایش به او یادآور شده که دقایق کوتاهی تا پرواز مانده و این گفتوگو را باید به زمان و مکان دیگری موکول کرد، اما مامور مورد اشاره اعلام کرده که وی ممنوع الخروج است و نمیتواند عازم سفر شود.
رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران در ماههای اخیر بارها از ممنوعالخروجی افراد در فرودگاه و پیش از پرواز انتقاد کرده بود. غلامحسین محسنی اژهای از جمله مهرماه گفته بود: «اول باید معلوم شود که کدام دستگاهها اجازه دارند افراد را ممنوعالخروج کنند و چه کسانی و برای چه مدتی باید ممنوعالخروج شوند، و اینکه به مردم بدون هیچ توجیه قانونی اعلام نشود که ممنوعالخروج شدهاند و در فرودگاه متوجه موضوع شوند خسارتبار است».
با این حال از نامه سعید مدنی بر میآید که ممنوعالخروجی او لحظاتی پیش از پرواز صورت گرفته است. آقای مدنی نوشته است که دو روز قبل از پرواز نیز ماموران وزارت اطلاعات او را بازجویی کرده بودند «و در پایان و در پاسخ به این سئوالم که آیا ممنوعالخروج هستم یا مانعی برای استفاده از فرصت اطلاعاتی در دانشگاه ییل وجود دارد، پاسخ منفی دادند و تاکید کردند که میتوانم عازم سفر شوم».
این استاد پیشین دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی سپس فهرستی از «تخلفات» نیروهای امنیتی در این رخداد را ارائه کرد از جمله «ممانعت ضابطان قضایی از جمله نماینده سازمان اطلاعات سپاه از خروج قانونی او از کشور بدون رعایت موازین قانونی و صدور حکم ممنوع الخروجی بدون تشریفات لازم و صدور حکم در دادگاه صالحه» و «ابلاغ شفاهی ممنوعالخروجی و عدم ابلاغ حکم قانونی کتبی و رسمی تا این تاریخ».
وی همچنین تاکید کرده که این اقدام نیروهای امنیتی «با اصول نهم، بیستم، سیام و سیوسوم قانون اساسی و ماده سیزدهم اعلامیه جهانی حقوق بشر و نیز بند دو ماده دوازدهم میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی مغایرت صریح دارد».
سعید مدنی پژوهشهای دامنهداری در حوزه آسیبهای اجتماعی از جمله اعتیاد، خشونت علیه زنان، تنفروشی و کودک آزاری انجام داده است. جنبشهای اجتماعی نیز حوزه دیگر تحقیقات اوست. «جنبشهای اجتماعی و دموکراتیزاسیون»، «خشونت علیه کودکان در ایران»، «درباره اعدام» و «اعتیاد در ایران» از جمله کتابهای این نویسنده است.
او پیش از این چندین بار در سالهای ۱۳۷۳، ۱۳۷۹، ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰ به اتهامهای سیاسی بازداشت و محکوم شده بود، امری که گوشهای از برخوردهای حکومت ایران با نویسندگان و فعالان مدنی را آشکار میسازد.