افزایش اختلال اینترنتی و ادامه کندی سرعت اینترنت در ایران باعث شده است که گمانه‌زنی‌ها درباره عامدانه بودن این اقدام تشدید شود.
روزنامه «اعتماد»، چاپ تهران، روز دوشنبه دوم اسفند در گزارشی نوشته که یکی از اهداف کاهش سرعت در اینترنت محدود کردن دسترسی به شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار است و «به نظر می‌رسد اتفاقی كه برای پيام‌رسان وایبر در سال ۹۴ افتاد، قرار است برای اینستاگرام نيز رخ دهد و پهنای باند آن به قدری كاهش يابد كه عملاً كاربران فراموش كنند كه شبكه اجتماعی‌ای به نام اينستاگرام وجود داشته است».
وب‌سایت خبری «جماران» نیز در گزارشی تحلیل کرده که سرعت استفاده از اینستاگرام به‌عمد کاهش پیدا کرده است. وب‌سایت زومیت که اخبار حوزه فناوری را پوشش می‌دهد، در گزارشی نوشته است که برخی شرکت‌های اینترنتی گفته‌اند پهنای شبکه‌های خارجی مانند اینستاگرام، واتس‌اپ، تلگرام و کلاب‌هاوس «به‌عمد کم شده است».
روزنامه «خراسان» هم با اشاره به مشکلات موجود در استفاده کردن از اینستاگرام نوشته است: «این روزها حتی برای تماشای یک ویدئوی یک یا چند دقیقه‌ای در اینستاگرام و بالا آمدن تصاویر در این شبکه اجتماعی هم باید صبور باشیم، چه برسد به تماشای بی‌دغدغه فیلم و سریال آنلاین.»
این روزنامه همچنین نوشته که در «چندماه گذشته سرعت اینترنت کاهش محسوسی داشته است؛ آن هم در شرایطی که نه تعداد کاربران افزایش چشمگیری یافته و نه کرونا و افزایش مصرف اینترنت» و از همین زاویه هدف اصلی وضعیت موجود را از دسترس خارج کردن شبکه اجتماعی اینستاگرام معرفی کرده است.
بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران، ۸۸.۵ درصد کاربران ایرانی در واتس‌اپ و ۶۸ درصد در اینستاگرام عضویت دارند.
برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری دولت ایران برای محدودیت بیشتر اینترنت در حالی صورت می‌گیرد که «خانه آزادی» (فریدم هاوس) در گزارش تازه خود مربوط به سال ۲۰۲۱، شاخص آزادی اینترنت کشورهای جهان را اعلام کرد و در این جدول ایران یکی از بدترین کشورها با کمترین آزادی اینترنت -حتی پایین‌تر از کشورهایی همچون بلاروس، ازبکستان و پاکستان- رده‌بندی شده است.
حکومت ایران همچنین سال‌ها است که به دلایل امنیتی و برای کنترل اعتراض‌ها و سرکوب‌ها یا سانسور وقایع سرکوب‌ها، تحت عنوان راه‌اندازی «شبکه ملی» درصدد جدا کردن اینترنت داخلی (اینترانت) از اینترنت جهانی است. این طرح که از آن به‌عنوان «کلید قطع ارتباط با اینترنت جهانی» نام می‌برند، قرار است تا پایان سال ۱۴۰۲ نهایی شود.
علاوه بر این، مجلس ایران نیز طرح «صیانت از فضای مجازی» را در دستور کار دارد که بر اساس ارزیابی کارشناسان، هدف نهایی آن طرح نیز محدود کردن هر چه بیشتر شبکه‌های اجتماعی به‌ویژه اینستاگرام است.
این طرح پس از آن‌که رهبر جمهوری اسلامی در سخنانی فضای مجازی در ایران را «ول و رها» خواند و از محدود نکردن آن توسط نهادهای مسئول انتقاد کرد، در دستور کار مجلس قرار گرفت.
مخالفان «طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» هشدار داده‌اند که موضوع محدود به تحدید پیام‌‌رسان‌های خارجی مهم مانند اینستاگرام نیست و در صورت تصویب این طرح، تغییرات بنیادینی در نحوه فعالیت کاربران، نظارت بر اینترنت و پهنای باند ایجاد خواهد شد و هدف از آن اعمال محدودیت شدید در زمینه دسترسی به اینترنت است.
منتقدان همچنین می‌گویند حامیان این طرح به‌دنبال اِعمال فیلترینگ گسترده‌تر و پس از آن جایگزینی برخی اپلیکیشن‌های دیگر هستند. یکی از اپلیکیشن‌های پیشنهادی اپلیکیشن روبینو است که قرار است جایگزین اینستاگرام شود.
این اپلیکیشن توسط یک شرکت وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام اداره می‌شود. ستاد اجرایی فرمان امام بزرگ‌ترین هلدینگ اقتصادی وابسته به دفتر رهبر جمهوری اسلامی است.
در واکنش به انتقادهای گسترده علیه کاهش سرعت اینترنت در ایران، عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات، ابتدا خبرهای منتشرشده در این زمینه را فیک‌نیوز خواند، ولی امروز در یادداشت مفصلی که در روزنامه ایران منتشر کرد، ضمن پذیرش برخی مشکلات، دوباره وعده داد که « شبکه پر سرعت و با کیفیت» اینترنت را تأمین می‌کند.
