وب‌سایت خبرآنلاین با بررسی آمار اداره گذرنامه جمهوری اسلامی، از رتبه ۱۹ ایران در «دانشجوفرستی» به دیگر کشورها و افزایش بیش از دو برابری جمعیت ایرانیان مهاجر طی ۳۰ سال اخیر خبر داد.
این تحلیل آماری در بازه زمانی سال ۱۳۸۰ تا مرداد ۱۳۹۹ و بر روی «دارندگان مدال در المپیادهای دانش‌آموزی»، «مشمولان بنیاد نخبگان» و افراد «حائز رتبه‌های یک تا هزار» آزمون سراسری در داخل کشور صورت گرفته است.
در میان گروه‌های مورد بررسی، المپیادی‌ها با ۳۷.۲ درصد، مشمولان بنیاد نخبگان با ۲۵.۵ درصد و رتبه‌های یک تا هزار آزمون سراسری کنکور با ۱۵.۴ درصد، بیشترین درصد ایرانیان مقیم خارج را به خود اختصاص داده‌اند.
این گزارش حاکی است تغییر رتبه «دانشجوفرستی» ایران در بازه زمانی ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۲ از رتبه ۲۹ در جهان به رتبه ۱۱، طی سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸ به رتبه ۱۹ جهان کاهش یافته که کماکان رتبه بالایی است.
سالنامه مهاجرتی سال ۱۴۰۰ با اشاره به جدول وضعیت ماندگاری، خروج و بازگشت برگزیدگان کنکور و المپیادی‌ها، از «رغبت به ماندگاری» آن‌ها در خارج از کشور خبر داده است.
در این گزارش همچنین آمده است که شمار مهاجران ایرانی در سال ۲۰۲۰ میلادی به ۱.۸ میلیون نفر رسید.
جمعیت مهاجر ایرانی در دنیا در سال ۱۹۹۰ میلادی، ۸۲۰ هزار نفر بود که با توجه به آمار سال ۲۰۲۰، حاکی از ۲.۲ برابر شدن طی ۳۰ سال گذشته است.
جمعیت دقیق ایرانیان خارج از کشور اعلام نشده، اما تازه‌ترین آمار‌های «رصدخانه مهاجرت ایران» می‌گوید در حال حاضر حدود چهار میلیون و ۴۰۰ هزار ایرانی در کشور‌های مختلف جهان زندگی می‌کنند.
پیش از این مقام‌های وزارت خارجه، آمار ایرانیان ساکن کشور‌های دیگر را شش میلیون نفر برآورد کرده بودند.
گزارش‌ها حاکی است مهاجرت در گروه نخبگان دانشگاهی در ایران، در سال‌های اخیر به سطح متوسط جامعه و حتی افرادی با مهارت‌های کاری و نه تحصیلی رسیده است.
پیش از این نیز گزارش‌هایی از افزایش قابل توجه مهاجرت پرستاران و رسیدن موج مهاجرت در ایران به کارگران ماهر رشته‌هایی چون کابینت‌سازی و لوله‌کشی منتشر شده بود.
گزارش سال ۱۴۰۰ رصدخانـه مهاجرت نشان می‌دهد مهاجرت‌هـای اقتصـادی و کاری به مهمترين نوع مهاجرت ایرانیان تبدیل شده اسـت.
بر اساس این گزارش، بسیاری از مهاجرت‌هایی که در قالب‌های دیگری به جز تحصیلی یـا پناهجویـی انجـام می‌شـود نیز دلایل یـا زمینه‌های اقتصـادی دارد.
افزایش موج مهاجرت نخبگان، ورزشکاران و شهروندان عادی در شرایطی ادامه دارد که به تازگی محمد پولادگر، معاون وزیر ورزش به کنایه خطاب به ورزشکاران مهاجر و پناهنده گفته بود: «وطن هتل نیست که وقتی خوب سرویس نمی‌دهد رهایش کنید».
کیانوش جهانپور، رئیس سابق روابط عمومی وزارت بهداشت هم بدون اشاره به دلایل مهاجرت جوانان و نخبگان، موج مهاجرت دانشجویان را به «قاچاق مدرک تحصیلی» تشبیه کرده است.
وی نوشته که «تعرفه‌های فعلی آزادسازی مدارک»، صادرات نیروی انسانی به «ثمن بخس» است و این قیمت باید بیشتر شود.
این در حالی است که احمد بخارایی، جامعه‌شناس درباره افزایش موج مهاجرت ایرانیان می‌گوید: «به‌قدری فشار جلوی زندگی میلیون‌ها ایرانی هست که مجبور می‌شوند به کوه و دشت و دریا بزنند تا بروند، حتی امیدی به زنده رسیدن ندارند، اما باز می‌روند».
