دولت عراق روز شنبه ششم خرداد از پروژه عظیم ۱۷ میلیارد دلاری برای ترانزیت کالا از طریق ترکیه به اتحادیه اروپا رونمایی کرد.
این پروژه با توسعۀ خطوط آهن و جاده‌های ترانزیتی، بندر بزرگ «فاو» عراق در جنوب کشور را به زیرساخت‌های ترانزیتی ترکیه وصل خواهد کرد.
هدف از راه‌اندازی این پروژه، کوتاه کردن مسیر ترانزیت کالا از کشورهای آسیای شرقی به اروپا است که هم‌اکنون از مسیر دریایی بسیار طولانی و گذر از کانال سوئز منتقل می‌شود.
فرحان الفرطوسی، مدیر عامل سازمان بنادر عراق، به رویترز گفته است پروژه ترانزیتی یاد شده تنها برای انتقال کالا و مسافر نیست، بلکه باعث توسعه بخش گسترده‌ای از کشور خواهد شد.
دولت عراق در نظر دارد قطارهای سریع‌السیر با سرعت ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت را برای ترانزیت کالا و مسافر در این مسیر راه‌اندازی کند.
آقای فرطوسی افزود توسعه بندر بزرگ فاو عراق نیز هم‌اکنون «به نصف» رسیده است و تا چند سال دیگر تکمیل می‌شود.
رونمایی عراق از این پروژه عظیم در شرایطی است که ایران با طرحی مشابه طی دو دهه گذشته هنوز نتوانسته زیرساخت‌های ترانزیتی لازم برای وصل کردن بنادر جنوبی خود به مرزهای شمال و شمال غرب را توسعه دهد.
هنوز هم خطوط آهن سراسری کشور تکمیل نشده است.
در این میان، طی چند سال گذشته ایران از طرح مسیر ترانزیتی شرق-غرب برای ترانزیت کالاهای چینی به اروپا نیز کنار گذاشته شده و در عوض، کشورهای آسیای میانه به همراه جمهوری آذربایجان و گرجستان با توسعۀ خطوط آهن، نقش برجسته‌ای در ترانزیت کالاهای چینی به ترکیه و کشورهای اروپایی پیدا کرده‌اند.
برای نمونه آمارهای رسمی جمهوری آذربایجان نشان می‌دهد که در سال گذشته میلادی ترانزیت کالاهای خارجی از طریق جاده، خطوط آهن، کشتی‌رانی و خطوط هوایی کشور با رشدی ۲۵ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۱، به نزدیک ۱۹ میلیون تُن رسیده است.
عدم توسعه خطوط آهن ایران باعث شده که ترانزیت ریلی کشور تقریباً محدود به انتقال گوگرد ترکمنستان به بنادر جنوبی باشد.
ایران طی دو دهه گذشته پروژه‌های کلیدی خطوط آهن چابهار-زاهدان و رشت‌آستارا را توسعه نداده است.
جمهوری آذربایجان چهار سال پیش خط آهن باکو-تفلیس-قارص را راه‌اندازی کرد که این کشور را از طریق گرجستان به ترکیه وصل می‌کند.
پارسال، ترانزیت کالاهای خارجی تنها از طریق خطوط آهن جمهوری آذربایجان ۶۳ درصد رشد داشته و به هفت‌ونیم میلیون تُن رسیده که این رقم معادل چهار برابر ترانزیت کالاهای خارجی توسط خطوط ریلی ایران است.
شصت درصد ترانزیت ریلی جمهوری آذربایجان، مربوط به حمل کالا در مسیر شرق-غرب (چین-آسیای مرکزی-آذربایجان-گرجستان-ترکیه‌اروپا) و بقیه مربوط به ترانزیت کالا در مسیر شمال-غرب (روسیه-آذربایجان-گرجستان-ترکیه) و شمال-جنوب (روسیه-آذربایجان-ایران) است.
وضعیتی مشابه در شکوفایی حوزه ترانزیت کالا در کشورهای آسیای میانه وجود دارد؛ آمارهای رسمی ترکیه نیز نشان می‌دهد که پارسال نزدیک به ۴۰ میلیون تن کالا از طریق خطوط آهن این کشور جابه‌جا شده است که در مقایسه با پنج سال گذشته از رشد ۵۰ درصدی آن حکایت دارد.
