در گزارش جدید سازمان توسعه و همکاری اقتصادی از شاخص‌های موفقیت تحصیلی که با سرنام «پیسا» شناخته می‌شود، کشورهای آسیای شرقی در بالاترین رتبه‌ها قرار گرفته‌اند.
این گزارش که سه‌شنبه ۱۴ آذر منتشر شد، همچنین نشان می‌دهد که موفقیت دانش‌آموزان در کشورهای اروپایی تا حد قابل‌توجهی تنزل پیدا کرده و دلیل آن نیز فقط پیامدهای دوران قرنطینه کرونا نبوده است.
نکتۀ قابل توجه دیگر در گزارش امسال پیسا این است که دانش‌آموزان در موفق‌ترین کشورها از نظر تحصیلی لزوماً شادترین دانش‌آموزان نیستند.
در این گزارش که هر سه سال یک بار توسط سازمان توسعه و همکاری اقتصادی منتشر می‌شود، براساس نظرسنجی از صدها هزار دانش‌آموز ۱۵ ساله یا بزرگ‌تر میزان موفقیت تحصیلی آن‌ها در رشته‌های ریاضیات، خواندن و نوشتن و علوم و به عبارتی دیگر آمادگی آن‌ها برای چالش‌های شغلی و تحصیلی در سال‌های بعد بررسی می‌شود.
در نظرسنجی‌های سال ۲۰۲۲ که مبنای گزارش امسال «پیسا» است، حدود ۶۹۰ هزار دانش آموز در ۸۱ کشور جهان شرکت کرده‌اند.
دانش‌آموزان سنگاپور در رتبه اول و پس از آن‌ها پنج کشور دیگر آسیای شرقی، یعنی ماکائو (خودمختار و در قلمرو برون‌مرزی چین)، تايوان، هنگ‌کنگ، ژاپن و کره جنوبی، در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
گزارش «پیسا» می‌گوید دانش‌آموزان سنگاپوری از نظر پیشرفت تحصیلی به‌طور متوسط بین دو تا سه سال از همتایان خود در کشورهای دیگر جلوتر هستند.
اين گزارش همچنین نشان می‌دهد که در سه سال گذشته، همزمان با پیشرفت قابل توجه کشورهای آسیای شرقی، میزان موفقیت تحصیلی در بسیاری از کشورهای اروپایی ازجمله آلمان، هلند، نروژ، لهستان و ایسلند کاهش یافته است.
حتی دانش آموزان در فنلاند، سوئد و ایسلند که در دو دهه گذشته همواره در رتبه‌های بالا بودند، براساس این گزارش در سال‌های اخیر به رتبه‌های پایین‌تر تنزل یافته‌اند.
گزارش «پیسا» خاطر نشان می‌کند که میزان موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان اروپایی نشان می‌دهد که مشکل فقط دوران بحرانی کووید ۱۹ نبوده و باید به کاستی‌های درازمدت در نظام‌های آموزشی نیز توجه کرد.
به‌گفتۀ یکی از تنظیم‌کنندگان این گزارش، میزان کمک و حمایتی که دانش‌آموزان از معلمان و کارکنان مدارس دریافت می‌کنند، بسیار مهم است.
یکی دیگر از کارشناسان آموزشی در سازمان توسعه و همکاری اقتصادی هم گفته است که در برخی کشورها منابع کافی برای حمایت از دانش‌آموزان اختصاص داده نمی‌شود. در تعداد دیگری از کشورها منابع بیشتری به این نیاز اختصاص داده شده، ولی میزان بهره‌وری و کارآمدی آن نازل است.
به‌گفتۀ تنظیم‌کنندگان گزارش امسال «پیسا»، شواهد نشان می‌دهد که برخلاف دهه‌های قبل جهان دیگر به دو بخش مرفه و در نتیجه استانداردهای خوب آموزشی و در طرف دیگر کشورهای فقیر و نظام آموزشی ضعیف قابل تقسیم نیست.
موفق‌ترین کشور اروپایی استونی است و همزمان رتبۀ دو قطب اقتصادی اتحادیه اروپا یعنی آلمان و فرانسه پایین‌تر از جمهوری ایرلند، سوئیس و بلژیک است.
میزان شادی دانش‌آموزان
سازمان توسعه و همکاری اقتصادی برای اولین‌بار در این نظرسنجی با بررسی ۹ عامل در رفاه و زندگی روزمرۀ دانش‌آموزان میزان شادی آن‌ها را نیز تخمین زده است.
این تحقیقات نشان داده که دانش‌آموزان در برخی از کشورها که بالاترین رتبه در ریاضیات را کسب کرده‌اند، مثل ماکائو، سنگاپور و تایوان، به‌شدت از عدم موفقیت هراس دارند و تمرکز زیاد روی تحصیل مانع شرکت آن‌ها در سایر فعالیت‌ها مثل ورزش می‌شود.
در مقابل، در کشورهایی نظیر اسپانیا با میزان موفقیت تحصیلی نازل‌تر، اضطراب دانش‌آموزان کمتر و تمرکز آن‌ها روی ورزش بیشتر است.
ایران در فهرست کشورهای شرکت‌کننده در نظرسنجی پیسا حضور نداشته است.
