در ادامۀ روند حملات حوثی‌ها به کشتی‌های تجاری، این شبهنظامیان یمنی بار دیگر در تنگۀ باب‌المندب که دریای سرخ و خلیج عدن را به هم متصل می‌کند، یک نفتکش را هدف گرفتند.
درباره این گروه یمنی چه می‌دانیم؟ از کجا آمده‌اند و چرا دست به چنین اقداماتی می‌زنند؟ این گزارش به چهار پرسش مهم پیرامون این موضوع پاسخ می‌دهد.
۱- حوثی‌ها کیستند و از کجا آمده‌اند؟
حوثی‌ها گروهی زیدی به شمار می‌روند که هرچند از نظر اعتقادی به شیعیان بسیار نزدیک‌اند اما برخلاف آن‌ها به ۱۲ امام باور ندارند و اصطلاحاً ۱۲ امامی نیستند.
راه شیعیان و زیدی‌ها از بعد از پسرِ حسین بن علی، یعنی زین‌العابدین که امام چهارم شیعیان است، جدا می‌شود. زیدی‌ها به جای محمد باقر پسر زین‌العابدین به نام زید را امام پنجم خود می‌دانند. یحیی پسر زید، معروف به امام‌زاده یحیی بن زید در گنبد کاووس دفن شده و قبرستان درگذشتگان این شهر در شمال شرقی ایران در محوطه اطراف این مقبره واقع شده است.
زیدی‌ها حدود ۳۵ درصد از جمعیت یمن را تشکیل می‌دهند و حوثی‌ها هم که طایفه‌ای بزرگ از استان صعده در شمال غربی این کشور هستند، بخشی از آن‌ها به شمار می‌روند.
زیدی‌ها از سال ۸۹۳ میلادی تا ۱۹۶۲ قدرت را در سرزمین یمن در اختیار داشتند، اما از آن زمان به حاشیه رانده شدند. این گروه مذهبی از آن زمان تلاش کرده‌اند آن‌چه را که «اقتدار و نفوذ خود» در یمن می‌خوانند، احیا کنند.
اما اگر بخواهیم تحولات این گروه در سال‌های اخیر را بررسی کنیم، باید به سال ۲۰۱۴ باز گردیم؛ جایی که حوثی‌ها توانستند علیه حکومت مرکزی علی عبدالله صالح به پا خیزند و او را سرنگون کنند. پس از آن، این شبهنظامیان زیدی صنعا را به‌عنوان پایتخت خود معرفی کردند.
در سال ۲۰۱۵، همزمان با مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی در لوزان سوئيس، یک ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی و امارات عربی متحده به یمن حمله و تلاش کردند حوثی‌ها را شکست دهند. با این حال این جنگ که سال‌ها هم به طول انجامید، در نهایت نتوانست ریاض و ابوظبی را به اهداف‌شان برساند و پس از بر جا گذاشتن ده‌ها هزار کشته و رقم زدن فلاکت گسترده در یمن به آتش‌بس نسبی در سال ۲۰۲۲ رسید.
از آن زمان به بعد و به‌ویژه پس از توافق عادی‌سازی روابط میان تهران و ریاض، عربستان سعودی مذاکرات مستقیمی را با حوثی‌ها انجام داده و رهبران این گروه یمنی در عربستان مورد استقبال مقام‌های این کشور نیز قرار گرفتند.
هرچند آتش‌بس میان دو طرف منقضی شده و طرفین بر سر تمدید آن به توافق نرسیدند، اما ماه‌هاست که دیگر تبادل آتشی میان سعودی و حوثی‌ها صورت نگرفته و طرفین از استمرار این آرامش استقبال می‌کنند.
۲ - چرا حوثی‌ها وارد جنگ حماس و اسرائيل شده‌اند؟
حوثی‌ها از زمان آغاز حملۀ گروه افراطی حماس که از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا یک سازمان تروریستی شناخته می‌شود، حمایت خود را از «مردم در غزه» اعلام کردند. حوثی‌ها حتی پیش از آغاز این درگیری‌ها هم کشتی‌هایی را مورد هدف و آزار و اذیت قرار می‌دادند اما از روز ۱۷ اکتبر و انفجار در بیمارستان الاهلی غزه، این اقدامات خود را افزایش دادند.
حوثی‌ها از همان زمان تهدید کردند که تا روزی که حملات اسرائيل به نوار غزه متوقف نشود، به حملات خود به کشتی‌هایی که با اسرائيل مشغول تجارت باشند، ادامه خواهند داد. یحیی سریع، سخنگوی این شبهنظامیان، تاکنون بارها در پیام‌های ویدئویی خود تهدید کرده که این گروه تمام کشتی‌هایی را که به سمت اسرائيل حرکت می‌کنند، به عنوان هدف مشروع خود در نظر می‌گیرد.
هرچند پیشتر حوثی‌ها تأکید می‌کردند که این اقدامات‌شان تا زمانی که حملات اسرائيل به نواز غزه متوقف نشود، ادامه خواهد داشت، اما یحیی سریع روز سه‌شنبه ۱۲ دسامبر (۲۱ آذر) و پس از اعلام حملۀ موشکی این گروه به کشتی نروژی اضافه کرد که حملات حوثی‌ها به کشتی‌ها تا زمانی که «مواد غذایی و داروهای مورد نیاز برادران فلسطینی در نوار غزه» تأمین نشود، استمرار خواهد داشت.
۳- از زمان آغاز جنگ غزه حوثی‌ها به چند کشتی حمله کرده‌اند؟
- روز یکشنبه ۱۹ نوامبر (۲۸ آبان) حوثی‌ها با هلی‌کوپتر به یک کشتی ژاپنی به نام گلکسی لیدر حمله و اعلام کردند که این نفتکش را که متعلق به یک اسرائيلی است، توقیف کرده‌اند.
نیروهای حوثی پس از حمله به این کشتی که تحت مدیریت یک شرکت ژاپنی قرار دارد، آن را به سمت سواحل خود هدایت و خدمه آن را دستگیر کردند. پیش از آن هم حوثی‌ها چندین بار حملات پهپادی علیه کشتی‌ها در دریای سرخ انجام داده بودند که ناوهای آمریکایی این پهپادها را در هوا سرنگون کردند.
- روز ۲۶ نوامبر ( ۵ آذر) حوثی‌ها به یک نفتکش بریتانیایی با نام «سنترال پارک» حمله و آن را توقیف کردند. اما یک روز بعد مقام‌های شرکت اسرائيلی- بریتانیایی زودیاک که نفتکش آن‌ها توقیف شده بود، اعلام کردند سنترال پارک آزاد شده است.
جزئیاتی در مورد چگونگی آزادی این کشتی منتشر نشده، اما به نظر می‌رسد این رویداد با حضور گروه ضربت ناوهواپیمابر دوایت آیزنهاور آمریکا صورت گرفته باشد.
- روز ۲۷ نوامبر (۶ آذر) نیروی دریایی آمریکا اعلام کرد که دو موشک بالیستیک شلیک‌شده از منطقۀ تحت کنترل حوثی‌های یمن در فاصلۀ کمتر از ۲۰ کیلومتری یک ناوگروه آمریکا در خلیج عدن فرود آمده است. این حملات به سمت نفتکش سنترال پارک و کشتی جنگی یو اس‌اس میسون آمریکا صورت گرفته بود. هرچند این حملات خسارتی بر جا نگذاشت، اما سطح تنش‌ها را افزایش داد.
- روز ۳ دسامبر (۱۲ آذر) حوثی‌ها به سه کشتی تجاری در آب‌های بین‌المللی در جنوب دریای سرخ حمله کردند. فرماندهی مرکزی ایالات متحده، سنتکام، در بیانیه‌ای اعلام کرد که در پاسخ به درخواست کمک این کشتی‌ها ناوشکن کارنی خود را راهی محدوده کرده و به یاری این سه کشتی تجاری شتافته است.
در جریان این عملیات همچنین چندین پهپاد از سوی مناطق تحت کنترل حوثی‌ها به سمت کشتی‌های نظامی آمریکایی پرتاب شده بود که البته خسارتی بر جا نگذاشت.
- روز ۱۱ دسامبر (۲۰ آذر) هم حوثی‌ها به یک کشتی نروژی به نام استریندا حمله کردند. براساس اعلام سنتکام، این کشتی نروژی از نیروهای آمریکایی درخواست کمک کرد و کشتی میسون ایالات متحده به درخواست کمک پاسخ مثبت داد. حوثی‌ها مدعی هستند که این نفتکش «مملو از نفت» بوده و مقصد نهایی‌اش یکی از بنادر اسرائيل بوده است.
روابط حوثی‌ها با ایران چگونه است؟
آمریکا بعد از هر یک از این حملات حوثی‌ها، جمهوری اسلامی ایران را مسئول معرفی کرده اما در مقابل مقامات حکومت ایران مدعی هستند که رهبران حوثی‌ها و دیگر گروه‌های شبه‌نظامی که تهران آن‌ها را «محور مقاومت» می‌خواند، مستقل عمل می‌کنند و از کسی دستور نمی‌گیرند.
پیش از آن هم عربستان در طول سال‌های جنگ خود با حوثی‌ها همواره جمهوری اسلامی را به حمایت از این شبهنظامیان متهم می‌کرد. ضمن این‌که در تمام این سال‌ها ریاض و واشینگتن تهران را متهم کرده‌اند که در حملات حوثی‌ها به عربستان نقش داشته و حتی عملیات‌هایی چون حمله به تأسیسات نفتی آرامکو در سال ۲۰۱۹ با تسلیحات ساخت ایران صورت گرفته است.
همچنین در دسامبر ۲۰۱۷، مقام‌های آمریکایی با نمایش لاشۀ یک موشک که گفته شد از یمن به سمت عربستان شلیک شده، آن را تکه‌ای از موشک‌های تولیدشده در صنایع نظامی «شهید باقری ایران» معرفی کردند.
ناظران بر این باورند سبک حملات نیروهای حوثی به کشتی‌های تجاری به نمونه‌های مشابهی که پیشتر از سوی نیروی دریایی سپاه پاسداران در خلیج فارس مشاهده شده، شباهت‌های زیادی دارد. در طول سال‌های جنگ میان ائتلاف عربی به رهبری عربستان و یمن هم ریاض بارها از سرنگون کردن موشک‌های ذوالفقار تولید ایران خبر داده بود.
حسین بدرالدین حوثی، رهبر حوثی‌ها، در دهه ۶۰ شمسی به قم سفر کرده و روابط نزدیکی را با مقام‌های جمهوری اسلامی بنیان نهاده بود. از آن زمان مناسبات میان دو طرف رو به گسترش بوده و تهران همواره میزبان مقام‌های این گروه شبه‌نظامی یمنی است.
با این حال، با توجه به جنس روابط پشت‌پردۀ نظامی و مالی میان جمهوری اسلامی و حوثی‌ها، شواهد روشن‌تری در خصوص همکاری‌ها و حمایت‌های تهران از این گروه شبه‌نظامی وجود ندارد، اما تقریباً کمتر کسی در این موضوع تردید دارد که فعالیت‌های این گروه یمنی به‌عنوان یکی از نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی در جهت منافع تهران است.
