حمله متقابل پاکستان به خاک ایران؛ نشست امنیتی اضطراری نخست وزیر پاکستان یک روز پس از حمله

رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا می‌گوید درگیری بین ایران و پاکستان در هفته جاری نشان می‌دهد که ایران در منطقه محبوب نیست.

به گزارش خبرگزاری رویترز، جو بایدن روز پنجشنبه تصریح کرد: «همان‌طور که می‌بینید ایران در منطقه محبوب نیست و این‌که وضعیت به کجا می‌رود، در حال کار روی آن هستیم. نمی‌دانم به کجا می‌رود».

ارتش پاکستان بامداد پنجشنبه مناطقی در خاک ایران را به تلافی حمله روز قبل جمهوری اسلامی به این کشور را با موشک هدف قرار داد. طرفین می‌گویند که مواضع گروه‌های تروریستی را در خاک یکدیگر مورد حمله قرار داده‌اند.

آقای بایدن در بخش دیگری از اظهاراتش در جمع خبرنگاران گفت: حملات ایالات متحده و بریتانیا به حوثی‌ها ادامه خواهد یافت زیرا این گروه مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران همچنان به کشتیرانی در دریای سرخ حمله می‌کند.

حوثی‌های یمن از زمان درگیری بین اسرائیل و گروه افراطی حماس که از ۱۵ مهرماه امسال آغاز شد، با موشک و پهپاد به کشتی‌هایی که مدعی هستند مقصد آن‌ها اسرائیل است حمله می‌کنند.

حماس در فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا و اتحادیه اروپا قرار دارد.

آمریکا همراه با برخی از متحدان غربی خود در روزهای اخیر بارها به مواضع حوثی‌ها و بویژه موشک‌های آماده شلیک آن‌ها حمله کرده‌اند. ایالات متحده همچنین این گروه را دوباره در فهرست سازمان‌های تروریستی بین‌المللی قرار داده است.

نهاد ناظر بر رسانه‌های الکترونیکی پاکستان موسوم به «پمرا» از شبکه‌های تلویزیونی و ماهواره‌ای این کشور خواست در پوشش خبری تنش بین ایران و پاکستان، «نهایت دقت» را به‌کار گیرند.

این نهاد ناظر در نامه‌ای به همه شبکه‌هایی که در زمینه خبر و تحلیل سیاسی کار می‌کنند خواست که از انتشار هرگونه خبر تایید نشده و هر نوع گمانه‌زنی پرهیز کنند و پیش از انتشار هرگونه و خبر و تحلیل، آن‌ها را با نهادهای ذیربط راستی‌آزمایی کنند.

سازمان «پمرا» ضمن تاکید بر اهمیت پایبندی شبکه‌های خبری به انتشار گزارش‌ها و اطلاعات دقیق، از آن‌ها خواست «در این دوره حساس و حیاتی، خط رسمی حکومت را دنبال کنند».

این نهاد ناظر همزمان هشدار داد که در صورت هرگونه تخطی از این دستور‌العمل، با خاطیان بر اساس روال مقرر قانونی برخورد خواهد شد.

حملات این هفته ایران و پاکستان به خاک یکدیگر روابط تهران و اسلام‌آباد را تنش‌آلود کرده‌است. حضور و فعالیت‌ شبه‌نظامیان شورشی در دو سوی مرز طولانی دو کشور، مدت‌هاست که هر دو طرف را خسته کرده است. ظاهرا هدف اصلی حملات اخیر، گروه‌های بلوچی بوده‌اند که به‌دنبال تشکیل یک بلوچستان مستقل از ایران، پاکستان و افغانستان هستند.

اما سوال این‌است که چرا تهران و اسلام‌آباد تصمیم گرفتند گروه‌های شبه‌نظامی را در خاک همسایه هدف قرار دهند؟ خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی به این موضوع پرداخته است.

پیشینه تنش‌ها

مرز ۹۰۰ کیلومتری دو کشور همواره تا حدودی ناامن بوده و قاچاقچیان و گروه‌های شبه‌نظامی، کم و بیش آزادانه از آن عبور می‌کنند؛ بخصوص آن‌که هر دو کشور به طرف مقابل در مورد حمایت احتمالی از گروه‌های شبه نظامی،‌ یا دست‌کم چشم‌پوشی از فعالیت‌های‌ آن‌ها ظنین هستند. از یک سو،‌ به نظر می‌رسد جیش‌العدل، و پیش از آن، جندالله، گروه‌های سنی‌مذهب جدایی‌طلب، که بارها به نیروهای انتظامی ایران حمله کرده‌اند، در پاکستان مستقر هستند و از سوی دیگر، گمان می‌رود «ارتش آزادیبخش بلوچستان» که بارها نیروهای امنیتی پاکستان و زیرساخت‌های پروژه‌های چینی را هدف قرار داده،‌ در ایران پناه می‌گیرد.

چرا پاکستان دست به تلافی زد؟

پاکستان به شکل رسمی می‌گوید در حملات خود به خاک ایران، مخفی‌گاه‌های ارتش آزادیبخش بلوچستان و جبهه آزادیبخش بلوچستان را هدف قرار داده است. اما در واقع این کشور به‌دنبال ارسال پیامی برای ایران و سایر همسایگانش هم بود؛ با این مضمون که چنانچه تحریکش کنند،‌ به سرعت مقابله می‌کند.

چرا حالا؟

گرچه روابط دو کشور از مدت‌ها پیش تا حدی تنش‌آلود بوده‌،‌ اما به نظر می‌رسد عامل محرک حملات اخیر،‌ داخلی بوده باشد. تهران به‌دلیل حوادث اخیر در کرمان و نقاط دیگر ایران،‌ که ظاهرا داعش در آن‌ها دست داشته، و همچنین جنگ سنگین اسرائیل با حماس، گروه تحت حمایت جمهوری اسلامی، و از سوی دیگر افزایش مخالفت‌های داخلی با ایدئولوژی مذهبی‌اش، به شدت تحت فشار قرار گرفته و برخی تحلیل‌گران، حمله ناگهانی‌اش به خاک پاکستان را، به نوعی فرافکنی برای خروج از زیر این فشارها ارزیابی می‌کنند.

از آن‌سو، ارتش پاکستان هم از زمان حمله ایران به شدت زیر فشار بوده است و بسیاری از مردم پاکستان، به عنوان کشوری دارای سلاح هسته‌ای،‌ سکوت در مقابل اقدام تهران را مغایر با شان کشورشان می‌دانستند و خواستار اقدام تلافی‌جویانه بودند.

احتمال گسترش بحران چقدر جدی است؟

احتمال اقدامات نظامی تازه از سوی دو کشور را نمی‌توان به کلی رد کرد؛ اما حملات این هفته سوالاتی را درباره میزان آمادگی نظامی هر دو طرف، بخصوص سامانه‌های دفاعی و راداری آن‌ها مطرح کرده است. موضوعی که شاید باعث شود هر دو کشور در نحوه ساماندهی و چیدمان سیستم‌های ضدموشکی و ضدهوایی‌شان بازنگری کنند.

این حملات هوایی برای دو کشور چه نتایجی داشت؟

تهران ممکن است با دست زدن به این اقدام نظامی بتواند دستکم برخی از حامیان داخلی‌اش را راضی نگه دارد و آن‌ها را از «اقتدار نظامی» خود مطمئن سازد؛ آن هم بدون این‌که در این روزهای پرتنش، با آمریکا یا اسرائیل درگیر شده باشد.

برای اسلام‌آباد اما وضع کمی فرق می‌کند: ارتش آزادیبخش بلوچستان از هم‌اکنون وعده انتقام داده؛ چیزی که می‌تواند به احتمال درگیری‌های تازه با نیروهای امنیتی پاکستان تعبیر شود.

رئیس‌جمهور پاکستان می‌گوید کشورش در زمینه امنیت ملی و یکپارچگی سرزمینی خود کوتاه نمی‌آید و برای دفاع از خاکش، از هر تدبیر ضروری‌ استفاده خواهد کرد.

بر اساس بیانیه دفتر ریاست‌جمهوری پاکستان، عارف علوی ضمن تقدیر از «رفتار حرفه‌ای نیروهای مسلح » کشورش تاکید کرد که حملات ارتش بدون آسیب زدن به غیرنظامیان، «مخفی‌گاه‌های تروریست‌ها» را در استان سیستان و بلوچستان ایران هدف قرار داد.

این ادعا در حالی است که در این حملات دستکم ۹ نفر کشته شدند که اکثر آن‌ها زن و کودک هستند.

رئیس جمهور پاکستان همچنین تروریسم را چالشی مشترک خواند که رفع آن را نیازمند تلاش‌های جهانی دانست.

در این بیانیه همچنین از آقای علوی نقل شده که «پاکستان تمامیت ارضی و حق حاکمیت همه کشورها را محترم می‌شمارد و متقابلا انتظار دارد که سایر کشورها هم با پایبندی به حقوق بین‌الملل، تمامیت ارضی پاکستان را محترم بشمارند.»

او با اشاره به حوادث اخیر در نواحی مرزی ایران و پاکستان، دو کشور را «برادر» خواند و گفت لازم است دو طرف مشکلات را از راه گفت‌وگو و مشورت با هم حل کنند.

سرپرست وزارت اطلاعات منطقه بلوچستان پاکستان روز پنجشنبه به‌دنبال حمله موشکی ارتش این کشور به مواضعی در خاک ایران گفت: همه مردم پاکستان در کنار نیروهای مسلح خود هستند.

جان اچکزئی با انتشار مطلبی روی شبکه ایکس (توئیتر سابق) نوشت: «مردم بلوچستان تشکر عمیق خود را از ارتش پاکستان به‌دلیل حمایت خدشه‌ناپذیرش از آن‌ها ابراز می‌کنند.»

این چهره سیاسی پاکستان در ادامه نوشته است: «خیال‌تان آسوده باشد: همه تروریست‌های عضو جبهه آزادی بلوچستان و ارتش آزادیبخش بلوچستان به سختی و با قاطعیت سرکوب خواهند شد؛ چه بخواهند از داخل مرزها اقدامی کنند و چه قصد نفوذ به کشور را داشته باشند.»

خبرگزاری فرانسه روز پنجشنبه تصاویری از معترضان پاکستانی در اسلام‌آباد، پایتخت، را منتشر کرد که علیه حملات سپاه پاسداران به خاک این کشور دست به راهپیمایی زده و شعارهایی علیه ایران سردادند.

یکی از معترضان به خبرگزاری فرانسه می‌گوید «پاکستان یک قدرت اتمی است و حمله به این کشور قدرتمند، برای کل جهان خطرناک است.»

این راهپیمایی در اعتراض به حملات موشکی سپاه در روز ۲۷ دی‌ماه برگزار شد. چنان‌چه خبرگزاری‌های حکومتی ایران در شامگاه این روز خبر دادند، سپاه پاسداران با استفاده از موشک و پهپاد، «دو مقر گروه جیش‌العدل» را در خاک پاکستان هدف حمله قرار داد و آن‌ها را «منهدم» کرد.

پاکستان در پاسخ به این حملات، نقاطی را در خاک ایران، در اطراف سراوان هدف قرار داد.

معاون امنیتی-انتظامی استاندار سیستان و بلوچستان می‌گوید در این حمله «هفت غیر ایرانی» کشته شده‌اند.

در تصاویری که ارتش پاکستان از لحظۀ شلیک موشک‌هایش به سوی ایران منتشر کرده است صدای فریاد «الله اکبر» شنیده می‌شود.

از سوی دیگر، در حالی که معاون امنیتی و انتظامی استاندار سیستان و بلوچستان مدعی شده که حمله ارتش پاکستان به سراوان با «سه فروند پهپاد» انجام شده، در این تصاویر شلیک موشک‌ها به وضوح دیده می‌شود.

وزارت خارجه پاکستان روز پنج‌شنبه با تأیید گزارش‌ها از حمله نظامی به مواضعی در داخل خاک ایران اعلام کرد که این حملات علیه «مخفیگاه‌های تروریست‌ها» در استان سیستان‌ و‌ بلوچستان ایران انجام شده است.

اسلام‌آباد که پیش از این اعلام کرده بود حق پاسخگویی متقابل به حمله ایران به دو مقر «جیش‌العدل» در این کشور توسط سپاه پاسداران را برای خود محفوظ می‌داند، همچنین مدعی شد که به تمامیت ارضی ایران احترام می‌گذارد.

در پاسخ به موشک‌پرانی سپاه پاسداران به سه کشور عراق (اقلیم کردستان)، سوریه (ادلب) و پاکستان، واکنش این سه کشور به این حمله‌ها متفاوت بوده است.

سوریه مطلقاً سکوت اختیار کرده چراکه مناطق تحت تصرف شبه‌نظامیان مخالف رژیم بشار اسد هدف قرار گرفته است. عراق به‌شدت این حمله را محکوم کرده و گفته که شکایت رسمی به سازمان ملل خواهد برد. اما پاکستان در کمتر از ۲۴ ساعت پنج اقدام فوری به عمل آورده و لازم ندیده که شکایت به سازمان ملل ببرد. این واکنش‌ها چه پیامی برای ایران دارد؟

فعالان جوان تشکیلات «طلبه محاز» پاکستان با در دست داشتن پلاکاردی که در آن پرچم‌های ایران، اسرائیل و هند به آتش کشیده شده است، علیه حمله موشکی و پهپادی جمهوری اسلامی ایران به این کشور شعار می‌دهند.

منابع خبری پاکستان روز پنجشنبه گزارش دادند به‌دنبال بروز تنش بین تهران و اسلام‌آباد و حملات متقابل نظامی دو کشور، نخست‌وزیر موقت و وزیر خارجه پاکستان سفرهای خارجی خود را نیمه‌تمام گذاشتند.

ممتاز زهرا بلوچ، سخنگوی وزارت خارجه پاکستان، در این زمینه گفت انورالحق کاکر، نخست‌وزیر موقت، که برای شرکت در مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس به سر می‌برد، به‌‌دلیل «تحولات جاری» سفر خود را نیمه تمام گذاشت و به کشور بازگشت.

جلیل عباس جیلانی، وزیر خارجه پاکستان، نیز که برای شرکت در یک نشست غیرمتعهدها در اوگاندا به سر می‌برد، به همین دلیل به کشور برگشته است.