وقتی ریشی سوناک روز دوم خرداد در مقابل ساختمان شمارۀ ۱۰ خیابان داونینگ زیر باران شدید لندن از برگزاری انتخابات زودرس در بریتانیا خبر داد، بسیاری از رسانه‌های بریتانیایی با انتشار تصاویری از او با کت‌وشلوار خیس از رگبار بهاری از سخنرانی مردی گفتند که به پایان راه رسیده است.
با اعلام ریشی سوناک، نخست‌وزیر بریتانیا، روز ۱۴ تیر در این کشور انتخابات زودهنگام برگزار خواهد شد تا نمایندگان جدیدی وارد پارلمان شوند؛ اتفاقی مهم که می‌تواند به تغییر دولت، اعضای کابینه و سهم احزاب در پارلمان این کشور بینجامد.
اما چرا ریشی سوناک چنین تصمیمی گرفت، اوضاع برای حزب حاکم محافظه‌کار چگونه است، رهبر حزب رقیب کیست و در نهایت نتایج نظرسنجی‌ها چه می‌گویند؟
چرا انتخابات زودهنگام؟
پنج سال بعد از آخرین باری که انتخابات سراسری در بریتانیا برگزار شده، دولت ریشی سوناک باید تا پایان سال جاری میلادی انتخابات جدید برگزار می‌کرد تا مردم این کشور یک بار دیگر برای انتخاب نمایندگان پارلمان بریتانیا دست به انتخاب بزنند. با این حال در ماه‌های اخیر گمانه‌زنی‌های زیادی در مورد زمان دقیق برگزاری این انتخابات صورت گرفته بود.
در نهایت ریشی سوناک تصمیم گرفت روز ۱۴ تیر را برای این امر برگزیند. این در حالی است که بر اساس نتایج نظرسنجی‌ها اوضاع برای حزب حاکم محافظه‌کار اصلاً مناسب نیست و بسیاری از همین حالا شکست ریشی سوناک و هم‌حزبی‌های او را در انتخابات آتی قطعی می‌دانند.
با این حال تحلیلگران بر این باورند که بازۀ زمانی فعلی، به‌نسبت، یکی از بهترین زمان‌ها برای ریشی سوناک و کابینۀ او برای اعلام برگزاری انتخابات جدید است. صندوق بین‌المللی پول در تازه‌ترین تحلیل خود دربارۀ رشد اقتصادی بریتانیا پیش‌بینی خوش‌بینانه‌ای از وضعیت این کشور ارائه و اعلام کرده که نرخ تورم در بریتانیا به چیزی شبیه سطح عادی (۲.۳ درصد) بازگشته است.
در نهایت این‌که انتخاب برای سوناک بین بد و بدتر بود و او چاره‌ای نداشت که زمانی را از امروز تا حدود شش ماه دیگر برای برگزاری انتخابات برگزیند و او به این نتیجه رسیده در میان بدها، مقطع حساس کنونی شاید کمتر از ماه‌های آتی برای او و حزبش نتایج بدی به همراه داشته باشد.
اوضاع برای حزب حاکم چطور است؟
بر اساس آخرین گزارش‌ها تعداد نمایندگان حزب محافظه‌کار که تصمیم گرفته‌اند از سمت خود کنار بروند و در انتخابات آتی سراسری شرکت نکنند، از میزان نمایندگان این حزب که سال ۱۹۹۷ در آستانۀ انتخابات سراسری آن سال چنین تصمیمی گرفتند نیز فراتر رفته است.
در آن سال ۷۲ نمایندۀ حزب محافظه‌کار پیش از انتخابات کنار رفتند و این در حالی است که به گزارش رویترز تا روز جمعه چهارم خرداد ۷۸ نمایندۀ این حزب در این فهرست دیده می‌شوند، از جمله شخصیت‌های برجسته‌ای چون ترزا می نخست‌وزیر پیشین، آندره‌آ آلیسوم رقیب پیشین خانم می برای رهبری حزب، مایک گوو از طرفداران سفت‌وسخت خروج بریتانیا از اتحادیۀ اروپا، جان ردوود حامی قدیمی برگزیت، گرک کلارک وزیر پیشین تجارت این کشور و بسیاری دیگر از مقام‌های بلندپایه حزب محافظه‌کار.
این افراد در واقع با نگرانی از شکست به این تصمیم رسیده‌اند و این عدد قابل توجه را رقم زده‌اند. در انتخابات سال ۱۹۹۷، جان میجر، نخست‌وزیر وقت و رهبر حزب محافظه‌کار، بعد از سال‌ها حضور در قدرت شکست سختی در مقابل حزب کارگر متحمل شد و تونی بلر جوان، رهبر این حزب، موفق شد به پشتوانۀ ۴۱۸ کرسی حزب کارگر در انتخابات به نخست‌وزیری برسد. نمایندگان حزب محافظه‌کار پیش از برگزاری انتخابات در آن سال بوی شکست را شنیده بودند و یکی از بزرگ‌ترین کناره‌گیری‌ها پیش از برگزاری انتخابات را به ثبت رساندند.
حزب محافظه‌کار در حال حاضر با چندین چالش کلیدی روبه‌رو است: تورم، نرخ رشد اقتصادی و البته مهاجرت. ضمن این‌که هزینه‌های زندگی بالا در این کشور نیز که در پی تورم اقتصادی کم‌سابقه در سال ۲۰۲۲ حتی به ۱۱.۱ درصد هم رسید، از دیگر مسائل قابل توجه است.
از سوی دیگر، یک دهه پس از سیاست ریاضت مالی در دوران نخست‌وزیری دیوید کامرون که پس از بحران مالی جهانی در بریتانیا نیز شکل گرفت، خدمات عمومی در بریتانیا و خدمات بهداشتی را با مشکل جدی روبه‌رو کرده است.
نتایج نظرسنجی‌ها چه می‌گوید؟
تقریباً تمام نظرسنجی‌ها از شکست سنگین حزب محافظه‌کار می‌گویند و حزب رقیب یعنی کارگر را پیروز انتخابات بعدی می‌دانند. با این حال این اتفاق تازه‌ای نیست و در طول ماه‌های اخیر نتایج تقریباً تمام نظرسنجی‌ها چنین نتیجه‌ای را پیش‌بینی کرده‌اند، هرچند در طول بازه‌های زمانی مختلف اختلاف درصد میان محافظه‌کاران و حزب کارگر متفاوت بوده است.
بر اساس آخرین نظرسنجی‌ها که یک روز پیش از زمان اعلام برگزاری انتخابات زودرس یعنی یکم خرداد صورت گرفته، حزب کارگر با ۴۵ درصد پیشتاز است و محافظه‌کاران تنها ۲۳ درصد دارند و فاصلۀ بین دو حزب اصلی بیش از ۲۰ درصد است. در طول یک سال اخیر فاصلۀ حزب کارگر و محافظه‌کار در نظرسنجی‌ها همواره بالا بوده و این عدد هرگز به کمتر از ۱۵ درصد نرسیده است.
همچنین حزب راست افراطی «برگزیت» به رهبری نایجل فاراژ نیز با ۱۱ درصد در ردۀ سوم است و حزب لیبرال هم با حدود ۹ درصد در جای چهارم قرار دارد. سبزها هم در هفته‌های اخیر در نظرسنجی‌ها قدری بهبود وضعیت مشاهده کرده‌اند و همچنان تلاش می‌کنند جایگاه خود را ارتقا دهند تا احتمالاً بتوانند در کابینۀ بعدی هم سهمی داشته باشند.
آقای سوناک و هم‌حزبی‌های او البته امیدوارند که نتایج نظرسنجی‌ها غلط از آب درآید و از صندوق‌های رأی نام نمایندگان حزب محافظه‌کار خارج شود، اما دست‌کم فعلاً که شرایط چندان برای حزب حاکم تعریفی ندارد.
رقیب اصلی سوناک کیست؟
حزب کارگر در نظرسنجی‌ها از اواخر سال ۲۰۲۱ پیش بوده و این بدان معناست که در کل دوران نخست‌وزیری ریشی سوناک، حزب او بعد از حزب کارگر در جایگاه دوم قرار داشته است. فاصلۀ حدوداً ۲۰ درصدی دو حزب در صورتی که عملی شود، به معنای پیروزی قاطعانۀ حزب کارگر خواهد بود.
رهبر حزب کارگر کی‌یر استارمر است. استارمر دوم دسامبر ۱۹۵۲ در جنوب لندن به دنیا آمده و سال‌ها به عنوان وکیل و همچنین ارشدترین دادستان بریتانیا فعالیت کرده است. سابقۀ ورود او به عرصۀ سیاست چندان طولانی نیست و در سال ۲۰۱۵ نمایندۀ حزب کارگر شد و در کمتر از پنج سال توانست به رهبری این حزب دست یابد. او همچنین در کابینۀ سایۀ جرمی کوربین، رهبر پیشین حزب کارگر، وزیر برگزیت بود.
استارمر وارث حزبی شد که بدترین شکست انتخاباتی خود در چند نسل گذشته را تجربه کرده بود. او تلاش کرده خود را به‌عنوان چهره‌ای میانه‌رو که به اصول خود پایبند است، نشان دهد.
او پس از جرمی کوربین رهبری این حزب را بر عهده گرفته و هرچند خود را سوسیالیست می‌خواند اما از سوی جناح‌های طرفدار کوربین در این حزب و چپ‌های افراطی به راست‌گرایی متهم می‌شود. البته او همزمان مورد نقد جریان‌های جناح راست این حزب هم قرار دارد و مخالفان او از هر دو جناح چپ و راست او را به نداشتن کاریزما و همچنین عدم توانایی برای ارائۀ چشم‌انداز جامع و بلندپروازانه برای بریتانیا متهم می‌کنند.
استارمر اما تا همین حالا هم کار بزرگی کرده و حزبی را که چهار شکست پیاپی را با رهبران مختلفش تجربه کرده بود، به جایگاهی رسانده که حالا در نظرسنجی‌ها از رقیب دیرینۀ خود بیش از ۲۰ درصد فاصله دارد.
