با وجود پیروزی نسبی اما غیرمنتظره ائتلاف احزاب چپ در انتخابات پارلمانی فرانسه، امانوئل مکرون رئیس‌جمهور این کشور با استعفای گابریل اتل از مقام نخست‌وزیری مخالفت کرد.
آقای مکرون روز دوشنبه در کاخ الیزه به نخست‌وزیر گفت که «فعلاً» و برای «ثبات» فرانسه، مدیریت امور جاری را ادامه دهد.
با این حال، این شرایط موقتی خواهد بود و گفت‌وگوها برای تعیین نخست‌وزیر بعدی در میان دو ائتلاف چپ‌ها و ائتلاف حامی رئیس‌جمهور ادامه دارد.
حزب راست افراطی که پیش‌بینی می‌شد پیروز انتخابات پارلمانی باشد، عملا از گفت‌وگوها درباره انتخاب نخست‌وزیر کنار گذاشته شده است.
اکنون چه احتمالاتی درباره نخست‌وزیر آینده فرانسه مطرح است؟
۱. از ائتلاف چپ‌ها انتخاب شود
نتایج انتخابات پارلمانی فرانسه نه تنها شکست حزب راست افراطی را در تلاش خود برای به دست گرفتن قدرت اجرایی به نمایش گذاشت بلکه بار دیگر قدرت احزاب چپ را که در سال‌های اخیر چندان نتوانسته بودند متحد شوند، به رخ کشید.
ژان لوک ملانشون رهبر حزب «فرانسه نافرمان» یکی از چهار حزب تشکیل دهنده ائتلاف «جبهه مردمی جدید» بلافاصله پس از اعلام نتایج گفت: «مردم ما به وضوح بدترین راه حل را رد کرده اند.»
ملانشون افزود: «حزب تجمع ملی با اکثریت مطلقی که مفسران تقریباً یک هفته پیش برایش پیش‌بینی می‌کردند، فاصله زیادی پیدا کرد. حتی اکنون وضعیت کاملاً برعکس است.»
او با تأکید بر این که جبهه مردمی جدید باید دولت تشکیل دهد، از مکرون خواست که به «وظیفه» خود در مقام ریاست‌جمهوری عمل کند و از ائتلاف چپ‌ها بخواهد که نام نخست‌وزیر پیشنهادی خود را ارائه کنند.
مارین توندولیه رهبر حزب سبزهای فرانسه که بخشی از ائتلاف «جبهه مردمی جدید» است نیز روز دوشنبه به رسانه‌ها گفت: «بر عهده ماست که راه‌حل‌ها را بر اساس منطق قانون اساسی بیابیم. امانوئل ماکرون باید امروز رسماً از جبهه مردمی جدید بخواهد که نخست‌وزیر را به او معرفی کند.»
او افزود: «آیا مکرون این کار را انجام خواهد داد؟ او انجام نخواهد داد؟ از آنجا که رئیس جمهور کنونی همیشه پر از شگفتی بود، خواهیم دید چه اتفاقی خواهد افتاد، اما مبنا منطق قانون اساسی است.»
اما مسئله اصلی این است که در درون خود ائتلاف چپ نیز هنوز اجماعی برای نخست‌وزیر پیشنهادی این ائتلاف وجود ندارد.
شخص ملانشون با این که نفوذ زیادی در رأی‌دهندگان چپگرا دارد، اما چندان مورد قبول رهبران احزاب چپ به ویژه حزب سوسیالیست فرانسه نیست.
برخی مفسران سیاسی از خود خانم توندولیه به عنوان کسی که می‌تواند نقش میانجی را میان این چهار حزب چپ ایفا کند و قادر است نخست‌وزیر آینده شود، نام می‌برد.
۲. گابریل اتل نخست‌وزیر باقی بماند
از دیگر شگفتی‌های این انتخابات پیشی گرفتن ائتلاف حامی امانوئل مکرون از حزب راست افراطی است؛ که نتیجه ریخته شدن بسیاری از آرای چپگرایان به سبد این ائتلاف بود.
با این حال، انتظار عمومی این است که ائتلاف مثل گذشته به تنهایی دولت تشکیل ندهد.
اما از سوی دیگر، سیاست‌های مکرون اختلافات جدی با سیاست‌های ائتلاف احزاب چپ دارد و او رغبت چندانی به همکاری با یک نخست‌وزیر چپگرا ندارد.
مکرون پس از انتخابات پارلمانی سال ۲۰۲۲ نیز با این که کرسی‌های زیادی را در پارلمان از دست داد و ائتلاف حامی او از اکثریت مطلق به اکثریت نسبی افول کرد، اما الیزابت بورن، نخست‌وزیر خود را در مقامش ابقا کرد.
استفان سژورنه دبیرکل حزب حامی آقای مکرون شامگاه یکشنبه گفت: «این ترکیب پارلمان بی‌سابقه است. وضعیت بسیار جدی‌تر از آن است که مسئولیت جمعی خود را برعهده نگیریم. برای پاسخ به مشکلات روزمره فرانسوی‌ها: قدرت خرید، امنیت، اشتغال، محیط زیست.»
او افزود: «همین جا می‌گویم که ما به دفاع از ارزش‌های خود در پارلمان ادامه خواهیم داد و پیش‌شرط‌های هر بحثی را با در نظرداشت اکثریت پروژه‌ها فراهم خواهیم کرد.»
پیشتر خود اتل گفته بود در صورتی که ائتلاف حامی مکرون نتواند اکثریت را در پارلمان به دست آورد و اکثریت مطلقی نیز در پارلمان شکل نگیرد، آماده است «تا زمانی که وظیفه ایجاب کند» در مقامش باقی بماند.
او به ویژه به بازی‌های المپیک اشاره کرد که قرار است تا چند روز دیگر در پاریس افتتاح شود.
۳. نخست‌وزیر از اتحاد دو ائتلاف چپ و حامی مکرون باشد
فرضیه سوم، تشکیل اتحاد بزرگتری شامل ائتلاف احزاب چپ و ائتلاف احزاب حامی مکرون است تا نخست‌وزیر از این اتحاد بزرگ انتخاب شود.
در طول مبارزات انتخاباتی، این فرضیه توسط برخی رهبران حزب چپگرای «فرانسه نافرمان» رد شد و خود ملانشون نیز از اظهاراتش در شامگاه یکشنبه چنین برآمد که حاضر به اتحاد با مکرون نیست.
صرف نظر از برخی اختلافات در سیاست خارجی، مهم‌ترین اختلافات میان احزاب چپ و احزاب حامی مکرون بر سر مسائل اقتصادی است.
مکرون و برخی وزرایش بارها از حزب فرانسه نافرمان به عنوان حزب «چپ افراطی» اسم برده‌اند؛ این در حالی است که شورای قانون اساسی فرانسه چنین اصطلاحی را در مورد این حزب به کار نمی‌برد.
برونو لومر وزیر اقتصاد دولت مکرون پیش از برگزاری مرحله دوم انتخابات پارلمانی شدیداً به برنامه‌های اقتصادی ائتلاف چپ‌ها حمله کرد.
با این حال برخی در اردوگاه چپ، به ویژه در حزب سوسیالیست از چنین ایده‌ای حمایت می‌کنند.
اولیویه فور دبیر اول حزب سوسیالیست در را به روی این گزینه بسته و گفته با «ائتلاف متضادها» مخالف است، اما رافائل گلوکسمن از چهره‌های مطرح حزب سوسیالیست موضع متفاوتی گرفت و گفت: «ما باید مانند بزرگسالان رفتار کنیم، صحبت کنیم، بحث کنیم، گفت‌و‌گو کنیم.»
ژان گاریگ تحلیلگر سیاسی معتقد است که در این وضعیت باید احزاب حتی از بلوک سیاسی راست افراطی «به مصالحه، همگرایی، تلاش برای تفکر متفاوت درباره سیاست» اقدام کنند.
در صورت چنین اتحادی، باز هم یافتن یک نخست‌وزیر مورد توافق دشوار است.
برخی از فرانسوا اولاند رئیس‌جمهور پیشین به عنوان گزینه مطلوب در این حالت نام برده‌اند که سابقه همکاری با مکرون را نیز دارد، اما اولاند اعلام کرده که نامزد مقام نخست‌وزیری نخواهد شد.
۴. نخست‌وزیر غیرسیاسی با دولت تکنوکرات
آخرین فرضیه ایجاد یک دولت تکنوکرات با نخست‌وزیری کاملاً غیرسیاسی است.
این تجربه پیشتر در ایتالیا بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ توانست با ماریو دراگی تجربه شده است.
با این حال حتی در چنین حالتی، به دلیل این که اکنون اکثریت نسبی پارلمان در دست چپ‌هاست، چنین شخصیتی باید بتواند احزاب چپ را برای برنامه‌های خود متقاعد کند.
گلوکسمن پیشتر لوران برژه مدیر یکی از اتحادیه‌های میانه‌رو را برای چنین حالتی معرفی کرده است، اما آقای برژه گفته که تصمیم گرفته از زندگی عمومی کناره‌گیری کند.
پیشتر برخی نسبت به غیرقابل اداره شدن فرانسه در صورت عدم اکثریت مطلق در پارلمان هشدار داده بودند؛ هر چند که بر اساس قانون اساسی فرانسه، همچنان قدرت زیادی در دستان رئیس‌جمهور است.
در روزهای پیش رو باید دید امانوئل مکرون که به خواست خود پارلمان قبلی را منحل کرد، چگونه واقعیت سیاسی جدید در فرانسه را مدیریت خواهد کرد.
