بر اساس گزارش یک نهاد غیرانتفاعی فعال در حوزه آزادی بیان، در جریان تمام طول شش‌ماهه اول سال ۲۰۲۴، جمهوری اسلامی به سرکوب سیستماتیک، هدفمند و مستمر رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران ادامه داده است.
این گزارش که از سوی «سازمان دفاع از جریان آزاد اطلاعات» (DeFFI) تهیه شده و مبتنی بر ۲۱۶ پرونده مستند است، نشان می‌دهد که در بازه زمانی یادشده، ۱۸۱ رسانه، روزنامه‌نگار و فعال رسانه‌ای با برخوردهای قضایی و امنیتی مواجه شده‌اند.
این گزارش نشان می‌دهد که سرکوب رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران در پی رویدادهای مهم اجتماعی، مانند حمله به مراسم سالگرد قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه پاسداران، درگیری نظامی بین ایران و اسرائیل، انتشار گزارش بی‌بی‌سی جهانی دربارهٔ نیکا شاکرمی و کشته شدن ابراهیم رئیسی، به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است.
گزارش این نهاد غیردولتی از شناسایی «چهار موج» سرکوب روزنامه‌نگاران در طی این دوره خبر می‌دهد.
همزمان با هر موج سرکوب، جمهوری اسلامی با کمک رسانه‌های دولتی و کاربران حامی نظام در شبکه‌های اجتماعی، کارزارهایی برای انتشار اخبار و گزارش‌های نادرست یا گمراه‌کننده سازماندهی کرده است تا از به چالش کشیده شدن روایت رسمی جلوگیری کند.
بازداشت و حبس روزنامه‌نگاران
به نوشته «سازمان دفاع از جریان آزاد اطلاعات» در طول این شش ماه، دست‌کم ۳۴ روزنامه‌نگار و فعال رسانه‌ای بازداشت یا احکام حبس آنها اجرا شده است.
در پایان ماه ژوئن، هشت روزنامه‌نگار یا فعال رسانه‌ای، یعنی نسرین حسنی، پریسا صالحی، ویدا ربانی، شیرین سعیدی، صبا آذرپیک، کامیار فکور، روح‌الله نخعی و یاشار سلطانی، همچنان در زندان بودند.
در طول این شش ماه، قوه قضائیه جمهوری اسلامی در ۷۸ پرونده علیه رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران حکم صادر کرده است.
در مجموع طی این مدت، ۲۶ روزنامه‌نگار و فعال رسانه‌ای به ۳۱ سال و شش ماه و دو روز زندان، ۱۰ سال حبس در تبعید، ۹۳ میلیون تومان جزای نقدی، چهار سال تبعید و چهار سال محرومیت از حرفه روزنامه‌نگاری محکوم شده‌اند.
این گزارش می‌نویسد که «سنگین‌ترین احکام صادرشده علیه روزنامه‌نگاران در شش ماه گذشته علیه دو زن صادر شد؛ ژینا مدرس گرجی، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان به ۱۰ سال زندان قابل‌اجرا و حبس در تبعید و شیرین سعیدی، خبرنگار اقتصادی و زندانی سیاسی محبوس در زندان اوین به پنج سال زندان محکوم شدند.»
«دفاع از جریان آزاد اطلاعات در ایران» که این گزارش را تهیه و روز سه‌شنبه ۲۶ تیر منتشر کرده، سازمانی غیرانتفاعی است که توسط شماری از روزنامه‌نگاران، پژوهشگران حقوق بشر و حقوق‌دانان راه‌اندازی شده است.
نقض حقوق روزنامه‌نگاران
«سازمان دفاع از جریان آزاد اطلاعات» در ادامه گزارش خود می‌نویسد که نهادهای امنیتی و قضایی جمهوری اسلامی در ۲۲۵ مورد حقوق قانونی روزنامه‌نگاران را نقض کرده‌اند.
برگزاری دادگاه‌های غیرعلنی، محرومیت از ملاقات با خانواده، بازداشت خودسرانه، محرومیت از وکیل و اعمال شکنجه از جمله این موارد نقض حقوق هستند.
سرکوب رسانه‌ها نیز در این مدت ادامه داشته است. ۶۱ رسانه در ۶۹ پرونده جداگانه مورد پیگرد قرار گرفته‌اند. توقیف، فیلترینگ و پلمب از جمله برخوردهای صورت گرفته با رسانه‌ها بوده‌اند.
در شش ماهه اول سال ۲۰۲۴، «دیدارنیوز» و «فردای اقتصاد» توقیف را تجربه کردند، وب‌سایت پایگاه خبری «دیده‌بان ایران» برای ۲۲ روز فیلتر شد و پلیس امنیت اقتصادی تهران استودیوی رسانه تصویری «فردای اقتصاد» را پلمب کرد.
تحلیل آماری و رویدادنگاری «سازمان دفاع از جریان آزاد اطلاعات» نشان می‌دهد که واکنش نهادهای قضایی و امنیتی جمهوری اسلامی به رویدادهای اجتماعی از الگوهای مشابه پیروی می‌کند. این الگوها نشان‌دهنده سازمان‌یافته بودن سازوکار سرکوب اطلاع‌رسانی مستقل در ایران است.
فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران نیز در گزارش خود از سال ۱۴۰۲ تأکید کرده است که دست‌کم ۲۷ روزنامه نگار در سال گذشته در ایران بازداشت شده‌اند.
در همین حال کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران، مستقر در نیویورک، در پایان دی‌ماه ۱۴۰۲ اعلام کرد که ایران پس از چین، میانمار، بلاروس، روسیه و ویتنام ششمین زندان بزرگ اصحاب رسانه است.
