مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، دستور داده است مازوت‌سوزی در سه نیروگاه کشور متوقف شود، اما درباره ۱۱ نیروگاه دیگر ایران که برای تولید برق مازوت می‌سوزانند، دستوری صادر نشده است.
محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور، روز پنجشنبه، ۱۸ آبان، با اشاره به دستور رئیس‌جمهور مبنی بر توقف مازوت‌سوزی در سه نیروگاه در اراک، کرج و اصفهان، علت اتخاذ این تصمیم را توجه به سلامتی مردم اعلام کرد.
قائم‌پناه ضایعات ناشی از مازوت‌سوزی را «سم» نامید و افزود به‌دلیل «آلودگی خاص» در مناطق اراک، کرج و اصفهان ناشی از مازوت‌سوزی (حدود ۱۶ میلیون لیتر مازوت‌سوزی) که باعث آلودگی هوا و بیماری می‌شود، مازوت‌سوزی در این مناطق متوقف می‌شود.
این مقام ارشد دولت پزشکیان در عین حال یادآور شد که «واقعاً چاره‌ای» به جز اعلام خاموشی برای جبران ناترازی و کمبود انرژی در ایران وجود ندارد، و بابت این خاموشی‌ها که به‌زودی اعلام می‌شود نیز از مردم عذرخواهی کرد.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، نیز با بیان این‌که نباید «بخشی از جامعه با جان خود هزینهٔ تولید برق را پرداخت کند»، گفت که «می‌توان برای مدت محدودی، خاموشی منظم را جایگزین تولید سم برای عموم شهروندان کرد».
این دو مقام ارشد با این حال درباره این‌که توقف مازوت‌سوزی در این سه نیروگاه تا چه میزان تولید «سم» مضر برای شهروندان را کاهش می‌دهد و تکلیف مازوت‌سوزی در بقیهٔ نیروگاه‌های کشور و تأثیر آن بر سلامت مردم توضیحی ارائه ندادند.
شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، نیز گفته است به‌دلیل آلودگی بالای سه استان البرز، اصفهان و مرکزی، کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا چنین تصمیم را اتخاذ کرد و دربارهٔ توقف مازوت‌سوزی در سایر استان‌ها هنوز تصمیم اتخاذ نشده است.
او تأکید کرد که مثلاً توقف مازوت‌سوزی در نیروگاه نکا، به عوامل مختلفی از جمله تعداد روزهایی که این نیروگاه اقدام به مازوت‌سوزی می‌کند و نیز بررسی شاخص‌های آلودگی هوا در منطقه بستگی دارد که کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا در کشور باید دربارهٔ آن تصمیم بگیرد.
پیش از این، عبدالرسول پیش‌آهنگ، مدیرعامل وقت شرکت مادر تخصصی نیروگاه‌های برق حرارتی ایران، به خبرگزاری ایسنا گفته بود که «از ۱۳۲ نیروگاه موجود در کشور، سوخت دوم ۱۴ نیروگاه مازوت است و مابقی نیروگاه‌ها از سوخت دوم گازوئیل استفاده می‌کنند.»
مازوت؛ «عامل مرگ خاموش» در ایران
در ایران سال‌ها است که در مورد اثرات مازوت‌سوزی به‌عنوان «عامل مرگ خاموش» بر شهروندان هشدار داده می‌شود، اما در این زمینه دست‌کم تحقیقی به‌‌صورت رسمی منتشر نشده است.
با این حال در طول این سال‌ها، برخی نهادها استفادهٔ گسترده از مازوت در ایران را به‌کلی منکر شده و برخی دیگر مدعی شده‌اند که مازوت‌سوزی در خارج از شهرها است یا این‌که در اطراف هیچ کلان‌شهری مازوت سوزانده نمی‌شود.
از جمله داریوش گلعلیزاده، رئیس وقت مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست، اردیبهشت ۱۴۰۲ گفته بود: «نیروگاه‌ها اگر مازوت بسوزانند، عامل ایجاد آلودگی هوا نیستند بلکه عامل تشدیدکنندهٔ آلودگی هوا هستند.»
این در حالی است که روزنامه شرق در سال ۱۴۰۲ در گزارشی نوشته بود که «بررسی صورت مالی برخی نیروگاه‌های بزرگ کشور ظاهراً خلاف این ادعاها را اثبات می‌کند. این گزارش‌ها نشان می‌دهد سهم مازوت از کل سوخت مصرفی برخی نیروگاه‌های بخاری کشور تا ۶۵ درصد هم می‌رسد».
استفاده از مازوت آلوده حدود دو سال است که در جهان متوقف شده، اما گزارش کمیسیون اصل ۹۰ مجلس یازدهم تأکید کرده که نه‌تنها مصرف چنین سوخت منسوخ و به‌شدت آلاینده‌ای در کشور متوقف نشده، بلکه ناترازی انرژی سبب استفادهٔ بیشتر از مازوت شده است.
مازوت نوعی نفت كوره است كه كيفيت پايين و ويسكوزيته بالایی دارد و در نيروگاه‌های حرارتی و موارد مشابه از آن استفاده می‌شود. ویسکوزیته یا گران‌روی به معنای مقاومت مایعات در برابر جاری شدن است.
در گذشته، مازوت برای گرم كردن خانه‌ها در شوروی سابق و شرق دور مورد استفاده قرار می‌گرفت، چراكه تجهيزات لازم برای تبديل مازوت به ساير محصولات پتروشيمی را نداشتند.
مازوت به‌طور عمده توسط روسيه، قزاقستان، آذربايجان، تركمنستان و ايران توليد می‌شود و سوزاندن آن و ساير سوخت‌های گوگردی، باعث تشكيل سولفات‌ها و نيترات‌ها به شكل ذرات بسيار ريز معلق در هوا می‌شود كه خطر آسم و حملات قلبی و تنفسی را افزايش می‌دهند.
