شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ضمن محکوم کردن گسترش فعالیت‌های هسته‌ای ایران، با صدور قطعنامه‌ای خواستار همکاری فوری تهران با این نهاد شد و از مدیرکل آژانس خواست که یک «گزارش جامع» درباره ایران تهیه کند.
جمهوری اسلامی ایران در نخستین واکنش به صدور این قطعنامهٔ توبیخی اعلام کرد سانتریفوژهای پیشرفته راه‌اندازی می‌کند. وزیر خارجه اسرائیل نیز گفت سال ۲۰۲۵ یک سال پرقصه خواهد بود.
این قطعنامه که دومین قطعنامهٔ شورای حکام علیه ایران طی شش ماه اخیر به شمار می‌رود، شامگاه پنجشنبه اول آذر به تصویب رسید.
قطعنامهٔ توبیخی ایران با ۱۹ رأی موافق و ۱۲ رأی ممتنع به تصویب رسید و چین و روسیه و بورکینافاسو سه کشوری بودند که به آن رأی منفی دادند. ونزوئلا نیز به‌دلیل عدم پرداخت حق عضویت خود اجازهٔ رأی دادن نداشت.
پیش‌نویس این قطعنامه از سوی فرانسه، آلمان و بریتانیا پیشنهاد شده بود و با حمایت ایالات متحده ارائه شد. این سه کشور اروپایی ساعاتی پیش از تصویب قطعنامه شورای حکام نیز در بیانیه‌ای مشترک خواستار کاهش فوری ذخایر اورانیوم غنی‌شدهٔ ایران تا سطح ۶۰ درصد شده بودند.
برخی دیپلمات‌ها در آژانس به آسوشیتدپرس گفته‌اند این قطعنامه زمینه‌ٔ لازم برای کشورهای اروپایی را فراهم می‌کند تا تحریم‌ها علیه ایران را مهرماه سال آینده، زمانی که بند موسوم به «غروب آفتاب» در توافق برجام به پایان می‌رسد، برگردانند.
به گزارش رویترز، در قطعنامه جدید شورای حکام آژانس بار دیگر از ایران خواسته شده است تا فوراً برای سوالات طولانی‌مدت آژانس درباره کشف آثار اورانیوم در مکان‌های اعلام‌نشده توضیح معتبر ارائه کند.
در دو قطعنامه توبیخی قبلی نیز که در نوامبر ۲۰۲۲ و ژوئن امسال تصویب شد بر «ضرورت و فوریت» پاسخگویی ایران به پرسش‌های باقی‌مانده تاکید شده بود.
همچنین در این قطعنامه از مدیرکل آژانس خواسته شده است تا یک «گزارش جامع» درباره وضعیت فعالیت‌های هسته‌ای ایران تهیه و آن را برای بررسی به نشست بعدی شورای حکام [ماه مارس ۲۰۲۵] ارائه کند.
بر اساس این قطعنامه، گزارش مدیرکل آژانس باید «یک ارزیابی جامع و به روز در مورد وجود یا استفاده احتمالی از مواد هسته‌ای اعلام‌نشده در ارتباط با مسائل باقی‌مانده گذشته و حال در مورد برنامه هسته‌ای ایران، از جمله گزارش کامل همکاری ایران با آژانس در این موضوعات» باشد.
قطعنامه جدید در آستانه بازگشت ترامپ به کاخ سفید
به نوشته خبرگزاری رویترز قدرت‌های غربی امیدوارند که قطعنامه جدید بتواند ایران را برای مذاکره درباره توافق جدید هسته‌ای تحت فشار بگذارد.
قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که بر توافق هسته‌ای قبلی، موسوم به برجام، صحه گذاشت در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ میلادی (۲۶ مهر ۱۴۰۴) به انقضا می‌رسد و محدودیت‌های هسته‌ای علیه ایران پایان می‌یابد.
عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، چندی پیش هشدار داد که اگر تا پیش از این تاریخ مذاکراتی برای توافق جدید انجام نشود «ممکن است کشورهای اروپایی که هنوز در برجام هستند دنبال کار اسنپ‌بک [یا مکانیسم ماشه به معنای بازگشت خودکار تحریم‌های قبل] بروند».
از سوی دیگر خبرگزاری رویترز افزوده است که با وجود تلاش فعلی برای بازگرداندن ایران به مذاکرات هسته‌ای، معلوم نیست که دونالد ترامپ در دوره جدید ریاست جمهوری خود از چنین مذاکراتی حمایت کند.
دونالد ترامپ اردیبهشت ۱۳۹۷ خروج آمریکا از برجام را رسما اعلام کرد و سیاست فشار حداکثری علیه ایران را به اجرا گذاشت.
پس از آن نیز مقام‌های جمهوری اسلامی فعالیت‌های هسته‌ای را طی چند مرحله افزایش دادند و درجه خلوص غنی‌سازی اورانیوم را تا ۶۰ درصد، یعنی نزدیک به سطح تولید جنگ‌افزار اتمی، بالا بردند.
با این اوصاف، زمان کوتاهی پیش از صدور قطعنامه در شورای حکام، علی لاریجانی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی ایران، به دولت آتی آمریکا پیشنهاد مذاکره برای دستیابی به «توافق بعدی» را داد.
علی لاریجانی گفت «اگر دولت ترامپ برجام و مفاد آن را ناکارآمد می‌داند»، ایران حاضر است در صورتی که آمریکا «شرایطی را بپذیرد»، بر سر «توافق بعدی» مذاکره و «نتایج را امضا کند».
اولین واکنش ایران به قطعنامه جدید
جمهوری اسلامی ایران در نخستین واکنش به صدور قطعنامهٔ توبیخیِ شورای حکام آژانس اعلام کرد سانتریفوژهای پیشرفته راه‌اندازی می‌کند.
رسانه‌های ایران بلافاصله پس از انتشار خبر صدور قطعنامه شورای حکام آژانس، متنی را به‌عنوان «بیانیه مشترک وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی ایران» منتشر کردند.
به نوشته این بیانیه مشترک، رئیس سازمان انرژی ایران «دستور انجام اقدامات موثر، از جمله راه‌اندازی مجموعه معتنابهی از سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته از انواع مختلف را صادر کرد».
این بیانیه مشترک با انتقاد شدید از سه کشور فرانسه، بریتانیا و آلمان، آنها را به اتخاذ «رویکرد سیاست‌زده، غیر واقع‌بینانه و مخرب» در قبال ایران متهم کرده و مدعی شده است که قطعنامه پیشنهادی آنها در زمانی ارائه شد که «ایران و آژانس در مسیر تعامل سازنده قرار داشتند».
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، حدود ده روز پیش به ایران سفر کرد و پس از بازگشت از این سفر اعلام کرد که ایران قصد دارد ذخیره اورانیوم تا ۶۰ درصد غنی‌شده خود را بیش از میزان فعلی افزایش ندهد.
به گزارش رویترز، سه کشور اروپایی پیشنهاد دقیقه آخر ایران برای محدود کردن ذخایر اورانیوم خود را «ناکافی و غیر صادقانه» خواندند.
رویترز همچنین به نقل از دیپلمات‌ها گزارش داده که پیشنهاد ایران مشروط به عدم صدور قطعنامه بود.
پیش از این رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، در گزارش خود اعلام کرده بود که مقدار ذخایر تا ۶۰ درصد غنی‌شده ایران در ماه‌های اخیر نسبت به سه ماه پیشتر حدود ۱۸ کیلوگرم افزایش یافته و به ۱۸۲ کیلوگرم رسیده است.
مقام‌های جمهوری اسلامی همواره بر صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران تاکید داشته‌اند اما در ماه‌های اخیر از احتمال «تغییر دکترین هسته‌ای و نظامی» سخن گفته‌اند.
نماینده جمهوری اسلامی ایران در آژانس نیز در واکنش به این قطعنامه گفت در این روند که در وین رخ داد، به نتایج سفر رافائل گروسی به ایران توجه نشد، «درحالی‌که سفر اخیر مدیر کل آژانس به ایران با نتایج خوبی همراه بود، وعده‌های داده‌شده عملی شد و نقشه راه بین ایران و مدیر کل مورد توافق قرار گرفته بود».
چرا بورکینافاسو در کنار ایران ایستاد؟
جمهوری اسلامی ایران با دولت‌های بنگلادش، اندونزی، پاکستان، آفریقای جنوبی و ارمنستان روابط خوبی دارد، اما این کشورها در کنار الجزایر، برزیل، مصر، کلمبیا، غنا، هند و تایلند به قطعنامه رأی ممتنع دادند.
تنها کشوری که در کنار روسیه و چین به قطعنامه رأی مخالف داد، دولت بورکینافاسو در آفریقا بود.
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، دو ماه پیش در سفر به وین با وزیر علوم بورکینافاسو دیدار کرد و دو کشور از «امضای تفاهم‌نامه همکاری هسته‌ای» بین دو کشور خبر دادند. ایران غیر از «همکاری هسته‌ای»، روابط نظامی با بورکینافاسو را نیز در دورهٔ اخیر افزایش داده است.
واکنش اسرائیل
وزیر خارجه اسرائیل روز جمعه دوم آذر قطعنامهٔ توبیخی شورای حکام آژانس را «قطعنامه‌ای مهم» خواند و در شبکه ایکس نوشت «خطرناک‌ترین حکومت در جهان نباید خطرناک‌ترین سلاح را داشته باشد. برای این امر، جامعهٔ بین‌المللی باید فشار بر حکومت آیت‌الله‌های ایرانی را افزایش دهد».
گیدئون سعار روز پنجشنبه نیز، هم‌زمان با نشست شورای حکام در وین، در گفت‌وگو با روزنامهٔ اسرائیل‌هیوم گفت که اسرائیل «به هر قیمتی که شده از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای جلوگیری خواهد کرد».
او همچنین بدون توضیحات بیشتر گفت که «از این نظر، سال ۲۰۲۵ یک سال دراماتیک (پرقصه) خواهد بود».
