شرکت دولتی نفت و گاز آذربایجان، سوکار، عصر پنج‌شنبه ششم اردیبهشت ماه قرارداد جدید ۲۵ ساله با شرکت بریتیش پترولیوم (بی.پی.) برای توسعه یک بلوک نفت و گاز در دریای خزر امضا کرد.
این بلوک واقع در آب‌های شمال باکو در شبه‌جزیره آبشِرون واقع است و شرکت‌های سوکار و «بی پی» با سهم مساوی ۵۰ درصدی عملیات اکتشاف و توسعه آن را آغاز خواهند کرد.
آذربایجان برای اولین بار است که منابع نفت و گاز آب‌های شمالی خود را توسعه می‌دهد. اواخر دهه ۹۰ میلادی شرکت لوک اویل روسیه در آب‌های نزدیک مرزهای زمینی روسیه و آذربایجان عملیات اکتشاف انجام داد، اما به نتیجه‌ای نرسید. بلوک آبشرون در دل دریای خزر در ۴۰۰ متری عمق آب واقع است و قرار است ۳۵۰۰ متر حفاری شود تا منابع نفت و گاز آن مورد بررسی قرار گیرد.
شرکت بی پی، دو دهه است که اپراتوری بزرگترین پروژه‌های نفت و گاز دریایی جمهوری آذربایجان را در دست دارد.
الهام شبان، رئیس مرکز تحقیقات نفت و گاز خزر در جمهوری آذربایجان، در گفت‌وگو با رادیو فردا می‌گوید که هم اکنون ۹۷ درصد نفت و ۹۹ درصد گاز تولیدی آذربایجان از دریای خزر انجام می‌شود و بخش اعظم آن از بلوک آذری-چراغ-گونشلی و میدان گازی شاه دنیز است که اپراتوری هر دو پروژه در دست شرکت بی پی هست.
به گفته او، آذربایجان تا کنون ۳.۳ میلیارد بشکه نفت و ۱۴۴ میلیارد متر مکعب گاز از بلوک آذری چراغ گونشلی تولید کرده و تولید از میدان شاه دنیز نیز به ۸۹ میلیارد متر مکعب گاز و ۱۷۶ میلیون بشکه میعانات گازی رسیده است.
شرکت‌های مختلفی از روسیه، بریتانیا، فرانسه، آمریکا، ژاپن، هند، نروژ و مالزی سهامدار این دو پروژه عظیم به رهبری بی پی هستند و شرکت ایرانی «نیکو» نیز سهمی ۱۰ درصدی در پروژه شاه دنیز دارد که هم اکنون سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب تولید دارد، اما در دو سال آینده تولید آن به ۲۶ میلیارد متر مکعب خواهد رسید.
سهم شرکت سوکار در این پروژه‌ها کمتر از ۲۵ درصد بود، اما در پروژه‌های جدیدی که امضا می‌کند، هم اپراتوری مشترک پروژه‌ها را در دست می‌گیرد و هم سهمی ۵۰ درصدی در پروژه‌ها دارد. معمولاً ۷۰ درصد از محصولات تولید شده از میادین به دولت آذربایجان می‌رسد و مابقی آن میان سهامداران تقسیم می‌شود.
یک منبع در شرکت سوکار به رادیو فردا گفت که قرار است ماه آینده یک قرارداد دیگر گازی برای توسعه میدان «قاراداغ» دریای خزر با شرکت نروژی استات اویل امضا شود. همچنین اواسط ماه آینده عملیات حفاری در میدان گازی آبشرون (این میدان با بلوک آبشرون تنها تشابه اسمی دارد) آغاز خواهد شد. شرکت توتال فرانسه و سوکار آذربایجان هر کدام سهمی ۵۰ درصدی در این پروژه دارند و قرار است سالانه ۵ میلیارد متر مکعب گاز از این میدان تولید شود.
جمهوری آذربایجان که هم‌اکنون به تنهایی هفت برابر مجموع دیگر کشورهای ساحلی، نفت از دریای خزر تولید می‌کند، همچنین شهریورماه سال گذشته، یک قرارداد ۴۰ میلیارد دلاری جدید برای توسعه بلوک آذری-چراغ-گونشلی در دریای خزر امضا کرد.
بخش ایرانی دریای خزر
ایران تنها کشور ساحلی دریای خزر است که از ذخایر آن بهره‌برداری نمی‌کند، اما در نظر دارد اکتشاف و توسعه بلوک‌های ۶، ۲۴، ۲۶ و ۲۹ در آب‌های حاکمیتی خود را بر اساس مدل جدید قراردادهای نفتی به مناقصه بگذارد.
بنا به گفته مقام‌های ایران، در این زمینه تاکنون با شرکت‌های لوک‌اویل روسیه، استات‌اویل نروژ و مائرسک دانمارک مذاکره شده، اما سال گذشته بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران، اعلام کرد که «تاکنون هیچ سرمایه‌گذاری، متقاضی همکاری در فعالیت‌های توسعه‌ای در خزر نشده‌است».
در همین زمینه مسعود متین‌فرد، مدیر مهندسی و ساختمان شرکت نفت خزر، ۱۳ شهریورماه پارسال در گفت‌وگو با خبرگزاری شانا گفت که «اگر همین امروز میادین خزر را توسعه دهیم، سال‌ها طول می‌کشد که تولید آغاز شود».
اخیراً تهران و باکو در جریان سفر ماه گذشته حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران به آذربایجان، تفاهمنامه‌ای برای اکتشاف دو بلوک در آب‌های مورد مناقشه امضا کردند. آقای شبان می‌گوید که دو کشور توافق کرده‌اند که یک شرکت یا کنسرسیوم خارجی را برای این پروژه‌ها جلب کنند، اما با توجه به تحریم‌های ایران، انتظار نمی‌رود شرکت‌های خارجی وارد این پروژه‌ها شوند.
ایران در اواخر دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد اعلام کرد که میدان سردار جنگل را با حجم عظیمی از نفت و گاز در آب‌های خود در دریای خزر کشف کرده است. هنوز عملیات توسعه این میدان آغاز نشده است.
