چند روزی بعد از اعلام آمادگی بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران، برای از سرگیری سوآپ (معاوضه) نقتی میان ایران و کشورهای ساحلی خزر، گزارش‌ها حاکیست که ترکمنستان اولین محموله نفتی خود را راهی بندر نکا در ایران کرده است.
ایران در زمان ریاست جمهوری محمد خاتمی، عملیات سوآپ نفت با کشورهای ساحلی خزر را آغاز کرد. بدین ترتیب که نفت این کشورها را تحویل می گرفت و در پالایشگاه‌های شمالی ایران استفاده می کرد و معادل همان میزان نفت در خلیج فارس به مشتریان این کشورها تحویل می داد. بدین ترتیب ایران هم در هزینه انتقال نفت از مناطق جنوبی به شمال صرفه‌جویی می کرد و هم مبلغی بابت انجام عملیات سوآپ از کشورهای ساحلی خزر می‌گرفت.
در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، ایران به صورت یک‌جانبه این قراردادها را لغو کرد که باعث شکایت شرکت‌های طرف قرارداد ایران به مجامع جهانی و جریمه ایران شد.
بعد از توقف عملیات سوآپ، ترکمنستان نفت خود را از طریق جمهوری آذربایجان به بازارهای جهانی صادر می‌کرد.
اکنون منابع رسمی محلی به خبرگزاری آذربایجانی «آپا» گفته‌اند که ترکمنستان پنجشنبه هفته گذشته، یک محموله ۶۰۰۰ تنی نفت خام را توسط یک تانکر روسی به بندر نکا در ایران تحویل داده است.
این محموله در مالکیت شرکت «دراگون اویل امارات» است که سال‌هاست در بخش دریای خزر، پروژه های نفت و گاز ترکمنستان فعالیت می کند و بخشی از نفت تولیدی این میادین بر اساس قرارداد «مشارکت در تولید» سهم شرکت اماراتی است.
خبرگزاری تسنیم نیز روز سه‌شنبه با اشاره به گزارش های منتشر شده درباره آغاز سوآپ نفت ترکمنستان با ایران گزارش داد که در شرایطی که شرکت دراگون اویل تمام پول نفت ترکمنستان را به دلار آمریکا دریافت می کند و دارای قراردادهای بلندمدت با پیمانکاران آمریکایی نظیر «شلومبرگر» است و برخی از شهروندان آمریکایی در مناصب مدیریتی این شرکت حضور دارند، تصمیم به از سرگیری عرضه نفت به ایران تصمیمی پرخطر به نظر می رسد.
این گزارش می افزاید که «در حال حاضر فعالان بازار در انتظار تحولات بعدی این تخلیه محموله در بندر ایران هستند. شاید این محموله نفتی به صورت اتفاقی و به دلیل مشکلات مربوط به اسناد و مدارک در بندر نکا تخلیه شده باشد و یا اینکه این آغاز یک برنامه از پیش طراحی شده برای تحویل نفت ترکمنستان به ایران باشد».
با این حال، وزیر نفت روز دهم مرداد اعلام کرد که «دستور آغاز سوآپ نفت صادر شده است» و افزود: امروز کشورهای قزاقستان، تراکمنستان و روسیه باید نسبت به تامین سوخت خام برای سوآپ در شمال اقدام کنند و ما در طرف ایرانی آمادگی کامل به لحاط خط و امکانات داریم .
ترکمنستان از پاییز سال گذشته عملیات سوآپ گاز با ایران را نیز آغاز کرده است. این کشور گاز خود را به مناطق شمال شرق ایران تحویل داده است و ایران نیز به همان میزان گاز به جمهوری آذربایجان تحویل می دهد و مبلغی نیز به عنوان حق سوآپ گاز دریافت می کند.
حمیدرضا عراقی، معاون وزیر نفت ایران، روز دوشنبه ۱۶ مرداد، اعلام کرد که عملیات سوآپ گاز برای شش ماه دیگر تمدید شده است.
ترکمنستان صادرات گاز به ایران را از ابتدای سال جاری میلادی متوقف کرده بود
