کمیسیون اروپا روز جمعه ۲۸ اردیبهشت اعلام کرد که روند احیای «مقررات انسداد» را برای محافظت از منافع شرکتهای اروپایی در ایران در مقابل تحریمهای ایالات متحده آغاز کرده است.
بر اساس بیانیه کمیسیون اروپا که یک روز پس از دیدار سران این اتحادیه در صوفیه منتشر شده، فهرست تحریمهای آمریکا علیه ایران مشمول «مقررات انسداد» مصوب سال ۱۹۹۶ میشود. مقرراتی که در آن زمان برای محافظت از شرکتهای اروپایی فعال در کوبا در مقابل تحریمهای آمریکا وضع شده بود.
مقامهای اروپایی گفتهاند که توسل به «مقررات انسداد» برای بیاثر کردن خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریمهای ثانویه آمریکا علیه ایران صورت میگیرد؛ آمریکا در دورهای ۹۰ روزه و ۱۸۰ روزه قصد دارد بخش نفت و تبادلات مالی ایران را هدف تحریمهای ثانویه خود قرار دهد.
«مقررات انسداد» شرکتهای اتحادیه اروپا را از رعایت تحریمهای آمریکا منع میکند و حکم هیچ دادگاهی را برای اجرای مجازاتهای آمریکا، بهرسمیت نمیشناسد.
این مقررات که در دهه ۹۰ میلادی برای مقابله با تحریمهای آمریکا علیه کوبا شکل گرفت، هرگز به صورت رسمی به مرحله اجرا درنیامد.
کمیسیون اروپا میگوید که تمهیدات پیشبینی شده ظرف دو ماه به اجرا گذاشته میشود، مگر آنکه پارلمان اروپا یا دولتهای اروپایی رسماً این مقررات را رد کنند. در عین حال این تمهیدات میتوانند حتی زودتر از دوماه در نظر گرفته شده اجرایی شوند، اگر از حمایت سیاسی قدرتمندی برخوردار شوند.
اتحادیه اروپا که زمانی اصلیترین رقیب تجاری ایران و دومین خریدار نفت از ایران بود، از زمان توافق هستهای ایران و قدرتهای جهانی، همراه با آمریکا و سازمان ملل تحریمهای گزنده اقتصادی علیه جمهوری اسلامی را متوقف کرد.
در سال ۲۰۱۶ و به دنبال اجرایی شدن برجام، صادرات ایران به اروپا که عمدتاً شامل نفت و محصولات پتروشیمی میشود، با رشدی ۳۴۴ درصدی به نسبت سال قبل، به بیش از پنج و نیم میلیون یورو رسید.
از دیگر سو، سرمایهگذاری کشورهای اروپایی در ایران، که عمدتاً از سوی آلمان، فرانسه و ایتالیا صورت گرفته، از سال ۲۰۱۶ به بیش از ۲۰ میلیون یورو رسیده است، که حوزههای مختلفی از جمله هوافضا و انرژی را شامل میشود.
اما تصمیم اخیر ایالات متحده به خروج از برجام و بازگرداندن تحریمهای ایران، شرایط را برای ادامه فعالیت شرکتهای اروپایی در ایران پیچیده کرده و برخی از شرکتهای عمده اروپایی اعلام کردهاند که در سایه برقراری دوباره تحریمهای آمریکا، توقف فعالیتهای خود در ایران را بررسی میکنند.
دیگر تمهیداتی که از سوی کمیسیون اروپا پیشنهاد شده است، از جمله ترغیب کشورهای اروپایی برای انتقال پول به بانک مرکزی ایران، و آغاز روند قانونی صدور مجوز اعطای وام به پروژههای اروپایی در ایران، توسط بانک سرمایهگذاری اروپاست.
کمیسیون اروپا همچنین به عنوان بخشی از تلاشهای برای اجرای تعهدات اروپا در قبال برجام، ارائه کمکهای مالی به ایران را در نظر دارد.
بیانیه کمیسیون اروپا در زمینه انتقال پول به بانک مرکزی ایران، موسوم به پرداخت یکباره، یادآور شده که «این رویکرد میتواند در صورت برقراری تحریمهای آمریکا که میتواند شرکتهای اروپایی فعال در مبادلات نفتی با ایران را هدف قرار دهد، به دولت ایران برای دریافت درآمد مرتبط با نفت، کمک کند».
همچنین بر اساس اعلام کمیسیون اروپا، کمیسر انرژی این اتحادیه قرار است از روز جمعه در قالب دیداری سه روزه در تهران با مقامهای ایرانی دیدار کند تا به ایران در زمینه اعمال این تمهیدات و نیز روابط دوجانبه در حوزه انرژی اطمینان دهد.
