با گذشت یک روز از امضاى توافقنامه هسته‌اى سه‌جانبه ایران، ترکیه و برزیل در تهران، واکنش‌هاى موافق و مخالف نسبت به آن همچنان ادامه دارد و در حالى که منتقدان از «بیانیه تهران» با عنوان «عقب‌نشینى» یاد مى‌کنند، حامیان دولت امضاى این توافقنامه را به معناى منتفى شدن تحریم‌هاى تازه دانسته‌اند.
در حالى که مقام‌هاى ایرانى از توافقنامه هسته‌اى روز دوشنبه در تهران دفاع مى‌کنند، برخى از شخصیت‌ها و رسانه‌هاى خبرى از موافقت ایران با مبادله سوخت هسته‌اى در خاک ترکیه به عنوان «عقب‌نشینى از مواضع اعلام شده» یاد کرده‌اند.
پایگاه اینترنتى «کلمه» که به میرحسین موسوى، یکى از نامزدهاى معترض به نتایج انتخابات ریاست جمهورى، نزدیک است، در تحلیلى در این باره نوشته است: «بررسى اتفاق‌هاى چند روز اخیر این فرضیه را جدى‌تر کرد که دولت براى کنترل شرایط داخلى به تمام خواسته‌هاى غرب خلاف شعارهایش در زمینه انرژى هسته‌اى تن داده است».
«کلمه» با مقایسه «رفتار برخى حاکمان» ایران با نوع عملکرد رهبر لیبى در مورد برنامه اتمى این کشور، درباره توافقنامه تهران نوشته است: «به نظر مى‌رسد آن چه که سرانجام توسط دولت احمدى‌نژاد پذیرفته شد همان طرح دول غربى بدون هیچ گونه امتیازى مى‌باشد و تنها بیم کارشناسان و دلسوزان منافع ملى این است که یا در مقابل این توافق هیچ گونه امتیازى در راستاى منافع ملى کسب نشده باشد و یا این توافق حق‌السکوتى به دول خارجى براى سکوت در مقابل رفتار داخلى حاکمان باشد.»
روزنامه دست‌راستى «جمهورى اسلامى» نیز روز سه‌شنبه در سرمقاله خود از بیانیه سه‌جانبه ایران، ترکیه و برزیل درباره مبادله سوخت هسته‌اى به عنوان «عقب‌نشینى» یاد کرده است.
این روزنامه با اشاره به مفاد توافقنامه تهران از «تبادل همزمان سوخت ۲۰ درصد در برابر اورانیوم سه و نیم درصد، انجام مبادله فقط در خاک ایران و تعیین میزان اورانیومى که مبادله مى‌شود براساس نیاز ایران» به عنوان سه شرطى یاد کرده است که به نوشته این روزنامه رهبر جمهورى اسلامى در سال گذشته براى هر گونه مبادله سوخت هسته‌اى اعلام کرده بود.
روزنامه جمهورى اسلامى آن گاه افزوده است: «متأسفانه در بیانیه دیروز تهران، هیچ یک از این سه شرط رعایت نشده و ایران پذیرفته است ۱۲۰۰ کیلوگرم سوخت ۳.۵ درصدى اورانیوم خود را قبل از آن که چیزى تحویل بگیرد، از کشور خارج نماید و ظرف یک سال بعد مقدار ۱۲۰ کیلوگرم سوخت ۲۰ درصد غنى شده تحویل بگیرد. این نه تنها رعایت شرط‌هاى مذکور نیست، بلکه یک عقب‌نشینى آشکار در همه زمینه‌هاى اعلام شده قبلى مى‌باشد.»
در حالى که قدرت‌هاى غربى و به ویژه ایالات متحده آمریکا به تلاش‌هاى خود براى تشدید تحریم‌ها علیه ایران در شوراى امنیت سازمان ملل شتاب بخشیده و حتى مقام‌هاى آمریکایی از «پیشرفت» در مذاکرات در این باره سخن گفته‌اند، رهبران ایران، ترکیه و برزیل روز دوشنبه در تهران توافق‌نامه‌اى ۱۰ ماده‌اى را درباره مبادله اورانیوم غنى‌شده ایران با سوخت هسته‌اى رآکتور تحقیقاتى تهران امضا کردند.
در بیانیه مشترکى که سه کشور در این باره منتشر کرده‌اند توافق شده است که جمهورى اسلامى ایران حدود ۱۲۰۰ کیلوگرم از اورانیوم کمتر غنى‌شده خود را به ترکیه بفرستد و در مقابل آن ۱۲۰ کیلوگرم سوخت هسته‌اى مورد نیاز رآکتور تحقیقاتى تهران را دریافت کند.
همچنین بر اساس یکى از بندهاى این توافقنامه «۱۲۰۰ کیلوگرم سوخت اورانیوم کمتر غنى شده ایران در ترکیه به صورت امانت نگهدارى شود که در مالکیت ایران خواهد بود، و ایران و آژانس امکان نظارت بر آن را دارند».
روزنامه جمهورى اسلامى با انتقاد از «موافقت ایران با خروج ۸۰ درصد از موجودى اورانیوم غنى شده خود» درباره میزان مبادله سوخت هم نوشته است: «در گذشته، در برابر ۷۵ درصد اورانیوم ۳،۵ درصد غنى شده ایران قرار بود ۲۰۰ کیلوگرم سوخت ۲۰درصد تحویل ایران شود، ولى در توافق دیروز صحبت از این است که در مقابل همان مقدار فقط ۱۲۰ کیلوگرم سوخت ۲۰ درصد به ایران تحویل شود. معلوم نیست این کاهش ۸۰ کیلوئى چرا؟»
این روزنامه همچنین با اشاره به اظهارات محمود احمدى‌نژاد درباره تولید سوخت ۲۰ درصد در داخل ایران این پرسش را مطرح کرده است که در صورت غنى‌سازى ۲۰ درصدى اورانیوم در ایران دیگر چه نیازى به امضاى توافقنامه براى مبادله سوخت وجود دارد.
این در حالى است که رامین مهمانپرست، سخنگوى وزارت امور خارجه جمهورى اسلامى، در واکنش به انتقادها نسبت به بیانیه تهران گفته است: «برخى ممکن است این تصور را داشته باشند که بیانیه تهران نوعى عقب‌نشینى بوده است، اما آن چه ما اعلام کرده‌ایم آمادگى براى مبادله سوخت ۳.۵ درصد با ۲۰ درصد بود. علاوه بر آن این بیانیه داراى نکات دیگرى چون حق داشتن ایران از چرخه سوخت هسته‌اى نیز هست.»
از سوى دیگر در حالى که روز سه‌شنبه ۲۳۴ تن از نمایندگان مجلس با صدور بیانیه‌اى از «توافق هسته‌اى ایران با برزیل و ترکیه» حمایت کرده‌اند، چند تن از نمایندگان مجلس شوراى اسلامى به انتقاد از این توافقنامه پرداخته‌اند.
احمد توکلى، نماینده اصول‌گراى مجلس با اشاره به مفاد بیانیه تهران گفته است: «این بیانیه که آن را بیانیه تبادل سوخت نامیده‌اند، مصالح ملى ما را تأمین نمى‌کند و آن را باید بیانیه انتقال سوخت هسته‌اى ایران نامید، نه تبادل سوخت.»
وى همچنین با هشدار نسبت به پیامدهاى اجراى این توافق بر مناسبات خارجى جمهورى اسلامى افزوده است: «خداى ناخواسته اگر این بیانیه اجرا شود، وزن ترکیه را در معادلات منطقه‌اى بالا مى‌برد و وزن ما را کاهش مى‌دهد و به دلیل عضویت ترکیه در ناتو اگر مناسبات ما با ترکیه آسیب ببیند از این حیث نیز ما ضرر کرده‌ایم.»
در حالى که برخى از نمایندگان مجلس شوراى اسلامى از جمله حسن غفورى‌فرد خواستار آن شده‌اند که هر گونه توافق‌نامه‌اى درباره مبادله سوخت هسته‌اى به تصویب مجلس برسد، سخنگوى وزارت خارجه جمهورى اسلامى با رد این نظر گفته است: «این کار نیاز به مصوبه نمایندگان ندارد. رآکتور تهران در حال کار است و تامین سوخت مورد نیاز آن از اولویت‌هاى ماست و اگر نیازى به مصوبه قانونى وجود داشته باشد باید در چارچوب آن صورت گیرد.»
گفتنى است که روز سه‌شنبه سعید جلیلى، دبیر شوراى عالى امنیت ملى و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌اى ایران، با حضور در جلسه غیرعلنى مجلس گزارشى از تبادل سوخت هسته‌اى میان ایران و ترکیه به نمایندگان مجلس ارائه داد.
به گفته حسین ابراهیمى، رئیس کمیته روابط خارجى مجلس، سعید جلیلى به نمایندگان مجلس اطمینان داده است که با امضاى توافقنامه تهران بحث صدور قطعنامه تحریمى جدید علیه ایران در شوراى امنیت منتفى شده است.
در حالى که مقام‌هاى ایرانى از توافقنامه هسته‌اى روز دوشنبه در تهران دفاع مى‌کنند، برخى از شخصیت‌ها و رسانه‌هاى خبرى از موافقت ایران با مبادله سوخت هسته‌اى در خاک ترکیه به عنوان «عقب‌نشینى از مواضع اعلام شده» یاد کرده‌اند.
بیشتر بخوانید:
«کلمه» با مقایسه «رفتار برخى حاکمان» ایران با نوع عملکرد رهبر لیبى در مورد برنامه اتمى این کشور، درباره توافقنامه تهران نوشته است: «به نظر مى‌رسد آن چه که سرانجام توسط دولت احمدى‌نژاد پذیرفته شد همان طرح دول غربى بدون هیچ گونه امتیازى مى‌باشد و تنها بیم کارشناسان و دلسوزان منافع ملى این است که یا در مقابل این توافق هیچ گونه امتیازى در راستاى منافع ملى کسب نشده باشد و یا این توافق حق‌السکوتى به دول خارجى براى سکوت در مقابل رفتار داخلى حاکمان باشد.»
روزنامه دست‌راستى «جمهورى اسلامى» نیز روز سه‌شنبه در سرمقاله خود از بیانیه سه‌جانبه ایران، ترکیه و برزیل درباره مبادله سوخت هسته‌اى به عنوان «عقب‌نشینى» یاد کرده است.
این روزنامه با اشاره به مفاد توافقنامه تهران از «تبادل همزمان سوخت ۲۰ درصد در برابر اورانیوم سه و نیم درصد، انجام مبادله فقط در خاک ایران و تعیین میزان اورانیومى که مبادله مى‌شود براساس نیاز ایران» به عنوان سه شرطى یاد کرده است که به نوشته این روزنامه رهبر جمهورى اسلامى در سال گذشته براى هر گونه مبادله سوخت هسته‌اى اعلام کرده بود.
روزنامه جمهورى اسلامى آن گاه افزوده است: «متأسفانه در بیانیه دیروز تهران، هیچ یک از این سه شرط رعایت نشده و ایران پذیرفته است ۱۲۰۰ کیلوگرم سوخت ۳.۵ درصدى اورانیوم خود را قبل از آن که چیزى تحویل بگیرد، از کشور خارج نماید و ظرف یک سال بعد مقدار ۱۲۰ کیلوگرم سوخت ۲۰ درصد غنى شده تحویل بگیرد. این نه تنها رعایت شرط‌هاى مذکور نیست، بلکه یک عقب‌نشینى آشکار در همه زمینه‌هاى اعلام شده قبلى مى‌باشد.»
در حالى که قدرت‌هاى غربى و به ویژه ایالات متحده آمریکا به تلاش‌هاى خود براى تشدید تحریم‌ها علیه ایران در شوراى امنیت سازمان ملل شتاب بخشیده و حتى مقام‌هاى آمریکایی از «پیشرفت» در مذاکرات در این باره سخن گفته‌اند، رهبران ایران، ترکیه و برزیل روز دوشنبه در تهران توافق‌نامه‌اى ۱۰ ماده‌اى را درباره مبادله اورانیوم غنى‌شده ایران با سوخت هسته‌اى رآکتور تحقیقاتى تهران امضا کردند.
در بیانیه مشترکى که سه کشور در این باره منتشر کرده‌اند توافق شده است که جمهورى اسلامى ایران حدود ۱۲۰۰ کیلوگرم از اورانیوم کمتر غنى‌شده خود را به ترکیه بفرستد و در مقابل آن ۱۲۰ کیلوگرم سوخت هسته‌اى مورد نیاز رآکتور تحقیقاتى تهران را دریافت کند.
همچنین بر اساس یکى از بندهاى این توافقنامه «۱۲۰۰ کیلوگرم سوخت اورانیوم کمتر غنى شده ایران در ترکیه به صورت امانت نگهدارى شود که در مالکیت ایران خواهد بود، و ایران و آژانس امکان نظارت بر آن را دارند».
روزنامه جمهورى اسلامى با انتقاد از «موافقت ایران با خروج ۸۰ درصد از موجودى اورانیوم غنى شده خود» درباره میزان مبادله سوخت هم نوشته است: «در گذشته، در برابر ۷۵ درصد اورانیوم ۳،۵ درصد غنى شده ایران قرار بود ۲۰۰ کیلوگرم سوخت ۲۰درصد تحویل ایران شود، ولى در توافق دیروز صحبت از این است که در مقابل همان مقدار فقط ۱۲۰ کیلوگرم سوخت ۲۰ درصد به ایران تحویل شود. معلوم نیست این کاهش ۸۰ کیلوئى چرا؟»
«این بیانیه که آن را بیانیه تبادل سوخت نامیده‌اند، مصالح ملى ما را تأمین نمى‌کند و آن را باید بیانیه انتقال سوخت هسته‌اى ایران نامید، نه تبادل سوخت.»
احمد توکلی
این در حالى است که رامین مهمانپرست، سخنگوى وزارت امور خارجه جمهورى اسلامى، در واکنش به انتقادها نسبت به بیانیه تهران گفته است: «برخى ممکن است این تصور را داشته باشند که بیانیه تهران نوعى عقب‌نشینى بوده است، اما آن چه ما اعلام کرده‌ایم آمادگى براى مبادله سوخت ۳.۵ درصد با ۲۰ درصد بود. علاوه بر آن این بیانیه داراى نکات دیگرى چون حق داشتن ایران از چرخه سوخت هسته‌اى نیز هست.»
از سوى دیگر در حالى که روز سه‌شنبه ۲۳۴ تن از نمایندگان مجلس با صدور بیانیه‌اى از «توافق هسته‌اى ایران با برزیل و ترکیه» حمایت کرده‌اند، چند تن از نمایندگان مجلس شوراى اسلامى به انتقاد از این توافقنامه پرداخته‌اند.
احمد توکلى، نماینده اصول‌گراى مجلس با اشاره به مفاد بیانیه تهران گفته است: «این بیانیه که آن را بیانیه تبادل سوخت نامیده‌اند، مصالح ملى ما را تأمین نمى‌کند و آن را باید بیانیه انتقال سوخت هسته‌اى ایران نامید، نه تبادل سوخت.»
وى همچنین با هشدار نسبت به پیامدهاى اجراى این توافق بر مناسبات خارجى جمهورى اسلامى افزوده است: «خداى ناخواسته اگر این بیانیه اجرا شود، وزن ترکیه را در معادلات منطقه‌اى بالا مى‌برد و وزن ما را کاهش مى‌دهد و به دلیل عضویت ترکیه در ناتو اگر مناسبات ما با ترکیه آسیب ببیند از این حیث نیز ما ضرر کرده‌ایم.»
در حالى که برخى از نمایندگان مجلس شوراى اسلامى از جمله حسن غفورى‌فرد خواستار آن شده‌اند که هر گونه توافق‌نامه‌اى درباره مبادله سوخت هسته‌اى به تصویب مجلس برسد، سخنگوى وزارت خارجه جمهورى اسلامى با رد این نظر گفته است: «این کار نیاز به مصوبه نمایندگان ندارد. رآکتور تهران در حال کار است و تامین سوخت مورد نیاز آن از اولویت‌هاى ماست و اگر نیازى به مصوبه قانونى وجود داشته باشد باید در چارچوب آن صورت گیرد.»
گفتنى است که روز سه‌شنبه سعید جلیلى، دبیر شوراى عالى امنیت ملى و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌اى ایران، با حضور در جلسه غیرعلنى مجلس گزارشى از تبادل سوخت هسته‌اى میان ایران و ترکیه به نمایندگان مجلس ارائه داد.
به گفته حسین ابراهیمى، رئیس کمیته روابط خارجى مجلس، سعید جلیلى به نمایندگان مجلس اطمینان داده است که با امضاى توافقنامه تهران بحث صدور قطعنامه تحریمى جدید علیه ایران در شوراى امنیت منتفى شده است.
