لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ تهران ۱۵:۰۲

روابط ايران و آذربايجان؛«فصلی تازه؟»


طی دو ماه آينده چندين مقام بلندپايه دولت جمهوری اسلامی ايران به آذربايجان سفر کاری خواهد داشت. قرار است محمود احمدی نژاد، احمد وحيدی وزير دفاع، علی آقا محمدی معاون نظارت بر اقتصاد دفتر رياست جمهوری و علی لاريجانی، رييس مجلس شورای اسلامی هر يک به طور جداگانه و طی دو ماه آينده به باکو سفر کنند.

علی آقا محمدی در صدر هياتی متشکل از رئيس بانک ملی، رئيس بانک توسعه صادرات و رئيس شرکت ملی گاز ايران به آذربايجان سفر کرده است. خبر ديدار مقامات بلندپايه ايران از آذربايجان با استقبال دولت و واکنش شديد روزنامه های اپوزيسيون در باکو مواجه شده است. بيشترين تمرکز اپوزيسيون بر سفر وزير دفاع ايران، پيشنهاد ميانجيگری ايران در مناقشه قره باغ و مسائل امنيتی است.

روزنامه «يئنی مساوات» ارگان رسمی حزب مساوات، بزرگترين حزب اپوزيسيون آذربايجان طی تحليلی از سفر مقامات ايرانی به باکو با هشدار به عواقب نزديکی دولت الهام علی اف به احمدی نژاد نوشته است که هدف سفر وزير دفاع ايران به باکو و اظهارات مقامات ايرانی مبنی بر آمادگی برای ميانجيگری برای حل مناقشه قره باغ به خاطر ترس از عملی شدن مذاکرات آذربايجان و ارمنستان در چهارچوب تفاهمنامه موسوم به «مادريد» است که با ميانجيگری گروه مينسک سازمان امنيت و همکاری اروپا با رياست امريکا، فرانسه و روسيه در حال انجام است.

طبق تفاهمنامه مادريد، آزادسازی پنج منطقه از هفت منطقه اشغالی اطراف قره باغ کوهستانی و استقرار نيروهای حافظ صلح سازمان ملل و ناتو در اراضی ميان مرزهای آذربايجان و ارمنستان در نظر گرفته شده است.

ايران از زمستان سال گذشته به دفعات از آمادگی برای ميانجيگری مناقشه قره باغ خبر داده است. اردشير آخونداف، سفير آذربايجان در ايران از استقبال دولت آذربايجان از پيشنهاد ميانجيگری تهران ميان آذربايجان و ارمنستان خبر داده و افزوده است که طرف ارمنی مخالف اين پيشنهاد است.

مقامات ارمنی تاکيد بر حل مناقشه در چهارچوب ميانجيگری گروه مينسک دارند.

روزنامه «يئنی مساوات» در تحليل خود می گويد:«ايران از استقرار نيروهای خارجی در منطقه ميان ارمنستان و آذربايجان می ترسد و از طرفی هنوز پيشنهاد مشخصی از جزييات و نحوه ميانجيگری خود ارايه نداده است.»

طی سفر مصطفی محمد نجار، وزير دفاع سابق ايران به آذربايجان در سال ۲۰۰۶ (چهار سال پيش) برای اولين بار ميان دو کشور تفاهمنامه همکاری های نظامی-امنيتی امضا شد. تاکنون ميان باکو و تهران سه قرارداد همکاری امنيتی در زمينه های مبارزه با جرايم سازمان يافته ، تروريسم ومواد مخدر امضا شده است. با اين همه، مقامات هر دو کشور تاکنون به دفعات همديگر را به نقض امنيت ملی متهم کرده اند که نشان دهنده روابط نه چندان دوستانه دو کشور همسايه است.

محمدرضا تاج الدينی، معاون پارلمانی محمود احمدی نژاد هفته گذشته در گفت وگو با با خبرگزاری ترند آذربايجان از «همکاری نظامی-امنيتی آذربايجان با برخی کشورهای فرامنطقه ای» بعنوان يکی از موانع نزديکی دو کشور نام برده است.

آذربايجان با همکاری امريکا دو رادار، يکی در «آستارا» در نزديکی مرز ايران و ديگری در «خيزی» نزديک به مرز روسيه راه اندازی کرده و طرفدار استفاده مشترک رادار «قبله» آذربايجان توسط امريکا و روسيه است.

رادار قبله آذربايجان با بردی تا آنطرف آب های خليج فارس و دريای عمان، تمامی سرزمين ايران را می تواند تحت نظر بگيرد. قرارداد واگذاری اين رادار به روسيه در ۲۰۱۲ پايان می گيرد. رابرت گيتس، وزير دفاع امريکا ماه گذشته پيشنهاد استفاده مشترک از رادار قبله را مثبت ارزيابی کرد.

در چند ماه گذشته وزير خارجه و وزير دفاع امريکا به آذربايجان سفر کرده اند. از طرفی همکاری های امنيتی اسرائيل و آذربايجان نيز وارد مرحله جديدی شده است و اخيرا دفتر نمايندگی «البيت» شرکت سازنده هواپيمای بدون سرنشين اسرائيل در باکو افتتاح شده است.

از سال ۲۰۰۳ امريکا طرح نظامی-امنيتی موسوم به «نگهبان خزر» را با بودجه ای بالغ بر ۱۶۰ ميليون دلار اجرا می کند که مرکز هماهنگی آن در باکو قرار دارد.


دولت آذربايجان با نزديکی به غرب، روابط با ايران را هم مد نظر قرار دارد و سعی در ايجاد موازنه روابط ميان همسايه جنوبی و سياستهای غرب گرايانه خود دارد.

شديدترين انتقادات به سفر مقامات ايرانی به باکو از طرف «آزادليق» پرتيراژترين روزنامه آذربايجان و ارگان رسمی حزب «جبهه خلق» انجام شده است.

اين روزنامه با مقاله ای با تيتر «علی اف به آغوش کشوری می افتد که هر لحظه احتمال بر زمين خوردن رژيم حاکم بر آن وجود دارد»، می افزايد: « خالی ماندن صندلی سفير امريکا در آذربايجان به مدت يک ونيم سال به خودی خود نشان دهنده سردی روابط امريکا با آذربايجان است. از طرفی همکاری های نظامی تنگاتنگ روسيه و ارمنستان و تلاش ترکيه برای عادی سازی روابط با ارمنستان دولت آذربايجان را برای حل مناقشه قره باغ کوهستانی مايوس ساخته است. با اين حال، نشان دادن ماهيچه و نمايش عضله برای غرب با حربه نزديکی به ايران برای دولت علی اف عواقب شديدی خواهد داشت».

با اينهمه مقامات آذربايجان و ايران بر لزوم افزايش مبادلات تجاری دو کشور تا مرز ۱۰ ميليارد دلار، صادرات ۵-۱۰ ميليارد متر مکعبی گاز آذربايجان به ايران و همکاريهای منطقه ای تاکيد دارند. هم اکنون حجم مبادلات تجاری ميان دو کشور ۶۰۰ ميليون دلار برآورد می شود.
XS
SM
MD
LG