شنبه هفدهم مرداد روز خبرنگار در ایران بود. اما بعد از نزدیک به دو ماه که از وقایع پس از انتخابات ریاست جمهوری در ایران و شدت گرفتن دستگیریها، سرکوبها، خونریزیها و بستن فضای جامعه میگذرد، وضعیت مطبوعات به گونهای است که بسیاری از کارشناسان، این دوره را تاریکترین روزها برای روزنامهنگاران خواندهاند.
علاوه بر آن،حبس بیش از ۴۰ روزنامهنگار ایرانی در اوین و کشته شدن دستکم یک خبرنگار در جریان اعتراضات خیابانی در تهران،فرا رسیدن روز خبرنگار را در موقعیت متفاتی نسبت به سالهای قبل قرار داده است.
اگرچه روز هفدهم مرداد را در ایران، به مناسبت کشته شدن محمود صارمی، خبرنگار ایرنا در مزار شریف به دست طالبان، روز خبرنگار نامیدهاند، اما ایران خود، عنوان بزرگترین زندان روزنامهنگاران در جهان لقب گرفته است.
رضا معینی، مسئول بخش ایران در سازمان گزارشگران بدون مرز، چشمانداز روزنامهنگاری ایران را در چنین روزی اینگونه به دست میدهد: «با اینکه روز جهانی آزادی مطبوعات و روز خبرنگار در اصل سوم می یا ۱۳ اردیبهست است، اما چون در هر کشوری به صورت ملی یک روز را تعیین میکنند، ما هر سال در چنین روزی، به انجمن صنفی روزنامهنگاران ایران و روزنامهنگاران ایرانی روز خبرنگار را تبریک گفتیم. اما متأسفانه هر سال دریغ از پارسال، از ۱۲ سال پیش تا امروز در هر سال ما اشاره کردیم که وضعیت مطبوعات، وضعیت مناسبی نیست».
آقای معینی ادامه میدهد: «امسال متأسفانه باید بگوییم که این روز، در اصل به نوعی روز مرگ خبرنگار است. ما ۴۲ خبرنگار در ایران در زندان داریم. تعداد زیادی خبرنگار بیکار داریم و تعداد زیادی خبرنگار داریم که آزاد اما در عین حال زندانی هستند. هر روزه احضار میشوند، تهدید میشوند و روزنامهنگارانی که حتی نزدیک به روزنامههای اصلاحطلب نبودند، نیز در دوره اخیر مورد تهدید قرار گرفتند».
مسئول بخش ایران در سازمان گزارشگران بدون مرز گفتههای خود را این گونه به پایان میبرد: «اگر بخواهم خلاصه کنم این روز را، روز تأسفباری است که در دو کلمه میشود، خلاصهاش کرد. [بند] ۲۰۹ و دادگاههای فرمایشی که امروز در جریان هستند. در همین روز آقای زیدآبادی، چهره برجسته روزنامهنگاری کشور را با آن وضع به دادگاه بردند، بدون حضور وکلا و بدون امکان دفاع. میتوانیم بگوییم که فضای کلی مطبوعات، مطبوعاتی نیست. فضای تیرهای است و شاید در تاریخ معاصر ایران سابقه نداشته این چنین فشار و این گونه رعب و وحشت در میان جامعه مطبوعاتی ما ایجاد شود.»
در حالی که به گفته آمار اعلام شده و ناظران مطبوعات در ایران، دهها روزنامه نگار در زندان به سر میبرند، سانسور در بالاترین حد اعمال میشود و حتی مطالب روزنامهها، روزانه از سوی نمایندگان دادستان تهران، سعید مرتضوی در تحریریه یا چاپخانه کنترل میشود، انجمن صنفی روزنامهنگاران به دستور سعید مرتضوی پلمب شد.
انجمن صنفی روزنامهنگاران تنها نهاد مستقلی است که در سالهای اخیر از حقوق روزنامهنگاران حمایتهایی به عمل آورده است.
بدرالسادات مفیدی، دبیر انجمن صنفی روزنامهنگاران هفته پیش در گفتوگویی با رادیو فردا درباره چگونگی این اتفاق، آن هم در آستانه روز خبرنگار چنین گفته بود: «ساعت ۹ شب در ساعت غیر اداری، زمانی که کارکنان انجمن آنجا حضور نداشتند، آمده بودند به محل انجمن و در زدند که طبقه پائین انجمن ساختمان تعاونی مسکن انجمن است، مدیرعامل تعاونی در آنجا حضور داشته. در را باز کرده و با پنج مأمور مواجه شده که با دوربین فیلمبرداری از همان لحظه ورود فیلمبرداری می کردند».
خانم مفیدی در ادامه توضیح داده بودند که «وارد شدند و گفتند حکم پلمب انجمن را داریم. حکم را هم تحویل ندادند. فقط نشان دادند که با امضای دادستان تهران آقای مرتضوی بوده که دستور پلمب اینجا را داده است. اتفاق درست در شب روزی افتاده که مراسم تحلیف آقای احمدینژاد در مجلس بوده و من معتقدم برخوردی که با انجمن صورت گرفته، متأثر از همین فضای امنیتی است و هیچ ربطی به مسائل حقوقی انجمن یا اختلافات حقوقی انجمن با وزارت کار ندارد.»
سالگرد روز خبرنگار در ایران درحالی فرا میرسد که از سوی جامعه مطبوعات با سردی و سکوت رو در رو بوده است. برخلاف سالهای گذشته، روزنامههای تهران، یا هیچ اشارهای به فرارسیدن این روز نداشتهاند یا با اشارهای گذرا از آن عبور کردهاند.
علاوه بر آن،حبس بیش از ۴۰ روزنامهنگار ایرانی در اوین و کشته شدن دستکم یک خبرنگار در جریان اعتراضات خیابانی در تهران،فرا رسیدن روز خبرنگار را در موقعیت متفاتی نسبت به سالهای قبل قرار داده است.
اگرچه روز هفدهم مرداد را در ایران، به مناسبت کشته شدن محمود صارمی، خبرنگار ایرنا در مزار شریف به دست طالبان، روز خبرنگار نامیدهاند، اما ایران خود، عنوان بزرگترین زندان روزنامهنگاران در جهان لقب گرفته است.
رضا معینی، مسئول بخش ایران در سازمان گزارشگران بدون مرز، چشمانداز روزنامهنگاری ایران را در چنین روزی اینگونه به دست میدهد: «با اینکه روز جهانی آزادی مطبوعات و روز خبرنگار در اصل سوم می یا ۱۳ اردیبهست است، اما چون در هر کشوری به صورت ملی یک روز را تعیین میکنند، ما هر سال در چنین روزی، به انجمن صنفی روزنامهنگاران ایران و روزنامهنگاران ایرانی روز خبرنگار را تبریک گفتیم. اما متأسفانه هر سال دریغ از پارسال، از ۱۲ سال پیش تا امروز در هر سال ما اشاره کردیم که وضعیت مطبوعات، وضعیت مناسبی نیست».
آقای معینی ادامه میدهد: «امسال متأسفانه باید بگوییم که این روز، در اصل به نوعی روز مرگ خبرنگار است. ما ۴۲ خبرنگار در ایران در زندان داریم. تعداد زیادی خبرنگار بیکار داریم و تعداد زیادی خبرنگار داریم که آزاد اما در عین حال زندانی هستند. هر روزه احضار میشوند، تهدید میشوند و روزنامهنگارانی که حتی نزدیک به روزنامههای اصلاحطلب نبودند، نیز در دوره اخیر مورد تهدید قرار گرفتند».
مسئول بخش ایران در سازمان گزارشگران بدون مرز گفتههای خود را این گونه به پایان میبرد: «اگر بخواهم خلاصه کنم این روز را، روز تأسفباری است که در دو کلمه میشود، خلاصهاش کرد. [بند] ۲۰۹ و دادگاههای فرمایشی که امروز در جریان هستند. در همین روز آقای زیدآبادی، چهره برجسته روزنامهنگاری کشور را با آن وضع به دادگاه بردند، بدون حضور وکلا و بدون امکان دفاع. میتوانیم بگوییم که فضای کلی مطبوعات، مطبوعاتی نیست. فضای تیرهای است و شاید در تاریخ معاصر ایران سابقه نداشته این چنین فشار و این گونه رعب و وحشت در میان جامعه مطبوعاتی ما ایجاد شود.»
در حالی که به گفته آمار اعلام شده و ناظران مطبوعات در ایران، دهها روزنامه نگار در زندان به سر میبرند، سانسور در بالاترین حد اعمال میشود و حتی مطالب روزنامهها، روزانه از سوی نمایندگان دادستان تهران، سعید مرتضوی در تحریریه یا چاپخانه کنترل میشود، انجمن صنفی روزنامهنگاران به دستور سعید مرتضوی پلمب شد.
انجمن صنفی روزنامهنگاران تنها نهاد مستقلی است که در سالهای اخیر از حقوق روزنامهنگاران حمایتهایی به عمل آورده است.
بدرالسادات مفیدی، دبیر انجمن صنفی روزنامهنگاران هفته پیش در گفتوگویی با رادیو فردا درباره چگونگی این اتفاق، آن هم در آستانه روز خبرنگار چنین گفته بود: «ساعت ۹ شب در ساعت غیر اداری، زمانی که کارکنان انجمن آنجا حضور نداشتند، آمده بودند به محل انجمن و در زدند که طبقه پائین انجمن ساختمان تعاونی مسکن انجمن است، مدیرعامل تعاونی در آنجا حضور داشته. در را باز کرده و با پنج مأمور مواجه شده که با دوربین فیلمبرداری از همان لحظه ورود فیلمبرداری می کردند».
خانم مفیدی در ادامه توضیح داده بودند که «وارد شدند و گفتند حکم پلمب انجمن را داریم. حکم را هم تحویل ندادند. فقط نشان دادند که با امضای دادستان تهران آقای مرتضوی بوده که دستور پلمب اینجا را داده است. اتفاق درست در شب روزی افتاده که مراسم تحلیف آقای احمدینژاد در مجلس بوده و من معتقدم برخوردی که با انجمن صورت گرفته، متأثر از همین فضای امنیتی است و هیچ ربطی به مسائل حقوقی انجمن یا اختلافات حقوقی انجمن با وزارت کار ندارد.»
سالگرد روز خبرنگار در ایران درحالی فرا میرسد که از سوی جامعه مطبوعات با سردی و سکوت رو در رو بوده است. برخلاف سالهای گذشته، روزنامههای تهران، یا هیچ اشارهای به فرارسیدن این روز نداشتهاند یا با اشارهای گذرا از آن عبور کردهاند.