لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
شنبه ۳ آذر ۱۴۰۳ تهران ۰۶:۰۲

مرحله‌ای جدید در مشارکت ایران و اسرائیل در پروژه منطقه‌ای «سزامی»


ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن در مراسم ایجاد سنگ بنای پروژه منطقه‌ای سزامی در سال ۲۰۰۳
ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن در مراسم ایجاد سنگ بنای پروژه منطقه‌ای سزامی در سال ۲۰۰۳
روزنامه اسرائیلی هاآرتص نوشت که جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل این هفته برای شرکت در یک پروژه علمی بزرگ در کشور اردن تعهد سپرده‌اند. پروژه منطقه‌ای شتابگر سینکروترون موسوم به سزامی.

آصف اشتول- تراورینگ، خبرنگار روزنامه هاآرتص که خود در همایش شرکت داشت، می‌نویسد در هتلی که بر بخش اردنی دریای مرده مشرف است، نمایندگان علمی ایران و اسرائیل سه‌شنبه نهم نوامبر و با حضور نمایندگان کشورهای دیگری دور یک میز نشسته بودند تا آرزوی اردن برای میزبانی طرح علمی عظیم شتاب‌دهنده الکترون‌ها در خاک این کشور شود، عملی گردد.

از منطقه خاورمیانه و آسیا نمایندگانی از ترکیه، تشکیلات خودگردان فلسطینی، مصر، پاکستان، بحرین و قبرس در کنار نمایندگان اروپا و آمریکا در این همایش شرکت داشتند.

از حدود ۱۵ سال پیش روی اجرای طرح‌های علمی با مشارکت کشورهای خاورمیانه، که تقویت صلح را نیز امکان‌پذیر می‌کند، کار شده است.

همایش این هفته اردن یک طرح مشخص را دنبال کرد؛ برپایی تأسیسات برای پروژه عظیم تحقیق الکترون‌ها در خاک اردن؛ تنها در سی کیلومتری پل النبی، پل مرز زمینی میان اردن با اسرائیل.

دراین نشست علمی، چهره‌های آکادمیک کشورهای حاضر، از جمله ایران و اسرائیل، در چارچوب شورای موسوم به «سزامی» SESAME حضور یافته‌اند.

در نشست سه‌شنبه تصمیمات مهمی برای سرعت بخشی در آهنگ احداث ساختمان‌های لازم برای طرح گرفته شد؛ ترکیه، اسرائیل، اردن و مصر تصمیم گرفتند که هر یک بیست میلیون دلار در آن سرمایه‌گذاری کنند.

تا پیش از این، اسرائیل، اردن و مصر تنها هر یک حاضر به تعهد پنج میلیون دلاری بودند ولی آن را نیز به مشارکت ترکیه مشروط کرده بودند. اکنون ترکیه علیرغم مناسبات بسیار وخیم دو سال اخیر خود با اسرائیل، پاسخ مثبت داد و بیست میلیون دلار نیز تعهد سپرد.

سر کریس لولین اسمیت، یک بریتانیایی مدیر شورای «سزامی» به هاآرتص گفته است که دولت‌های مصر و ترکیه «۹۹ درصد» اطمینان داده‌اند که موافقت پارلمان‌های قاهره و آنکارا با این طرح، بدون مانع به دست خواهد آمد (در اسرائیل و اردن این تعهد مالی نیازی به کسب موافقت پارلمانی ندارد).

سرکریس لولین اسمیت به خبرنگار هاآرتص گفته است که اتحادیه اروپا و آمریکا بقیه نیازمالی این پروژه را تأمین خواهند کرد.

آقای اسمیت اسرائیل را به دلیل آمادگی و حتی «اصرار» در پیشبرد این همکاری، آن هم در شرایطی که با ایران و کشورهای اسلامی بسیاری مناسبات ندارد و روابطش نیز اخیراً نیز با ترکیه به شدت وخیم شده، مورد «تحسین» قرار داده است.

به نوشته هاآرتص، در پی موافقت اسرائیل، اردن، ترکیه و مصر، جمهوری اسلامی ایران نیز در این نشست خبر داد که انتقال کمک مالی به این طرح را متقبل خواهد شد و حتی تشکیلات خود گردان فلسطینی نیز ابراز آمادگی کرد که یک و نیم تا دو میلیون دلار را به این پروژه هدیه کند.

مدیر موسسه CERN، رالف هوییر نیز که در این نشست شرکت داشت، گفت که این نهاد اروپایی تحقیق اتم، حامی این مشارکت خاورمیانه‌ای برای تحقیق در الکترون‌ها خواهد شد.

مدیر کمیته برنامه‌ریزی و بودجه دولت اسرائیل، پروفسور مانوئل ترختنبرگ که در نشست اردن شرکت کرد، به هاآرتص گفت که «طرح عظیم شتاب الکترون‌ها بخشی از پروژه‌ای کم‌سابقه برای مشارکت علمی کشورهای منطقه است و (نظر به تحریم‌های منطقه‌ای در داشتن مناسبات با اسرائیل) بسیاری از دانشمندان و مؤسسات علمی اسرائیل مشتاقانه از این طرح پشتیبانی می‌کنند.

نهاد «سسمی» از اوسلو، و در نتیجه پیمان‌های صلح اولیه اسرائیل و فلسطینی‌ها که در دهه نود میلادی در نروژ به دست آمد، شالوده‌ریزی شد.

پروفسور الیعزر رابینوویچ، مدیرکل «کمیته عالی انرژی اسرائیل» که همراه با فیزیکدان سرجیو فوبینی، عضو CERN، پایه‌گذار این طرح بود، می‌گوید که «پس از فضای خوش‌بینی که در آن زمان نسبت به صلح در منطقه ایجاد شده بود، تلاش‌های جدی برای استفاده از دانشمندان به عنوان پلی در راه صلح مورد توجه قرار گرفت».

پروفسور رابینوویچ می‌گوید، تنها سه هفته پس از قتل اسحاق رابین، نخست‌وزیر اسرائیل، دانشمندانی از اسرائیل، مصر، اردن، فلسطین و مراکش در یک چادر در صحرای بادیه‌نشینان مصر گرد آمدند تا یاد رابین و تلاش‌هایش برای صلح را گرامی دارند اما در آنجا بود که جرقه برپایی طرح صلح علمی دانشمندان خاورمیانه زده شد.

پروفسور رابینوویچ می‌گوید که یک دقیقه سکوت دسته جمعی دانشمندان عرب به یاد رابین، هنوز در ذهنش طنین‌افکن است.

در پی رخدادهای خونین انتفاضه، ادامه نشست‌های علمی دانشمندان خاورمیانه به اروپا انتقال یافته بود ولی اکنون در سایه آرامش نسبی منطقه، دوباره نشست‌های نهاد «سزامی» به محل طبیعی خود؛ خاورمیانه، بازگشته است.

نقطه عطف پروژه شتاب‌دهنده الکترون‌ها، حمایت علمی دانشمندان اتم آلمانی است که با یاری آنها تجهیزات شتاب‌دهنده الکترون‌ها هم اینک در حال ساخت است.

پروفسور اسرائیلی رابینوویچ تأکید می‌کند که این طرح عظیم با پروژه علمی خیره‌کننده شتاب‌دهنده الکترون‌ها در سوئیس تفاوت دارد و اشعه لیزری ناشی از الکترون‌های شتاب‌دهنده در طرح خاورمیانه‌ای را می‌توان برای هدف‌های گوناگون مورد بهره‌برداری قرار داد؛ بسیار بهتر از اشعه‌های لیزر و رنتگن که اکنون در دسترس است.

پروفسور رابینوویچ معتقد است که نتایج این خدمت انسانی و علمی مشترک می‌تواند از جمله در عرصه‌های باستانشناسی، فیزیک، علوم انسانی، داروسازی، نانوتکنولوژی و محیط زیست بسیار مؤثر باشد.
XS
SM
MD
LG