همزمان با راه اندازی پایگاه اینترنتی موسوم به «جنبش مردمی ایران علیه قانون گریزی – موج قانون» که خبرگزاری ایرنا، آن را جنبشی خودجوش و با هدف شکایت از میرحسین موسوی معرفی کرده، حرف از محاکمه احتمالی محمد خاتمی، رئیس جمهوری سابق ایران است.
جواد کریمی قدوسی یکی از اعضای کمیسیون امنیت داخلی مجلس در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا، از احتمال محاکمه غیابی محمد خاتمی خبر داده است. وی می‌گوید این محاکمه براساس اعترافات چهره‌های اصلاح طلب بازداشت شده صورت خواهد گرفت.
با این حال تقی رحمانی، تحلیلگر مسایل سیاسی در ایران، در گفت‌وگو با رادیو فردا، براین باور است که با وجود تمایل بعضی گروه‌های افراطی برای انجام این محاکمه، عملی کردن چنین تصمیمی عواقب سنگینی برای جمهوری اسلامی خواهد داشت.
رادیو فردا: آقای رحمانی، شایعات اخیر در مورد احتمال محاکمه مقامات پیشین جمهوری اسلامی از جمله محمد خاتمی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
تقی رحمانی: به نظر من یک گرایش وجود دارد که معتقد است باید با ایجاد هیجان‌های پی در پی، اشتباه‌های گذشته را پوشانید و به سوی یک حالت توفانی رفت و توفان ایجاد کرد و در توفان، خیلی‌ها را به اصطلاح سرشان را زیر آب کرد.
آنها معتقدند چون قدرت دارند می‌توانند افراد را از بالا تحت کنترل در بیاورند. ولی اینکه این دیدگاه چقدر می‌تواند این را انجام دهد و عواقب آن را که خواهد سنجید، بستگی دارد به شرایط. به هرحال در درون راست افراطی چنین گرایشی هست که از آن بر می‌آید و توانش را هم دارد و یا تلاش می‌کند که به آن توان برسد.
تابه‌حال بعضی اتفاقاتی که می‌خواست بیافتد از طریق بازوهای اجرایی مثلاً بسیج دانشجویی یا بسیج طلاب، انجام می‌شد. ولی الان بحث رسیدگی احتمالی به اتهامات آقای خاتمی را یکی از اعضای کمیسیون امنیت داخلی مجلس مطرح می‌کند. آیا می‌توانیم بگوییم که این بر جدی بودن اراده‌ای دلالت می‌کند که می‌خواهند هرطور که شده به هسته مرکزی جنبش مردم برسند؟
این به نظر من برای کل جامعه و حتی برای آن جناح، صد در صد عواقب خطرناکی خواهد داشت. ولی این که بتوانند بکنند یک بحث دیگر است. چون به نظر من آنچه امروز در ایران رخ داده، بحث گروه یا جریان سیاسی خاصی نیست.
بخشی از اقشار شهری میانه ایران که تعدادشان هم زیاد است و مهم هستند، احساس تحقیر و توهین می‌کنند. این اقشار شهری انگار یک حرکت ضد تحقیر و توهین راه انداخته‌اند. یک حرکت ضد ظلم نیست. یعنی حرکتی بسیار مدنی است.
به نظر من، حتی اگر محاکمه هم بخواهد صورت بگیرد، اثر تعیین کننده‌ای بر این اعتراض نمی‌گذارد. این اعتراض تا مداوا نشود و جواب نگیرد، به شکل‌های مختلفی خودش را نشان خواهد داد. این اقشار شهری هستند که دولت و حاکمیت به آنها به شدت نیاز دارد. در بوروکراسی، در روابطی که دارد، در نیروی کار و فنآوری که دارد. اما آیا اینکه اتفاق بیافتد، بله، بخشی از آنها تمایل به این کار دارند و در روزنامه‌های مخصوص خودشان هم معمولاً می‌نویسند.
اگر فرض را بر این بگذاریم که یک روز اینها به توافقی رسیدند که مثلاً آقای خاتمی را به پای میز محاکمه بکشانند، فکر می‌کنید این اقدام چه هزینه‌ای برای حکومت ایران می‌تواند داشته باشد؟
بخشی از جناح راست به نظر من در این صورت ریزش خواهد کرد و مهم‌تر از این، افکار عمومی جهان و حکومت‌های جهان هم موضع مخالف خواهند گرفت. چون آقای خاتمی رئیس جمهوری بوده و نگاه آرامی به مسائل دارد و این هزینه سنگینی خواهد بود.
به نظر شما این هزینه سنگین که می‌گویید، به چه شکلی در سطح جامعه نمود پیدا می‌کند؟ یعنی واکنش مردم را به همراه دارد یا نه، ممکن است در درون حکومت اتفاقات دیگری بیافتد؟
به نظر من محاکمه اینها، حتی برخورد با اینها، چیزهای کمتر از این هم در جامعه ما، واکنش ایجاد می‌کند. دقت کنید مثلاً مراسم تحلیف و تنفیذ مراسم خوشحالی نبود. به مراسم عزا بیشتر شباهت داشت. الله‌اکبرهایی که در شهر تهران می‌گویند، حرکت‌هایی که وجود دارد. شهرهای کوچک هم اگر حرکتی نمی‌کنند، نارضایتی در آنها وجود دارد. الان، با این نوع رفتارهایی که در جامعه صورت گرفته است، خیلی زبان‌ها و دهن‌ها باز شده است.
شاید در دو روز سه روز اول یا ماه اول چیزی مشخص نشود، ولی بعدها اعتراضات شکل‌های گوناگونی به خودش می‌گیرد. در جهان هم همینطور خواهد بود. یعنی محاکمه کردن کسی مانند آقای خاتمی چیزهایی نیست که به راحتی حل شود و صد در صد هزینه‌های داخلی و خارجی دارد که برآوردش خیلی سنگین است. ولی گفتم جناح حادثه‌طلب جمهوری اسلامی هست که معمولاً این چیزها را به جان می خرد. حال باید دید.
جواد کریمی قدوسی یکی از اعضای کمیسیون امنیت داخلی مجلس در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا، از احتمال محاکمه غیابی محمد خاتمی خبر داده است. وی می‌گوید این محاکمه براساس اعترافات چهره‌های اصلاح طلب بازداشت شده صورت خواهد گرفت.
با این حال تقی رحمانی، تحلیلگر مسایل سیاسی در ایران، در گفت‌وگو با رادیو فردا، براین باور است که با وجود تمایل بعضی گروه‌های افراطی برای انجام این محاکمه، عملی کردن چنین تصمیمی عواقب سنگینی برای جمهوری اسلامی خواهد داشت.
رادیو فردا: آقای رحمانی، شایعات اخیر در مورد احتمال محاکمه مقامات پیشین جمهوری اسلامی از جمله محمد خاتمی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
تقی رحمانی: به نظر من یک گرایش وجود دارد که معتقد است باید با ایجاد هیجان‌های پی در پی، اشتباه‌های گذشته را پوشانید و به سوی یک حالت توفانی رفت و توفان ایجاد کرد و در توفان، خیلی‌ها را به اصطلاح سرشان را زیر آب کرد.
آنها معتقدند چون قدرت دارند می‌توانند افراد را از بالا تحت کنترل در بیاورند. ولی اینکه این دیدگاه چقدر می‌تواند این را انجام دهد و عواقب آن را که خواهد سنجید، بستگی دارد به شرایط. به هرحال در درون راست افراطی چنین گرایشی هست که از آن بر می‌آید و توانش را هم دارد و یا تلاش می‌کند که به آن توان برسد.
تابه‌حال بعضی اتفاقاتی که می‌خواست بیافتد از طریق بازوهای اجرایی مثلاً بسیج دانشجویی یا بسیج طلاب، انجام می‌شد. ولی الان بحث رسیدگی احتمالی به اتهامات آقای خاتمی را یکی از اعضای کمیسیون امنیت داخلی مجلس مطرح می‌کند. آیا می‌توانیم بگوییم که این بر جدی بودن اراده‌ای دلالت می‌کند که می‌خواهند هرطور که شده به هسته مرکزی جنبش مردم برسند؟
این به نظر من برای کل جامعه و حتی برای آن جناح، صد در صد عواقب خطرناکی خواهد داشت. ولی این که بتوانند بکنند یک بحث دیگر است. چون به نظر من آنچه امروز در ایران رخ داده، بحث گروه یا جریان سیاسی خاصی نیست.
بخشی از اقشار شهری میانه ایران که تعدادشان هم زیاد است و مهم هستند، احساس تحقیر و توهین می‌کنند. این اقشار شهری انگار یک حرکت ضد تحقیر و توهین راه انداخته‌اند. یک حرکت ضد ظلم نیست. یعنی حرکتی بسیار مدنی است.
به نظر من، حتی اگر محاکمه هم بخواهد صورت بگیرد، اثر تعیین کننده‌ای بر این اعتراض نمی‌گذارد. این اعتراض تا مداوا نشود و جواب نگیرد، به شکل‌های مختلفی خودش را نشان خواهد داد. این اقشار شهری هستند که دولت و حاکمیت به آنها به شدت نیاز دارد. در بوروکراسی، در روابطی که دارد، در نیروی کار و فنآوری که دارد. اما آیا اینکه اتفاق بیافتد، بله، بخشی از آنها تمایل به این کار دارند و در روزنامه‌های مخصوص خودشان هم معمولاً می‌نویسند.
اگر فرض را بر این بگذاریم که یک روز اینها به توافقی رسیدند که مثلاً آقای خاتمی را به پای میز محاکمه بکشانند، فکر می‌کنید این اقدام چه هزینه‌ای برای حکومت ایران می‌تواند داشته باشد؟
بخشی از جناح راست به نظر من در این صورت ریزش خواهد کرد و مهم‌تر از این، افکار عمومی جهان و حکومت‌های جهان هم موضع مخالف خواهند گرفت. چون آقای خاتمی رئیس جمهوری بوده و نگاه آرامی به مسائل دارد و این هزینه سنگینی خواهد بود.
به نظر شما این هزینه سنگین که می‌گویید، به چه شکلی در سطح جامعه نمود پیدا می‌کند؟ یعنی واکنش مردم را به همراه دارد یا نه، ممکن است در درون حکومت اتفاقات دیگری بیافتد؟
به نظر من محاکمه اینها، حتی برخورد با اینها، چیزهای کمتر از این هم در جامعه ما، واکنش ایجاد می‌کند. دقت کنید مثلاً مراسم تحلیف و تنفیذ مراسم خوشحالی نبود. به مراسم عزا بیشتر شباهت داشت. الله‌اکبرهایی که در شهر تهران می‌گویند، حرکت‌هایی که وجود دارد. شهرهای کوچک هم اگر حرکتی نمی‌کنند، نارضایتی در آنها وجود دارد. الان، با این نوع رفتارهایی که در جامعه صورت گرفته است، خیلی زبان‌ها و دهن‌ها باز شده است.
شاید در دو روز سه روز اول یا ماه اول چیزی مشخص نشود، ولی بعدها اعتراضات شکل‌های گوناگونی به خودش می‌گیرد. در جهان هم همینطور خواهد بود. یعنی محاکمه کردن کسی مانند آقای خاتمی چیزهایی نیست که به راحتی حل شود و صد در صد هزینه‌های داخلی و خارجی دارد که برآوردش خیلی سنگین است. ولی گفتم جناح حادثه‌طلب جمهوری اسلامی هست که معمولاً این چیزها را به جان می خرد. حال باید دید.
