با اینکه ایران به برگزاری دور تازه مذاکرات با گروه ۵+۱ در استانبول ابراز تمایل کرده است و عبدالله گل رئیس‌جمهور ترکیه نیز تمایل کشورش برای میزبانی این گفت‌وگوها را «در صورت رضایت طرفین» ابراز داشته بود، کاترین اشتون که از سوی گروه پنج به علاوه یک مسئولیت هدایت گفت‌وگوها با ایران را برعهده دارد، با پذیرش تاریخ ۱۴ آذر ماه (پنجم دسامبر) به عنوان زمان برگزاری مذاکرات، پیشنهاد کرد که این مذاکرات نه در ترکیه بلکه در سوئیس یا اتریش برگزار شود.
ایالات متحده آمریکا نیز با حمایت از پیشنهاد اتحادیه اروپا برای برگزاری دور نخست مذاکرات جدید هسته‌ای با ایران در «اروپای مرکزی» اعلام کرد که دور بعدی این مذاکرات همانگونه که ایران پیشنهاد کرده است، «می‌تواند» در ترکیه برگزار شود.
عارف کسکین، کارشناس مرکز مطالعات یورو-آسیای ترکیه، در گفت‌وگو با رادیو فردا، بر این عقیده است که تمایل ایران برای برگزاری دور جدید مذاکرات با گروه موسوم به ۵+۱ (پنج عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل به علاوه آلمان) در ترکیه تلاشی برای کشاندن مسیر مذاکرات به چهارچوب «بیانیه تهران» است.
«بیانیه تهران» که در ماه ژوئن سال جاری میان وزرای خارجه ایران، ترکیه و برزیل در حضور رهبران هر سه کشور به امضا رسید، حاوی توافق بر خروج هزار و ۲۰۰ کیلوگرم اورانیوم کم غلظت (۳.۵ درصد) و نگهداری آن به مدت یک سال در ترکیه و نهایتاً مبادله ان با ۱۲۰ کیلوگرم صفحه سوخت ۲۰ درصدی با یکی از کشورهای سازنده این نوع صفحات سوخت، برای بارگذاری در راکتور امیرآباد تهران است.
در بیانیه به صراحت از غرب خواسته شده بود که علاوه بر انجام این مبادله، حق ایران را در غنی‌سازی به رسمیت بشناسد. توافقی که آرامش خاطر کشورهای غربی از پتانسیل بالقوه ذخایر اورانیوم ایران برای ساخت سلاح هسته ای را فراهم نکرد.
آقای کسکین می‌گوید که ایران هم اکنون در انزوای سختی قرار گرفته و با توجه به قهر اخیر روسیه از ایران و سیاست نزدیکی به شرق ترکیه، می‌خواهد از فرصت به وجود آمده نهایت استفاده را بکند.
وی می‌گوید: «اخیراً موضع ترکیه به ایران نزدیک‌تر شده و به همان نسبت روابط ترکیه و غرب سردتر شده است. ایران حتی کوشش دارد که ترکیه را هم درگیر میانجیگری برنامه هسته‌ای خودش با کشورهای غربی بکند. ایران خواهان احیای مذاکرات در چهارچوب بیانیه تهران است و ترکیه را تنها حامی قدرتمند خود در مقابل غرب به حساب می‌آورد».
هفته گذشته آقای متکی وزیر خارجه ایران در بیاناتی اظهار کرده بود که ایران به خاطر «صداقت» ترکیه، مایل است که مذاکرات ۵+۱ با تهران در این کشور انجام پذیرد.
آقای کسکین می‌گوید که نزدیکی ایران و ترکیه باعث ایجاد تنش‌هایی میان آنکارا، اسرائیل و غرب شده است و به نظر این کارشناس سیاسی، در جمع‌بندی کلی ریسک نزدیکی ترکیه به ایران از دستاوردهای آن به مراتب بیشتر است و حتی پیشنهاد میانجیگری ایران می‌تواند دامی برای آنکارا باشد.
وی ادامه می‌دهد: «حساسیت اساسی امریکا بر ترکیه بیشتر حول روابط این کشور با ایران است. ایران این موضوع را به خوبی می‌داند و شاید آگاهانه با وارد کردن ترکیه به مناقشه هسته‌ای خودش خواهان متلاطم کردن هر چه بیشتر روابط ترکیه با غرب است و بهتر است که مقامات ترکیه کمی محتاطانه در مورد میانجیگری برنامه هسته‌ای تهران تصمیم بگیرند».
به گفته این کارشناس مرکز مطالعات یورو-آسیای ترکیه، ایران با تأکید بر میانجیگری ترکیه در مقابل رد این پیشنهاد از سوی کشورهای ۵+۱، عملاً سناریویی چیده است که به آنکار تلقین کند که غرب بر خلاف ایران اعتماد و جایگاهی برای ترکیه قائل نیست. ایران مصرانه خواهان بر هم زدن روابط ترکیه و غرب است. این می‌تواند دامی بر سر راه ترکیه و به زیان این کشور باشد.
به عقده این کارشناس ترک، ترکیه عملاً سیاستی متمایل به ایران دارد و هرگز نمی‌تواند نقش میانجی بی‌طرف میان ایران و غرب را ایفا کند و در صورتی که وارد این معرکه شود و باز هم جانب ایران را بگیرد، ممکن است روابطش با دنیای غرب دستخوش تنش‌های شدید شود.
آقای کسکین همچنین می‌گوید که سیاست کنونی ترکیه در مسیری نیست که نتایج مثبتی برای حل برنامه هسته‌ای ایران به ارمغان آورد و به همین خاطر نباید بیش از این بر طبل میانجیگری بگوبد.
وی می‌افزاید:«به صراحت باید اعتراف کرد که بعد از بیانیه تهران، ترکیه نه تنها نتیجه مثبتی در مسیر حل مناقشه هسته‌ای ایران حاصل نکرد، بلکه حتی خودش نیز به قسمتی از مشکل هسته‌ای ایران تبدیل شد که بایستی دامنش را از این معرکه بیرون بکشد».
وی می‌گوید در شرایطی که هنوز ۵+۱ و ایران نتوانسته‌اند موضوع مذاکرات را مشخص کنند، یعنی هیچ زمینه‌ای برای حصول شانس باز شدن این گره وجود ندارد، ترکیه می‌خواهد چه نقش مثبتی در این مذاکرات «بی سر و ته» داشته باشد؟
آخرین دور گفت‌وگوهای ایران و گروه پنج به علاوه یک در مهرماه سال ۸۸ در ژنو سوئیس برگزار شد و توافق کلی حاصل از این نشست مبنی بر تبادل سوخت با هدف تأمین سوخت مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران، چند هفته بعد در وین میان نمایندگان ایران و کشورهای فرانسه، روسیه و آمریکا، تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به بحث گذاشته شد که با تعلل ایران در ارائه پاسخ نهایی به این پیشنهاد و اصرار ایران بر آغاز غنی‌سازی ۲۰ درصدی در داخل کشور، علاوه بر متوقف کردن مذاکرات هسته‌ای، به اجماع کشورهای غربی برای تصویب دور چهارم تحریم‌های ایران در شورای امنیت انجامید.
در پی بیانیه تهران و رد این توافق از طرف آمریکا و غرب، چهارمین دور تحریم‌ها علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب رسید؛ تحریم‌هایی که با محدودیت‌های یکجانبه وضع شده از سوی اروپا و آمریکا تکمیل شد تا به گفته ناظران سیاسی، ایران را متحمل سخت‌ترین تحریم‌ها و محدودیت‌هایی کند که تا کنون با آن مواجه بوده است.
قرار است دور جدید مذاکرات در پنج ماه دسامبر سال جاری پی‌گیری شود، با اینهمه ایران مایل است که حول بسته پیشنهادی خود که سال گذشته تدوین کرده و به غرب ارئه کرد مذاکره کند. بسته پیشنهادی ایران بدون اشاره به برنامه هسته‌ای این کشور، پیرامون موضوعات کلی، از جمله امنیت منطقه و مدیریت جهان است.
ایالات متحده آمریکا نیز با حمایت از پیشنهاد اتحادیه اروپا برای برگزاری دور نخست مذاکرات جدید هسته‌ای با ایران در «اروپای مرکزی» اعلام کرد که دور بعدی این مذاکرات همانگونه که ایران پیشنهاد کرده است، «می‌تواند» در ترکیه برگزار شود.
عارف کسکین، کارشناس مرکز مطالعات یورو-آسیای ترکیه، در گفت‌وگو با رادیو فردا، بر این عقیده است که تمایل ایران برای برگزاری دور جدید مذاکرات با گروه موسوم به ۵+۱ (پنج عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل به علاوه آلمان) در ترکیه تلاشی برای کشاندن مسیر مذاکرات به چهارچوب «بیانیه تهران» است.
«بیانیه تهران» که در ماه ژوئن سال جاری میان وزرای خارجه ایران، ترکیه و برزیل در حضور رهبران هر سه کشور به امضا رسید، حاوی توافق بر خروج هزار و ۲۰۰ کیلوگرم اورانیوم کم غلظت (۳.۵ درصد) و نگهداری آن به مدت یک سال در ترکیه و نهایتاً مبادله ان با ۱۲۰ کیلوگرم صفحه سوخت ۲۰ درصدی با یکی از کشورهای سازنده این نوع صفحات سوخت، برای بارگذاری در راکتور امیرآباد تهران است.
در بیانیه به صراحت از غرب خواسته شده بود که علاوه بر انجام این مبادله، حق ایران را در غنی‌سازی به رسمیت بشناسد. توافقی که آرامش خاطر کشورهای غربی از پتانسیل بالقوه ذخایر اورانیوم ایران برای ساخت سلاح هسته ای را فراهم نکرد.
آقای کسکین می‌گوید که ایران هم اکنون در انزوای سختی قرار گرفته و با توجه به قهر اخیر روسیه از ایران و سیاست نزدیکی به شرق ترکیه، می‌خواهد از فرصت به وجود آمده نهایت استفاده را بکند.
وی می‌گوید: «اخیراً موضع ترکیه به ایران نزدیک‌تر شده و به همان نسبت روابط ترکیه و غرب سردتر شده است. ایران حتی کوشش دارد که ترکیه را هم درگیر میانجیگری برنامه هسته‌ای خودش با کشورهای غربی بکند. ایران خواهان احیای مذاکرات در چهارچوب بیانیه تهران است و ترکیه را تنها حامی قدرتمند خود در مقابل غرب به حساب می‌آورد».
هفته گذشته آقای متکی وزیر خارجه ایران در بیاناتی اظهار کرده بود که ایران به خاطر «صداقت» ترکیه، مایل است که مذاکرات ۵+۱ با تهران در این کشور انجام پذیرد.
آقای کسکین می‌گوید که نزدیکی ایران و ترکیه باعث ایجاد تنش‌هایی میان آنکارا، اسرائیل و غرب شده است و به نظر این کارشناس سیاسی، در جمع‌بندی کلی ریسک نزدیکی ترکیه به ایران از دستاوردهای آن به مراتب بیشتر است و حتی پیشنهاد میانجیگری ایران می‌تواند دامی برای آنکارا باشد.
وی ادامه می‌دهد: «حساسیت اساسی امریکا بر ترکیه بیشتر حول روابط این کشور با ایران است. ایران این موضوع را به خوبی می‌داند و شاید آگاهانه با وارد کردن ترکیه به مناقشه هسته‌ای خودش خواهان متلاطم کردن هر چه بیشتر روابط ترکیه با غرب است و بهتر است که مقامات ترکیه کمی محتاطانه در مورد میانجیگری برنامه هسته‌ای تهران تصمیم بگیرند».
به گفته این کارشناس مرکز مطالعات یورو-آسیای ترکیه، ایران با تأکید بر میانجیگری ترکیه در مقابل رد این پیشنهاد از سوی کشورهای ۵+۱، عملاً سناریویی چیده است که به آنکار تلقین کند که غرب بر خلاف ایران اعتماد و جایگاهی برای ترکیه قائل نیست. ایران مصرانه خواهان بر هم زدن روابط ترکیه و غرب است. این می‌تواند دامی بر سر راه ترکیه و به زیان این کشور باشد.
به عقده این کارشناس ترک، ترکیه عملاً سیاستی متمایل به ایران دارد و هرگز نمی‌تواند نقش میانجی بی‌طرف میان ایران و غرب را ایفا کند و در صورتی که وارد این معرکه شود و باز هم جانب ایران را بگیرد، ممکن است روابطش با دنیای غرب دستخوش تنش‌های شدید شود.
آقای کسکین همچنین می‌گوید که سیاست کنونی ترکیه در مسیری نیست که نتایج مثبتی برای حل برنامه هسته‌ای ایران به ارمغان آورد و به همین خاطر نباید بیش از این بر طبل میانجیگری بگوبد.
وی می‌افزاید:«به صراحت باید اعتراف کرد که بعد از بیانیه تهران، ترکیه نه تنها نتیجه مثبتی در مسیر حل مناقشه هسته‌ای ایران حاصل نکرد، بلکه حتی خودش نیز به قسمتی از مشکل هسته‌ای ایران تبدیل شد که بایستی دامنش را از این معرکه بیرون بکشد».
وی می‌گوید در شرایطی که هنوز ۵+۱ و ایران نتوانسته‌اند موضوع مذاکرات را مشخص کنند، یعنی هیچ زمینه‌ای برای حصول شانس باز شدن این گره وجود ندارد، ترکیه می‌خواهد چه نقش مثبتی در این مذاکرات «بی سر و ته» داشته باشد؟
آخرین دور گفت‌وگوهای ایران و گروه پنج به علاوه یک در مهرماه سال ۸۸ در ژنو سوئیس برگزار شد و توافق کلی حاصل از این نشست مبنی بر تبادل سوخت با هدف تأمین سوخت مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران، چند هفته بعد در وین میان نمایندگان ایران و کشورهای فرانسه، روسیه و آمریکا، تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به بحث گذاشته شد که با تعلل ایران در ارائه پاسخ نهایی به این پیشنهاد و اصرار ایران بر آغاز غنی‌سازی ۲۰ درصدی در داخل کشور، علاوه بر متوقف کردن مذاکرات هسته‌ای، به اجماع کشورهای غربی برای تصویب دور چهارم تحریم‌های ایران در شورای امنیت انجامید.
در پی بیانیه تهران و رد این توافق از طرف آمریکا و غرب، چهارمین دور تحریم‌ها علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب رسید؛ تحریم‌هایی که با محدودیت‌های یکجانبه وضع شده از سوی اروپا و آمریکا تکمیل شد تا به گفته ناظران سیاسی، ایران را متحمل سخت‌ترین تحریم‌ها و محدودیت‌هایی کند که تا کنون با آن مواجه بوده است.
قرار است دور جدید مذاکرات در پنج ماه دسامبر سال جاری پی‌گیری شود، با اینهمه ایران مایل است که حول بسته پیشنهادی خود که سال گذشته تدوین کرده و به غرب ارئه کرد مذاکره کند. بسته پیشنهادی ایران بدون اشاره به برنامه هسته‌ای این کشور، پیرامون موضوعات کلی، از جمله امنیت منطقه و مدیریت جهان است.
