همکاری روسیه و ایران در شرایطی که مسکو اصرار دارد به‌رغم تحریم‌های غرب منزوی نشده اما شرکای تجاری‌اش در تمام عرصه‌ها به طور جدی کاهش یافته، از موضوعات مهم رسانه‌های روسی شده و هفتهٔ گذشته مشارکت مسکو و تهران در ساخت خودرو به‌ویژه در کانون توجه بود. شهروندان روس معتقدند گسترش همکاری‌های دوجانبه به نفع دو کشور است.
روس‌ها دربارهٔ ایران چه فکر می‌کنند؟
بنیاد افکار عمومی نتایج نظرسنجی ویژه روابط روسیه و ایران را منتشر کرد و از آن برمی‌آید اکثر شهروندان روسیه شناخت چندانی از ایران ندارند اما گسترش روابط با این کشور را به نفع مسکو و تهران می‌دانند.
براساس این نظرسنجی، وقتی‌که شهروندان روس نام ایران را می‌شنوند، ۳۷ درصد اصلاً نمی‌دانند ویژگی‌های این کشور چیست و در ذهن ۱۹ درصد «جنگ و تروریسم و بحران» تداعی می‌شود. ۳۰ درصد اذعان می‌کنند هیچ شناختی از ایران ندارند، ۴۶ درصد فکر می‌کنند ایران کشوری مترقی و پیشرفته است و ۲۳ درصد بر این باورند که ایران کشوری عقب‌مانده است و مردم ایران در شرایط بسیار بدتر از مردم روسیه زندگی می‌کنند.
۵۷ درصد از پاسخ‌دهندگان به این نظرسنجی معتقدند فرهنگ و ارزش‌ها و طرز زندگی در ایران تفاوت بسیاری با روسیه دارد. در عین حال ۶۵ درصد می‌گویند گسترش همکاری روسیه و ایران به نفع دو کشور است و ۴۴ درصد اصرار دارند سود این همکاری از ریسک‌های موجود بیشتر است.
۶۷ درصد روابط کنونی مسکو و تهران را خوب و مثبت توصیف می‌کنند و بیش از نیمی بر این عقیده‌اند که در سفر اخیر ولادیمیر پوتین به تهران دو کشور راه‌های گسترش همکاری‌های بین‌المللی و تقویت مناسبت تجاری از جمله خرید و فروش سلاح به توافق رسیده‌اند؛ البته ۸۸ درصد اصلاً نمی‌دانستند رئیس‌جمهور روسیه به ایران سفر کرده بود و هدف وی چه بوده است.
خودروسازی مهم‌ترین عرصهٔ همکاری روسیه و ایران می‌شود؟
از دوشنبه نمایشگاه صنعت خودرو در مسکو افتتاح شد و به گفتهٔ مقامات ایرانی این کشور بزرگ‌ترین غرفه را به خود اختصاص داده که «در تاریخ نمایشگاه‌های برون‌مرزی کم‌سابقه است».
وزیر صمت و رئیس سازمان توسعهٔ تجارت ایران هیئتی متشکل از نمایندگان ۵۰ شرکت قطعه‌سازی و خودروسازی ایرانی به روسیه را همراهی کرده‌اند و از گشایش «صفحهٔ درخشان» همکاری روسیه و ایران در این عرصه خبر می‌دهند.
البته بسیاری از صاحب‌نظران همکاری با ایران در این زمینه را از روی ناچاری می‌دانند، می‌گویند مدل‌های پیشنهادی کهنه است و مشکلات ایمنی دارد، بسیاری به‌درستی نمی‌فهمند ایران که خود تحت تحریم است و صنعت خودروسازی در این کشور با مشکل روبه‌روست چه کمکی می‌تواند به روسیه ارائه دهد و کسانی که از قبل خودروهای ایرانی خریده بودند توصیه نمی‌کنند کسی سراغ «خودروهای پیرمردی» باشد. ضمناً به دلیل تعرفه‌ها و مالیات، نیز خودروهای ساخت ایران در روسیه نسبتاً گران تمام خواهد شد.
مشارکت ایران در اقدامات نظامی-امنیتی روسیه
مهم‌ترین خبر هفتهٔ گذشته، حضور ایران در نمایشگاه تجهیزات نظامی، کنفرانس امنیتی و بازی‌‌های ارتش‌ها بود که برخی از مسابقات‌اش نیز در ایران برگزار شد. در میان گزارش‌ها از احتمال ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین، هواپیماهای بدون سرنشین که در غرفهٔ ایران در نمایشگاه مسکو به نمایش گذاشته شد بیش از همه مورد توجه قرار گرفت. «همکاری با ایران که ۴۰ سال در مقابل غرب ایستادگی کرده، ورق برد راهبردی روسیه است و خدا را شکر که در جنگ روسیه با غرب، ایران می‌تواند کمبود پهپاد در روسیه را جبران کند».
برخی تحلیلگران روس معتقدند روسیه و ایران باید با گسترش همکاری‌های نظامی و همچنین مسلح کردن شبه‌نظامیان در خاورمیانه به طور مشترک با غرب مقابله کنند و این وظیفهٔ ایران است که حامی نظامی روسیه در جنگ اوکراین باشد چراکه «روسیه در غرب اوکراین، شبکهٔ اسلام‌گرا و مزدوران سوری و اسرائیلی را نابود و به تقویت امنیت ایران کمک می‌کند».
البته مقامات روس اصرار دارند روسیه جایگاه خود را به عنوان صادرکنندهٔ کلیدی تسلیحات از دست نداده، توجه مشتریان بین‌المللی از جمله عربستان سعودی و ترکیه به خرید سلاح از روسیه بسیار جدی است و همکاری‌های نظامی با ایران گسترش خواهد یافت.
این در حالی‌ست که گزارش‌ها حاکی‌ست روسیه پس از آغاز جنگ در اوکراین ناچار شد چند قرارداد تسلیحاتی خود را لغو کند و از صادرات تسلیحات به کشورهای دیگر انصراف دهد. گزارش‌ها حاکی است روسیه در نمایشگاه تسلیحاتی امسال نتوانسته نمونه‌های شاخص جدیدی عرضه کند و توجه بازدیدکنندگان عمدتاً به غرفه‌های چین و ایران جذب شده بود.
سایر عرصه‌های همکاری
با ادامهٔ دیدوبازدیدهای مقامات روسیه و ایران، دو کشور هفتهٔ گذشته دربارهٔ گسترش روابط در عرصهٔ قضایی و سینمایی به توافق رسیدند. همچنین ایران -یکی از تنها ۲۰ کشوری است که هنوز پذیرای توریست‌های روس هستند- اعلام کرد تدارکات استفاده از کارت بانکی روسی میر در مرحلهٔ پایانی قرار دارد.
احتمال ارسال قطعات هواپیما از ایران به روسیه همچنان تحت بررسی است، به‌ویژه که اکثر خطوط هوایی روسیه اذعان کرده‌اند برای تامین قطعه ناچارند هواپیماهای خود را اوراق کنند.
گسترش مبادلات تجاری دوجانبه نیازمند بهبود راه‌های ارتباطی و حمل‌ونقل است، از این رو ایجاد کریدور شمال-جنوب در اولویت قرار گرفته است. تحلیلگران روس معتقدند امید برای احیای روابط با غرب از میان رفته و تمام توجه باید به شرق و تقویت همکاری با چین، هند و ایران معطوف شود.
هفتهٔ گذشته در تاشکند که میزبان دومین همایش تجاری کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای بود، روسیه از این تمایل خود خبر داد. همزمان دیدار مقامات امنیتی کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای نشان داد اهداف مسکو محدود به عرصهٔ تجارت نیست بلکه کرملین درصدد است این سازمان را به کانون مقابله با آمریکا و متحدانش تبدیل کند و امیدوار است ایران و چین از این سیاست حمایت کنند.
ادامهٔ تنش بین روسیه و اسرائیل
ادامهٔ اختلاف‌ها بر سر فعالیت آژانس یهود در روسیه و حملات اخیر اسرائیل به سوریه بر تنش میان روسیه و اسرائیل افزوده. دادگاهی در مسکو که قرار بود هفتهٔ گذشته در رابطه با شکایت وزارت دادگستری روسیه علیه آژانس یهود حکم دهد، جلسهٔ خود را یک ماه به عقب انداخت و اجازه نداد طرفین مصالحه کنند. همزمان تماس تلفنی رؤسای جمهور روسیه و اسرائیل امید به رفع اختلاف‌ها و ادامهٔ فعالیت بلامانع آژانس یهود در روسیه را زنده نگه داشته است.
از سوی دیگر، حملهٔ اسرائیل به مواضعی در نزدیکی پایگاه نیروی دریایی روسیه در طرطوس که مطابق گزارش‌ها علیه اهداف ایران در سوریه انجام شد، مجدداً از سوی دیپلمات‌ها و نظامیان روس شدیداً محکوم شد. این دومین حملهٔ اسرائیل طی یک ماه و نیم گذشته به مناطق نزدیک به محل استقرار نیروهای روس است و این در حالی‌ست که اسرائیل طی چهار سال گذشته از حملات به این مناطق خودداری کرده بود.
به گزارش نزاویسیمایا گازتا، حملات اسرائیل در سوریه با تحولات پیرامون آژانس یهود در مسکو بی‌ارتباط نیست هرچند مقامات روسیه و اسرائیل تمایلی به تعمیق تنش ندارند.
جنایت جنگی روسیه در اوکراین
در حالی که رهبر جمهوری اسلامی، جنگ روسیه علیه اوکراین را اقدامی پیشگیرانه برای مقابله با حملهٔ احتمالی ناتو دانسته، پروپاگاندای کرملین پنهان نمی‌کند هدف اصلی روسیه، کشورگشایی و الحاق خاک اوکراین است. بسیاری از شواهد از قصد روسیه برای نسل‌کشی در اوکراین حکایت دارد و جملهٔ «به مردم اوکراین رحم نکنید» که میخائیل اولیانوف مذاکره‌کنندهٔ روسیه با ایران در توئیتر نوشته بود از سوی مقامات اوکراینی دعوت به نسل‌کشی تعبیر شده است.
اولیانوف پیش‌تر تصاویری از بوچا و سایر روستاهای شمال اوکراین پس از عقب‌نشینی نیروهای روس را ساختگی خوانده بود. این در حالی‌ست که هفتهٔ گذشته یک پایگاه تحقیقاتی روسی اسامی نظامیان روس که در حومهٔ کی‌یف مستقر بودند را افشا کرد و یکی از آنها گویا برای این‌که واحد نظامی‌شان مجدداً به جبهه اعزام نشود اذعان کرد زمانی که حومهٔ کی‌یف را اشغال کرده بودند، غارت و کشتار می‌کردند.
همزمان یک تکاور روس پس از فرار از جنگ و خروج مخفیانه از روسیه کتاب خاطرات خود از تصرف جنوب اوکراین را منتشر و در آن ضمن اعتراف به ارتکاب به جنایات جنگی از سوی نظامیان روس، از مردم اوکراین عذرخواهی کرد.
