روند طرح شکایت ایران از آمریکا به دلیل بازگرداندن تحریم‌ها علیه تهران از صبح دوشنبه پنج شهریور در دیوان بین‌المللی دادگستری، در شهر لاهه هلند، آغاز شد.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، جمهوری اسلامی بازگشت تحریم‌های آمریکا را «ناقض عهدنامه مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی بین ایران و آمریکا در سال ۱۹۵۵» دانسته است.
در نخستین جلسه دادگاه که صبح دوشنبه برگزار شد محسن محبی، رئیس مرکز امورحقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری ایران، به تشریح استدلال‌های جمهوری اسلامی در طرح این شکایت پرداخت و دولت فعلی آمریکا را متهم کرد که «قصد دارد با وضع شدیدترین تحریم‌ها، ایران را به زانو دربیاورد».
یک مقام دولت آمریکا پیش‌تر به خبرگزاری رویتر گفته بود که شکایت ایران «بی‌اساس» است و تیم آمریکا در لاهه «با قدرت تمام از ایالات متحده دفاع خواهد کرد».
مقام‌های رسمی واشینگتن هنوز در مورد این پرونده اظهار نظر نکرده‌اند، اما بنابر گمانه‌هایی که خبرگزاری‌ها از جمله رویترز مطرح کرده‌اند، تیم وکلای دولت آمریکا، دیوان بین‌المللی را «فاقد صلاحیت» در رسیدگی به این پرونده خواهند دانست.
این احتمال نیز مطرح شده است که وکلای آمریکایی از پابرجا نبودن «عهدنامه مودت» یا عدم نقض مفاد آن سخن بگویند.
جلسه استماع تیم آمریکایی روز سه‌شنبه برگزار خواهد شد.
پس از خروج دولت آمریکا از برجام که ۱۸ اردیبهشت صورت گرفت، دور نخست بازگشت تحریم‌ها علیه ایران از ۱۳ مرداد به اجرا درآمد و قرار است دور بعدی آن نیز از ۱۳ آبان آغاز شود.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، انتظار می‌رود چند ماه طول بکشد تا دیوان بین‌المللی تصمیم بگیرد آیا درخواست تهران برای ارائه یک حکم موقت را می‌پذیرد یا نه، در حالی‌که اعلام تصمیم نهایی نیز ممکن است سال‌ها طول بکشد.
دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه مستقر است و دادگاه ارشد سازمان ملل محسوب می‌شود. احکام این دیوان الزام‌آور است، با این‌حال این نهاد قدرت اجرایی ندارد و کشورهای مختلف بعضاً این احکام را نادیده گرفته‌اند.
دولت دونالد ترامپ، جمهوری اسلامی را متهم به ادامه «فعالیت‌های مخرب»، «حمایت از تروریسم» یا توسعه موشک‌های بالیستیک خود، پیش و پس از «توافق اتمی» کرده و خواستار مذاکرات تازه‌ای شده که تمامی رفتارها و اقدامات ایران را در برگیرد. تهران، اتهام «حمایت از تروریسم» و دخالت در امور کشورهای منطقه را رد کرده و می‌گوید برنامه موشکی آن بازدارنده و دفاعی ست.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا گفته حاضر است بدون پیش‌شرط با ایران گفت‌وگو کند، هرچند این را نیز بیان کرده که در نهایت تصمیم‌گیری در این مورد با مقام‌های تهران است و اگر مایل به مذاکره نباشند، او «اهمیتی نمی‌دهد». آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، مذاکره با آمریکا را «ممنوع» کرده است.
از زمانی که آمریکا از برجام خارج شده و نیز در پی بازگشت تحریم‌ها، اقتصاد ایران دچار تنش‌های شدیدی شده، پول ملی ارزش خود را به طور چشم‌گیری از دست داده، بهای سکه و کالاهای دیگر افزایش یافته، بسیاری از شرکت‌های بزرگ غربی ایران را ترک کرده‌اند و موجی از اعتراضات در شهرهای مختلف شکل گرفته‌است. مقام‌های آمریکایی می‌گویند این نتیجه بازگشت تحریم‌ها است. رهبر جمهوری اسلامی می‌گوید مشکل اصلی داخلی و مربوط به «عملکردها» است. وزیر خارجه ایران می‌گوید «دعوای داخلی، جو روانی را تکمیل کرده است».
