دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، روز دوشنبه تنها چند روز پس از اعلام راهبرد جدیدش در قبال ایران و توافق هستهای اعلام کرد که در حال اتخاذ اقدام لازم در این مورد است و پایان دادن کامل به توافق هستهای «احتمالی بسیار واقعی» است.
آقای ترامپ که پیشاپیش نشست کابینهاش در گفتوگو با خبرنگاران تأکید کرد که «از مورد سوءاستفاده قرار گرفتن خسته شده» و در حال اتخاذ اقدام لازم در قبال توافق هستهای ایران است.
او یادآور شد که این اقدام ممکن است به بهبود توافق هستهای منجر شود، «یا آن طور که برخی احتمالش را بیشتر میدانند» خروج آمریکا از این توافق را در پی داشته باشد.
آقای ترامپ روز جمعه با اشاره به معایب فراوان توافق هستهای ایران اعلام کرده بود که در چارچوب راهبرد جدیدش در قبال ایران، و بر پایه اطلاعات متقنی که در اختیارش قرار گرفته، قادر به تأیید پایبندی ایران به توافق هستهای نیست.
او هشدار داده بود که اگر نتوانیم با همکاری کنگره و متحدانمان به راه حلی برای این موضوع دست یابیم، از توافق هستهای کناره خواهیم گرفت.
آقای ترامپ و دولتش «رفتارهای بیثباتکننده ایران» را شاهدی بر عدم پایبندی تهران به توافقی میدانند که قرار است مشارکت ایران در صلح و ثبات منطقهای و جهانی را در پی داشته باشد.
اما رویکرد جدید آمریکا به توافق هستهای ایران، و این احتمال که کنگره آمریکا با استناد به عدم تأیید پایبندی از سوی دولت، با بازگرداندن تحریمهای ایران زمینهساز فسخ توافق هستهای شود، نگرانیهایی را در میان متحدان آمریکا برانگیخته است.
در این زمینه بر اساس اعلام دفتر ترزا می، نخستوزیر بریتانیا، در گفتوگوی تلفنی خانم می با امانوئل مکرون رئیسجمهور فرانسه، بر تعهد قاطع دو کشور به توافق هستهای ایران و اطمینان از اجرا شدن آن تأکید شده است.
در این گفتوگوی تلفنی که برای رایزنی در مورد تصمیم دونالد ترامپ به عدم تأیید پایبندی ایران به برجام صورت گرفته، رهبران دو کشور همچنین بر همکاری دو جانبه برای فشار بر ایران در زمینه اقدامات بیثباتکنندهاش در منطقه تأکید کردهاند.
ساعتی پیش از این گفتوگوی تلفنی خبرگزاری رویترز به نقل از آلیستون بارت، مقام ارشد وزارت خارجه بریتانیا نوشت که کشورش نگران پیامدهای تصمیم دونالد ترامپ در مورد برجام است.
آقای بارت که در پارلمان بریتانیا سخن میگفت، یادآور شد که دولت بریتانیا تصمیم رئیسجمهور آمریکا در مورد عدم تأیید پایبندی ایران به برجام را «مورد توجه قرار داده و نگران پیامدهای آن است».
رهبران سه کشور اروپایی حاضر در گفتوگوهای هستهای ایران، پیشتر هم در بیانیهای با وجود ابراز نگرانی در مورد رفتارهای منطقهای و آزمایشهای موشکی ایران، و نیز لزوم گفتوگو برای حل این موضوع، تأکید کرده بودند که باقی ماندن در این توافق را «در چارچوب منافع ملی مشترک خود» میدانند.
در این زمینه فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز دوشنبه یادآور شد که ادامه اجرای برجام از سوی همه طرفهای توافق، «تعهدی قوی برای اتحادیه اروپاست».
خانم موگرینی همچنین خبر داد که در اوائل ماه نوامبر از واشینگتن دیدار میکند تا از قانونگذاران آمریکایی بخواهد از توافق هستهای کنار نروند.
در چارچوب توافق هستهای ایران و قدرتهای جهانی که در تیرماه ۹۴ و پس از سالهای مذاکره در وین اتریش به دست آمد، بخشی از تحریمهای بینالمللی علیه تهران در ازای محدودیتهایی بر برنامه هستهای ایران مرتفع میشود.
مقامهای آمریکایی دلیل راهبرد سختگیرانه آمریکا در قبال ایران را «غیرقابل اعتماد بودن» حکومت ایران اعلام کردهاند، اما ایران معتقد است لغو توافق هستهای باعث بیاعتمادی کشورها به آمریکا میشود و گرچه تأکید میکند که قصد ندارد اولین کشوری باشد که از توافق هستهای وین خارج میشود.