جسد ابراهیم رئیسی در مشهد به خاک سپرده شد

آندری دودا، رئیس‌جمهور لهستان به دلیل مقایسه مرگ ابراهیم رئیسی در سانحه هلی‌کوپتر، با مرگ لخ کاچینسکی، رئیس‌جمهور پیشین لهستان، در سانحه هوایی ۱۴ سال پیش، با انتقاد لهستانی‌ها مواجه شده است.

او در پستی در شبکه اجتماعی ایکس ضمن تسلیت به مردم ایران نوشت: «کمتر ملتی چنین صفحات غم‌انگیزی را در کتاب‌های تاریخ خود دارد».

رئیس جمهور لهستان در ادامه، سانحه سقوط هلی‌کوپتر در ایران را که منجر به مرگ ابراهیم رئیسی شد، با حادثه‌ سقوط هواپیمایی که باعث مرگ لخ کاچینسکی شده بود مقایسه کرد و نوشت: «ما لهستانی‌ها که از سقوط هواپیمای دولتی لهستان در اسمولنسک روسیه ضربه خوردیم، احساس شوک و پوچی‌ای را که در قلب مردم و کشور، پس از فقدان ناگهانی نخبگان سیاسی و اجتماعی باقی می‌ماند، درک می‌کنیم».

لخ کاچینسکی رئیس‌جمهور لهستان در فاصله دسامبر سال ۲۰۰۵ تا ۱۰ آوریل ۲۰۱۰ بود. دهم آوریل روزی بود که او به همراه تمامی ۹۶ سرنشینان از جمله همسرش در سانحه سقوط هواپیمای توپولف-۱۵۴ در غرب روسیه کشته شد.

این نوشته آقای دودا اما به مذاق شماری از لهستانی‌ها خوش نیامد و آنها نحوه مقایسه شدن رئیس‌جمهور فقید این کشور با ابراهیم رئیسی را که مسئول اعدام هزاران نفر در دهه ۶۰ بوده است، نادرست دانستند.

یکی از این افراد در شبکه‌های اجتماعی با انتشار تصویری از فردی که در ایران با جرثقیل به دار آویخته شده نوشت: «دودا در سوگ یک جنایتگار و متحد پوتین است».

بارتوش ویلینسکی، سردبیر روزنامه گازتا ویبورچا نیز نوشته است هرچند آقای دودا به عنوان رئیس‌جمهور لهستان باید تسلیت بگوید اما مقایسه‌ای که او کرده «به شدت نادرست» است.

پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان درگذشت ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران و سایر سرنشینان در سانحه سقوط هلی‌کوپتر را تسلیت گفت.

در متنی که دفتر مطبوعاتی واتیکان به نقل از پاپ فرانسیس منتشر کرده آمده است:‌ «ارواح درگذشتگان را به خداوند بزرگ می‌سپارم و برای داغدیدگان و خانوده‌ محترمشان دعا می‌کنم».

او سپس گفته که «من در این شرایط سخت با تمام وجود خود را کنار مردم می‌بینم و با آنها همدردی می‌کنم».

«واتیکان نیوز»، وبسایت رسمی خبری واتیکان، نوشته که این متن خطاب به علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، نوشته شده است.

جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، از تصمیم دولت جو بایدن برای ابراز تسلیت به مناسبت کشته شدن ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران، در سانحه سقوط هلی‌کوپتر دفاع کرد و آن را یک «اقدام معمول» در رابطه با مرگ یکی از رهبران جهان دانست.

آقای کربی در عین حال ابراهیم رئيسی را مسئول نقض «بی‌رحمانه» حقوق بشر دانست و او را به دلیل حمایت ایران از گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی در خاورمیانه از جمله گروه افراطی حماس که «آشکارا به کشتار ۱۲۰۰ تن از مردم بی‌گناه اسرائیل انجامید» هدف انتقاد قرار داد.

وزارت خارجه ایالات متحده روز دوشنبه بابت مرگ ۹ نفر در سانحه سقوط هلی‌کوپتر، از جمله ابراهیم رئیسی و دیگر مقامات ایرانی به طور رسمی تسلیت گفت. بیانیه وزارت خارجه ایالات متحده اما از سوی دیگر بر «حمایت از مردم ایران و مبارزه‌شان برای حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین» تاکید می‌کند.

جان کربی گفت که رئیسی کسی بود که «دستش به خون بسیاری آلوده است».

وی افزود: «با این حال ما در مجموع به خاطر این حادثه و از دست جان‌ها متاسفیم و تسلیت می‌گوییم.»

آقای کربی همچنین این اتهام را که تحریم‌های ایالات متحده احتمالا منجر به سقوط هلی‌کوپتر حامل مقامات ایرانی شده است رد کرد و آن را کاملا «بی‌پایه» دانست.

لوید آستین، وزیر دفاع ایالات متحده، حادثه سقوط هلی‌کوپتر حامل ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران، و هیات همراه او را «بسیار ناگوار» خواند و گفت که گزارش‌ها پیرامون این رخداد را رصد می‌کند، اما هنوز اطلاعی درباره علت حادثه ندارد.

او که روز دوشنبه در نشستی خبری حضور یافته بود در پاسخ به این سئوال که آیا ممکن است مقامات ایرانی، واشینگتن را مسئول این حادثه قلمداد کنند، تاکید کرد که «ایالات متحده به هیچ وجه هیچ نقشی در آن نداشته است».

وزیر دفاع ایالات متحده همچنین عنوان کرد که به نظر نمی‌رسد مرگ ابراهیم رئیسی و دیگر مقامات ایرانی همراه او «در این مقطع زمانی ضرورتا تاثیر بزرگی بر امنیت منطقه بگذارد».

همزمان وزارت خارجه ایالات متحده مرگ ابراهیم رئیسی و دیگر مقامات ایرانی در سانحه سقوط هلی‌کوپتر را به طور رسمی تسلیت گفت. بیانیه وزارت خارجه ایالات متحده اما از سوی دیگر بر «حمایت از مردم ایران و مبارزه‌شان برای حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین» تاکید می‌کند.

وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران از تماس تلفنی فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان سعودی، با علی باقری کنی، سرپرست این وزارتخانه، در پی سانحه سقوط هلی‌کوپتر مقامات ایرانی خبر داد.

بر اساس این گزارش، فیصل بن فرحان مراتب تسلیت پادشاه و ولیعهد، دولت و ملت عربستان را به مناسبت درگذشت ابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان، رئیس جمهور و وزیر خارجه ایران، و دیگر همراهان آنها در سانحه سقوط هلی‌کوپتر ابلاغ کرد.

گزارش وزارت خارجه ایران می‌افزاید که علی باقری نیز در این تماس تلفنی ضمن تشکر از ارسال پیام‌های تسلیت پادشاه و ولیعهد عربستان سعودی و ابراز همدردی وزیر خارجه عربستان، به احیای روابط دوجانبه تهران و ریاض اشاره کرد که در دولت ابراهیم رئیسی تحقق یافت و «ابراز امیدواری نمود که همکاری متقابل دو کشور دستاوردهای مطلوبی برای امنیت و ثبات منطقه به همراه داشته باشد».

علی باقری که معاون سیاسی وزیر خارجه ایران بود پس از کشته شدن حسین امیرعبداللهیان در سانحه سقوط هلی‌کوپتر، با انتخاب هیات دولت جمهوری اسلامی به سرپرست این وزارتخانه گماشته شد.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، روز دوشنبه در مکالمه‌ای تلفنی با محمد مخبر، جانشین موقت ابراهیم رئیسی، گفت که آنکارا در این «مقطع زمانی دردناک» کنار تهران می‌ایستد.

دفتر آقای اردوغان به نقل از رهبر ترکیه نوشت که ترکیه «همچنان رسم همسایگی و برادری را در حق ایران به جا خواهد آورد».

بر اساس این گزارش که در خبرگزاری آسوشیتدپرس بازتاب یافته، آقای اردوغان گفته است که او همواره ابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان، ٰرئیس جمهور و وزیر امور خارجه ایران را که در سانحه سقوط هلی‌کوپتر جان باخته‌اند، به خاطر تلاش‌هایشان برای تحکیم روابط دو کشور به یاد می‌آورد.

خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، ایرنا، نیز به نقل از رسانه‌های ترکیه نوشته که به دلیل درگذشت رئیس جمهوری ایران، رجب طیب اردوغان یک روز عزای عمومی در ترکیه اعلام کرده است.

هلی‌کوپتر حامل ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران، و هیات همراه او که روز یکشنبه در مناطق کوهستانی استان آذربایجان شرقی ایران سقوط کرد، مدل «بل ۲۱۲»، طراحی و ساخت ایالات متحده بوده است.

روزنامه واشینگتن‌پست در گزارشی به مشخصات این هلی‌کوپتر پرداخت که مدل غیرنظامی پرکاربردی از هلی‌کوپترهای نظامی هیویی برای دوران جنگ ویتنام است.

این مدل هلی‌کوپتر از نوع متوسط دوموتوره دو پره‌ای با ظرفیت ۱۵ صندلی است که نخستین بار در سال ۱۹۶۸ به پرواز درآمد.

واشینگتن‌پست به نقل از وبسایت هوانوردی هلندی اسکرمبل می‌نویسد که علی‌رغم روابط خصمانه میان تهران و واشینگتن، نیروی هوایی ایران پنج فروند از این هلی‌کوپترها را برای استفاده مقامات عالی کشور در اختیار دارد که یکی از آنها همین هلی‌کوپتر حامل ابراهیم رئیسی بود که سقوط کرد.

برخی از این هلی‌کوپترها احتمالا چندین دهه عمر دارند به طوری که داده‌های شرکت تحلیل هوایی سیریوم نشان می‌دهد که متوسط عمر ۱۵ فروند هلی‌کوپتر «بل ۲۱۲» ثبت شده در ایران ۳۵ سال است حال آن که رسیدگی به این هلی‌کوپترها و سرویس آنها به خاطر تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران بسیار دشوار و پیچیده است.

شرکت بل هلی‌کوپتر، با نام فعلی بل تکستران، که این هلی‌کوپتر را در دهه ۱۹۶۰ تولید کرده است می‌گوید که اطلاعات اندکی درباره وضعیت آن دارد. این شرکت در پاسخ به واشینگتن‌پست گفت: «می‌توانیم تایید کنیم که شرکت بل هیچ فعالیت تجاری در ایران ندارد و از ناوگان هلی‌کوپترهای ایران پشتیبانی نمی‌کند، و ما اطلاعاتی درباره وضعیت هلی‌کوپتری که دچار سانحه شده است، نداریم.»

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه سابق ایران، روز دوشنبه ایالات متحده را متهم کرد که با تحریم‌های خود علیه ایران مانع خرید و تعمیر قطعات هواپیما و هلی‌کوپتر شده و به این ترتیب در حادثه سقوط هلی‌کوپتر حامل مقامات ایرانی نقش داشته است.

اما جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، این اتهام را که تحریم‌های آمریکا باعث این سانحه شده است، رد کرد و آن را «بی‌پایه» خواند.

به‌دنبال انتشار پیام‌های تسلیت شماری از چهره‌های شناخته‌شده جریان اصلاح‌طلبی درباره مرگ ابراهیم رئیسی و هیئت همراه در جریان سقوط بالگرد، برخی روزنامه‌های نزدیک به آن‌ها نیز صفحات نخست خود در روز اول خرداد را به این موضوع اختصاص دادند.

روزنامه «شرق» که صفحه نخست خود را به تمامی به مرگ رئیسی اختصاص داده، با انتشار پوسترهای رئیس‌جمهور سابق ایران در نیم‌تای بالا، همسو با دیگر رسانه‌های حکومتی، مدعی شده که ملت ایران بابت این اتفاق اندوهگین هستند و از تیتر «اندوه جمعی» استفاده کرده است.

روزنامه «هم‌میهن» نیز در صفحه نخست خود، تصویر بزرگی از ابراهیم رئیسی با استفاده از تیتر «مقطع حساس»، منتشر کرده و همچون روزنامه شرق، پیام علی خامنه‌ای مبنی بر «رفتن شهادت‌گونه» او را در صفحه اول خود پررنگ کرده است.

روزنامه‌های وابسته به حکومت نیز رئیسی را «عزیز ملت» و «شهید خدمت» معرفی کرده‌اند.

ادعای محبوبیت رئیسی در میان شهروندان ایران در حالی مطرح شده که او به‌دلیل نقشی که در دهه ۶۰ در «هیئت مرگ» داشت و نیز به‌دلیل اظهارات غیرکارشناسی خود در حوزه‌های مختلف، نه تنها دارای کمترین محبوبیت بود، بلکه به طور مکرر اظهاراتش دستمایه طنز قرار می‌گرفت.

با آن‌که مشاهدات شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان حاکی از شادمانی اکثر شهروندان ایران بابت سقوط بالگرد رئیسی و هیئت همراه او است، اما برخی چهره‌های شناخته‌شده اصلاح‌طلب، همسو با جریان‌های نزدیک به حکومت، رئیسی را «شهید» نامیده و به رهبر جمهوری اسلامی بابت سانحه بالگرد، تسلیت گفته‌اند.

این چرخش ناگهانی در شرایطی صورت گرفته که این جریان در طول رقابت‌های ریاست‌جمهوری و دوران ریاست‌جمهوری ناتمام رئیسی، بارها به تندی از او انتقاد کرده بود.

«شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران» در واکنش به مرگ ابراهیم رئیسی و هیئت همراه در سقوط بالگرد حامل آن‌ها، از اقداماتی چون «مسموم‌سازی مدارس دختران» به عنوان «سیاه‌ترین لکه‌های آسمان» وزارت آموزش‌وپرورش در دوران ریاست جمهوری رئیسی نام برد.

این شورا در بیانیه خود به اتفاقات «سیاه» دیگری که در دوران ریاست‌جمهوری رئیسی برای وزارت آموزش و پروش افتاد، نیز اشاره کرده است؛ «حمله‌ نیروهای نظامی و امنیتی به مدارس، ضرب‌وشتم و کشته‌شدن بیش از ۸۰ دانش‌آموز و دو معلم، بازداشت و زندانی کردن کودکان دانش‌آموز».

در این بیانیه آمده که آموزش‌وپرورش در دوران ریاست‌جمهوری ابراهیم رئیسی، «بحرانی‌ترین وضعیت خود را در سال‌های بعد از انقلاب می‌گذراند».

این تشکل همچنین به برخوردهای امنیتی از جمله زندان، اخراج و بازنشستگی اجباری معلمان، روش استخدام معلمان تازه با جذب سه هزار طلبه، کمبود شدید معلم در هفته‌های نخستین سال‌تحصیلی و نرسیدن کتاب‌های درسی برخی پایه‌ها تا یک ماهه اول، به عنوان «نشانه‌های ناکارآمدی» آموزش‌و‌پرورش در دولت سیزدهم اشاره کرده است.

شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران تاکید کرده که همواره مخالف «سیاست‌های ضدآموزشی و ضدمردمی بوده و در کنار سایر دادخواهان همواره خواهان محاکمه‌ آمران و عاملان قتل و کشتار مردم در قیام‌ها از جمله دادخواه دانش‌آموزان و معلمان است».

در این بیانیه همچنین به مسئولیت‌های رئیسی در «کارنامه اولیه‌اش»، از جمله پُست‌هایی چون «معاونت گروهکی دادستان، جانشینی دادستان دادگاه انقلاب تهران، عضو هیئت مرگ، و اعدام هزاران زندانی سیاسی در سال ۱۳۶۷» اشاره شده است.