رئیس سازمان هواپیمایی کشوری گفته است که فاز اول ساخت هواپیمای ایران ۱۴۰ نهایی شده و وعده داد که پایان امسال اولین پرواز پلت‌فرم جدید این هواپیما انجام خواهد شد، اما سؤال این است که آیا ضعف‌های ساختاری این هواپیما هم رفع شده است؟
محمد محمدی‌بخش، رئیس سازمان هواپیمایی، همچنین بار دیگر اعلام کرده است که در حال حاضر تنها ۳۳۰ فروند هواپیما در کشور وجود دارد که از میان آن‌ها هم فقط ۱۷۵ فروند فعال است.
این در حالی است که به‌گفته این مقام دولتی، با توجه به وجود ۹۰ فرودگاه و بیش از ۸۰ میلیون جمعیت، دست‌کم ۵۵۰ فروند هواپیما در تیپ‌ها و کلاس‌های گوناگون باید در کشور فعال باشد.
رئیس سازمان هواپیمایی کشوری درباره توسعه هواپیمای ایران ۱۴۰ هم گفت که بهره‌برداری از این هواپیما در حوزه‌های مختلف «غیر از مسافری» نهایی شده و وعده داد که اولین پرواز پلت‌فرم جدید آن در پایان سال ۱۴۰۱ انجام خواهد شد.
چندوچون بازگشت ایران ۱۴۰
رسانه‌های ایران پیشتر درباره طراحی هواپیمایی با نام «سیمرغ» که طراحی آن بر بدنه پلت‌فرم هواپیمای ایران ۱۴۰ صورت گرفته است، خبر داده بودند.
خبرگزاری دولتی ایرنا دربارهٔ این هواپیما نوشته بود که تصمیم به بازطراحی این هواپیما با هدف توسعهٔ کاربری‌ها و استفاده از آن به منظور رفع نیازهای عملیاتی نیروهای مسلح گرفته شده است. اما در همین حال در شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) در اصفهان تغییراتی در طراحی این هواپیما لحاظ شده تا بتوان از آن برای کاربری‌های دیگری از جمله حمل بار استفاده کرد.
بر اساس گزارش‌ها، هواپیمای سیمرغ از دو موتور توربوپراپ برخوردار است که حداکثر سرعت آن را به ۵۳۰ کیلومتر بر ساعت می‌رساند و می‌تواند مسافت سه‌هزار و ۹۰۰ کیلومتری را پرواز کند. این هواپیما برای برخاستن به باندی با طول حداقل هزار و ۴۵۰ متر و برای نشستن به باندی با طول حداقل ۹۰۰ متر نیاز دارد و می‌تواند تا شش تُن بار حمل کند.
مقایسه ظاهری ایران ۱۴۰ با سیمرغ نشان‌دهندهٔ تغییراتی در ساختار این هواپیما به‌ویژه در بخش انتهایی هواپیما (Empennage) است که شامل اضافه‌شدن در متحرک بارگیری (رمپ) و تغییر در ساختار سکان افقی هواپیما شامل سطوح ثابت (horizontal stabilizer) و سطوح متحرک (Elevator) است.
یکی از مهم‌ترین تغییرات در قسمت انتهایی بدنهٔ این هواپیما نیز سکان افقی آن است که شکل آن در هواپیمای ایران ۱۴۰ تا حدودی شبیه به حرف وی (V) در انگلیسی است، در حالی که در هواپیمای سیمرغ این سکان صاف است.
تعبیه درِ شیب‌دار متحرک (رمپ) به‌منظور بارگیری انواع بارهای قابل حمل، دیگر ویژگی‌ای است که برای هواپیمای سیمرغ به‌عنوان یک هواپیمای ترابری در نظر گرفته شده است.
همچنین، تغییر طراحی بال از شکل ذوزنقه‌ای در سیمرغ به مستطیل در ایران-۱۴۰ مساحت بال‌ها افزایش یافته است.
آیا ضعف‌های ساختاری ایران ۱۴۰ رفع شده است؟
آنتونوف-۱۴۰ که در ایران هم با نام ایران ۱۴۰ مونتاژ و ساخته می‌شد، یک هواپیما توربوپراپ ۵۰ نفره است که فناوری آن به دهه ۹۰ میلادی بازمی‌گردد.
در دی ۱۳۸۱، اولین سانحه این هواپیما در ایران رخ داد و سرنگونی هواپیمای آنتونوف-۱۴۰ در نزدیکی اردستان باعث مرگ شماری از کارشناسان هوافضای اوکراینی و روسی شد که برای گشایش خط تولید نمونه مشابه به ایران آمده بودند.
در بهمن ۱۳۸۷ هم یک فروند از این هواپیما در حوالی فرودگاه شاهین‌شهر اصفهان سقوط کرد.
در مرداد ۱۳۹۳ هم یک هواپیمای آنتونوف-۱۴۰ که از فرودگاه مهرآباد تهران به سمت طبس در حال پرواز بود، در شمال فرودگاه مهرآباد سقوط کرد و ۳۹ مسافر آن کشته و ۹ نفر دیگر مجروح شدند. این حوادث باعث شد استفاده از این هواپیما ممنوع شود.
ایران ۱۴۰ از موتور توربوپراپ استفاده می‌کند، اما به دلیل این که در هواپیماهای تولیدی در ایران نمونه‌ای از موتور تغییر شکل داده‌شده هلیکوپتر میل ۱۷ روسی استفاده شده بود، بیشتر هواپیما‌ها از نظر موتور دارای مشکل بودند. البته این هواپیما از نظر اقلیمی نیز با آب و هوای ایران سازگاری نداشت و در درجه بالای هوا دچار مشکل می‌شد.
هنوز مشخص نیست در هواپیمای سیمرغ قرار است از چه موتوری استفاده شود و آیا مشکل موتور رفع شده است یا نه.
برخی کارشناسان حمل‌ونقل هوایی می‌گویند این هواپیما نه تنها برای اقلیم ایران مناسب نیست، بلکه اساساً برای پروازهای مسافربری در نظر گرفته نشده است.
آرمان بیات از جمله این کارشناسان است که استفاده از این هواپیما برای جابه‌جایی مسافر را مانند «مسافرکشی با کامیونی که روی آن صندلی نصب کرده‌اند» توصیف کرده است.
شاید به همین دلیل است که در طراحی دوباره قرار است از این هواپیما برای ترابری استفاده شود.
احتمالاً با تغییر کاربری از هواپیمای سیمرغ بتوان برای ترابری نظامی و غیرنظامی، همچنین گشت دریایی، آمبولانس و آتش‌نشانی هم استفاده کرد، البته اگر این پلت‌فرم، بنا به وعدهٔ رئیس سازمان هواپیمایی کشوری، به مرحلهٔ پرواز برسد.
