یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، می‌گوید نهاد تحت هدایتش تا امروز «دسترسی کامل به همه اماکنی که لزوم به بازدید از آن بوده، داشته است».
آقای آمانو در گفت‌وگویی با شماره روز سه شنبه ۱۶ آبان نشریه فایننشال تایمز، و پیش از دیدار با نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد، در روز چهارشنبه ۱۷ آبان افزود که می‌خواهد «سوءتفاهم‌های» زیادی که درباره توافق وجود دارد را روشن کند.
او که به آمریکا رفته است پیشتر در تابستان، میزبان خانم هیلی در وین، مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بود. در آن دیدار خانم هیلی بر موضوع بازرسی از تاسیسات نظامی ایران تاکید کرده بود.
یوکیا آمانو در این مصاحبه گفت: بازرسان آژانس اگر بخواهند می‌توانند از اماکن نظامی ایران نیز بازدید کنند و به گفته او، نقش این گونه اماکن در نظارت بر برنامه اتمی ایران، «بزرگ‌نمایی» شده است.
مقام‌های دولت آمریکا خواستار دسترسی به اماکن نظامی برای راستی‌آزمایی از برنامه اتمی ایران شده‌اند، ولی مقام‌های نظامی و سیاسی جمهوری اسلامی هم در پاسخ به این درخواست ها گفته‌اند، اجازه این بازدیدها داده نخواهد شد.
آقای آمانو در عین حال به فایننشال تایمز گفت که ایران نیز می‌تواند به ادامه اجرای توافق و پابرجا ماندن آن کمک کند و افزود: «اینکه ایران در زمینه بند تی برجام، اظهاریه اولیه بدهد به روند موجود کمک خواهد کرد».
بند «تی»، بخشی از برنامه جامع اقدام مشترک یا همان برجام در زمینه تعهدات هسته‌ای است که به «فعالیت‌هایی که می‌تواند در طراحی و توسعه وسیله انفجاری هسته‌ای مشارکت کند» اشاره دارد.
به گفته یوکیا آمانو، این بند مرتبط با موضوع دسترسی نیست بلکه درباره مسایل مربوط به استفاده دو گانه از فناوری است که آژانس از طریق پروتکل الحاقی برای راستی‌آزمایی آن اقدام می‌کند.
به گفته آقای آمانو، ایران که در حال حاضر به صورت داوطلبانه در حال اجرای پروتکل الحاقی است، در صورت تصویب پروتکل به این روند کمک خواهد کرد.
بر مبنای برجام ، با فرا رسیدن روز انتقالی که هشت سال پس از روز توافق خواهد بود یا تاریخی که آژانس نتیجه‌گیری گسترده خود درباره برنامه ایران را ارائه دهد، اتحادیه اروپا و آمریکا درباره رفع کامل تحریم‌ها اقدام می‌کنند و ایران نیز تصویب پروتکل الحاقی را پیگیری خواهد کرد.
اما حال آقای آمانو می گوید اگر ایران پروتکل را تصویب کند، به نفی این رویکرد که بندهای توافق زمان غروب و تاریخ انقضا دارند، کمک می‌کند.
یکی از موضوعاتی که از سوی منتقدان در آمریکا و سایر کشورها مطرح شده، این است که تعهدات ایران در مقطعی به پایان می رسد و تهران می‌تواند برنامه اتمی خود را به صورت عادی ادامه دهد. از آن سو چشم انداز تصویب و اجرای دائم پروتکل الحاقی، که دسترسی بیشتری به آژانس برای راستی‌آزمایی از برنامه‌های اتمی می‌دهد، یکی از دلایلی است که مدافعان برجام می‌گویند موجب می‌شود برنامه اتمی ایران به سوی نظامی شدن نرود.
در این میان، حدود یک ماه از فرصت کنگره آمریکا، برای تصمیم‌گیری درباره ادامه حضور آمریکا در این توافق باقی مانده است.
به رغم تاییدهای مکرر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایالات متحده از زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ در ژانویه امسال بارها ایران را به دلیل آزمایش‌های موشکی و همچنین آنچه که «برهم زدن صلح و ثبات» در خاورمیانه خوانده، به نقض «روح برجام» متهم کرده است.
رئیس‌جمهوری آمریکا روز ۲۲ مهر گفت که نمی‌تواند پایبندی ایران به این توافق را تایید کند. آقای ترامپ در عین حال تصریح کرد که خروج آمریکا از برجام بسیار محتمل است.
در این حال، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، و رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، فدریکا موگرینی، از جمله مقام‌های ارشدی هستند که راهی آمریکا شده‌اند تا از این توافق دفاع کنند. ایرانی ها نیز در این زمینه به فعالیت خود ادامه می‌دهند. از جمله مجید تخت روانچی، از معاونان وزیر امور خارجه ایران، روز سه شنبه در پاریس از کشورهای اروپایی خواست تا مشخص کنند که در صورت خروج آمریکا از برجام، چه اقدامی خواهند کرد.
