لوح سفالی «حماسه گیلگمش» متعلق به دوران آشور بنی‌پال، فرمانروای آشوری که ۳۰ سال پیش از یکی از موزه‌های بغداد به سرقت رفته بود، بالاخره به عراق باز می‌گردد.
این لوح سفالی که ارزش آن ۱.۷ میلیون دلار تخمین زده می‌شود در جریان حفاری‌های سال ۱۸۵۳ جزئی از ۱۲ لوحی بود که در ویرانه‌های کتابخانه آشور بنی‌پال کشف شد.
کارشناسان معتقدند که این لوح در سال ۲۰۰۳ به آمریکا قاچاق و به یک موسسه آثار هنری و عتیقه آمریکایی به نام «هابی لابی» فروخته شد و سپس در «موزه انجیل» این موسسه در شهر واشینگتن به نمایش گذاشته شد.
ماموران اداره امنیت میهن آمریکا در ادامه تحقیقات خود این لوح را در سپتامبر ۲۰۱۹ از موزه ضبط کردند. در پایان بررسی این پرونده در نیویورک دادگاه دستور بازگرداندن این لوح به عراق را صادر کرد.
مراسم رسمی بازگرداندن این لوح بعدازظهر روز پنجشنبه در موزه ملی بومیان آمریکا در شهر واشینگتن و با حضور مقامات عراقی برگزار می‌شود.
کشف این لوح و بازگرداندن آن بخشی از اقدامات نهادهای انتظامی آمریکا و سایر کشورهای جهان برای ردگیری و بازگرداندن آثار عتیقه‌ای است که در کشورهایی نظیر عراق به سرقت رفته است. در دهه‌های گذشته بازگرداندن چنین آثار با ارزشی به صاحبان اصلی خود ناممکن بود.
بازار سیاه آثار عتیقه بسیار بزرگ و پردرآمد است و قاچاقچیان در جعل اسناد و پیشینه این آثار تبحر فراوانی دارند.
دبیرکل یونسکو گفت: «بازگرداندن این اثر تاریخی مهم گامی در راستای شناخت بیشتر مردم عراق از تاریخ کشور خود و یک پیروزی بزرگ بر افرادی است که با سرقت آثار تاریخی و قاچاق آن منابع مالی خشونت‌طلبی و تروریسم را تامین می کنند».
کشف این لوح و بازگرداندن آن به عراق برای رئیس بخش تحقیقات اداره امنیت میهن آمریکا از نظر شخصی نیز اهمیت فراوانی دارد. استیو فرانسیس فرزند والدینی کلدانی، یک اقلیت مسیحی عراقی‌تبار، است. او از جمله ماموران اداره گمرک آمریکا بود که پس از تصرف عراق در سال ۲۰۰۳ برای حفاظت از موزه‌های این کشور به بغداد اعزام شد.
علاوه بر این، یک مجسمه سومری متعلق به حدود سه هزار سال پیش نیز که در جریان تحقیقات نهادهای انتظامی آمریکا کشف و ضبط شده، قرار است به عراق بازگردانده شود. ماموران تحقیق در این پرونده معتقدند که این مجسمه از یک محل حفاری‌های باستان شناسی در جنوب عراق به سرقت رفته و قاچاقچیان هنگام فروش آن در آمریکا وانمود کرده‌اند که بخشی از اکتشافات یک حفاری قدیمی‌تر است.
اداره امنیت میهن آمریکا از سال ۲۰۰۸ تاکنون بیش از ۱۵ هزار اثر تاریخی سرقت شده را به ۴۰ کشور مختلف بازگردانده است. پنج هزار قطعه مربوط به عراق بوده است. بخش اعظم این تحقیقات در دفتر نیویورک انجام شده که وظیفه اصلی آن مبارزه با قاچاق آثار تاریخی است.
صاحبان موسسه آثار هنری و عتیقه «هابی لابی» مسیحیان بسيار متدینی هستند و برای راه‌اندازی «موزه انجیل» در شهر واشینگتن تعداد کثیری از آثار عتیقه خاورمیانه و بین‌النهرین را خریداری کرده‌اند.
بازرسان اداره امنیت میهن آمریکا می‌گویند استیو گرین، مدیرعامل این موسسه، در سال ۲۰۱۰ در یک معامله بزرگ بیش از پنج هزار و ۵۰۰ قطعه آثار عتیقه را به قیمت ۱.۶ میلیون دلار خریداری کرده است. در این معامله دلالان متعددی مشارکت داشته و اکثر این آثار با اسناد و قبض‌های خرید جعلی از گمرک آمریکا عبور کرده‌اند.
دادستانی نیویورک می‌گوید کارشناسان موسسه «هابی لابی» در مورد خرید آثار عتیقه عراق و معامله با دلالان خاورمیان به صاحبان این موسسه هشدار داده بودند.
دادرسی مربوط به این پرونده در سال ۲۰۱۸ به پایان رسید و موسسه «هابی لابی» با پرداخت یک جریمه سه میلیون دلاری پذیرفت تمامی این آثار عتیقه را به صاحبان اصلی آن بازگرداند.
ماموران اداره امنیت میهن در سال ۲۰۱۸ و در جریان بازگرداندن آثار ضبط شده در این پرونده متوجه لوح «حماسه گیلگمش» و ارزش منحصر به فرد آن شدند. تحقیقات آن‌ها نشان می‌دهد که این لوح براساس چندین سند جعلی و چند بار دست به دست شدن بین دلالان گوناگون در سال ۲۰۱۴ از یک موسسه حراج آثار تاریخی در شهر لندن خریداری شده است.
