ارزیابی کارشناسان و تصاویر جدید ماهواره‌ای از حفاری‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران حاکی است تأسیسات هسته‌ایِ در دست احداث در دل رشته کوه‌های زاگرس در چنان عمقی واقع شده که «بعید است پیشرفته‌ترین بمب‌های آمریکایی نیز بتوانند به آن آسیب بزنند».
آسوشیتدپرس روز دوشنبه اول خرداد با استناد به ویدئوها و تصاویر ماهواره‌ای که شرکت آمریکایی «پلنت لبز پی‌بی‌سی» در اختیار این خبرگزاری قرار داده است گزارش داد حجم گودبرداری در نزدیکی تأسیسات هسته‌ای نطنز به میزان قابل توجهی افزایش یافته است.
بر اساس این گزارش، حفاری این تونل‌های زیرزمینی در دل رشته کوه‌های زاگرس در بخش مرکزی ایران از اواخر سال ۲۰۲۰ آغاز شده است.
کارشناسان به آسوشیتدپرس گفته‌اند که جدیدترین بمب‌های آمریکا از توان نفوذ به عمق ۶۰ متری زمین برخوردارند در حالی‌که حجم خاک‌برداری‌ها نشان می‌دهد ایران احتمالاً در عمق ۸۰ تا ۱۰۰ متری زمین به حفاری برای برنامه اتمی خود مشغول است.
به گفتۀ کارشناسان، با استناد به شواهد جاری می‌توان برآورد کرد که عمق تأسیسات جدید نطنز حتی از تأسیسات زیرزمینی فردو در حومۀ قم نیز بیشتر است.
این گزارش افزوده که حفاری در نزدیکی نطنز با هدف «ساخت نسل تازه‌ای از سانتریفوژها و همچنین مکانی جدید برای غنی‌سازی اورانیوم»، در دست انجام است.
مرکز «جیمز مارتین» برای مطالعات منع گسترش سلاح هسته‌ای، نیز تصاویر دیگری را بررسی کرده که چهار دهانۀ ورودی در کوه حفرشده در رشته‌کوه‌های زاگرس را، هر یک به عرض شش متر و ارتفاع هشت متر نشان می‌دهد؛ دو دهانه به سوی شرق و دو دهانه به سوی غرب.
به نوشته آسوشیتدپرس، تأسیسات در دست احداث در ۲۲۵ کیلومتری جنوب تهران، از هم‌اکنون با سامانه پدافند هوایی حفاظت می‌شود.
کلسی داوِنپورت، مدیر بخش سیاست‌های امور خلع سلاح در «انجمن کنترل تسلیحات»، تکمیل تأسیسات اتمی جدید ایران را به «کابوس» تشبیه کرده که به باور او، به تشدید «خطر درگیری» دامن می‌زند.
به عقیدۀ کارشناسان، در شرایطی که مذاکرات غرب با ایران متوقف مانده است احداث تأسیسات زیرزمینی در نظنز، تلاش غرب را برای مهار برنامه اتمی جمهوری اسلامی «بغرنج‌تر» از گذشته خواهد کرد.
کاخ سفید در اظهارنظری رسمی به آسوشیتدپرس نوشت دیپلماسی «بهترین گزینه» در برابر برنامه اتمی ایران است هرچند که رئیس‌جمهور بایدن تأکید کرده «هیچ گزینه‌ای از روی میز حذف نشده است».
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از واکنش به گزارش این خبرگزاری در خصوص جزییات حفاری‌ها و ماهیت تأسیسات جدید زیرزمینی نطنز خودداری کرده است.
به گفته استیون دلافونته، یکی از کارشناسانی که آسوشیتدپرس با او گفت‌وگو کرده است در شرایطی که بخت موفقیت در حمله نظامی به تأسیسات زیرزمینی ایرانی محدودتر می‌شود و روند مذاکره با ایران نیز درجا می‌زند، ممکن است «حملات خرابکارانه» علیه این تأسیسات دوباره به جریان بیفتد.
این در حالی است که حکومت ایران برای محافظت از تأسیسات هسته‌ای خود در برابر خرابکاری‌هایی که مشابه آن در رشته اقدامات منتسب به اسرائیل در سال‌های اخیر بارها به‌ویژه در سایت‌های نطنز و اصفهان رخ داد، زیرزمینی کردن این تأسیسات را در پیش گرفته است.
جمهوری اسلامی ایران مدعی است برنامه هسته‌ای آن برای ساخت بمب اتمی نیست و ارتقای سطح غنی‌سازی اورانیوم به ۶۰ درصد و برخی گام‌های دیگرش، که پاسخی به خروج آمریکا از برجام و عدم تعهدات طرف‌های باقی‌مانده در پیمان بوده، «قابل برگشت است».
هیئت نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل در تازه‌ترین واکنش خود، در مورد ساخت‌وسازهای جدید در اعماق کوه به آسوشیتدپرس گفت: «فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، شفاف و تحت پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است».
این خبرگزاری روز اول خرداد همچنین در مورد نوع جدیدی از بمب‌های فوق‌سنگین آمریکایی نوشت در شرایطی که برنامه اتمی ایران پیشرفت زیادی کرده و تنش دریایی میان تهران و واشینگتن تشدید شده، این بمب‌های ساخت شرکت «بوئینگ» برای آزمایش به پایگاه هوایی «وایتمن» در ایالت میسوری آمریکا تحویل شده است.
تصاویری از این بمب‌ها روز ۱۲ اردیبهشت در صفحه فیس‌بوک پایگاه «وایتمن» منتشر شد ولی بلافاصله حذف شد. هواپیماهای «بی‑۲» ملقب به «شبح» که رادارگریز هستند و توانایی حمل بمب‌های بسیارسنگین را دارند، عمدتاً از پایگاه «وایتمن» در ایالت میسوری عازم عملیات می‌شوند.
